ΤΖΟΝ ΣΤΑΝΛΕΙ Ο ΑΓΓΛΟΣ ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΚΙΣΑΜΟΥ ΣΤΗΝ ΓΕΡΜΑΝΟΚΑΤΟΧΗ

Ύστερα από το σχετικό σημείωμα του Σαββάτου (25/6/2022) στην σελίδα του blog, με την αναφορά στο όνομα του *Άγγλου κατασκόπου Τζον* στο Καστέλλι, συνδεόμενου με τον μοιραίο λανθασμένο διαδοχικό πολυβολισμό από συμμαχικά αεροπλάνα στο Τελωνείο Καστελλίου με τις 5 άδικες απώλειες παρευρισκόμενων εκεί για παραλαβή φορτίου 4  Καστελλιανών και ενός ναυτικού από το καΐκι που ξεφόρτωνε στην αποβάθρα όπως και ισάριθμους τραυματισμούς, παρουσιάζουμε σήμερα τρείς φωτογραφίες τού  αξιωματικού τής αγγλικής κατασκοπείας Τζον Στάνλεϊ (John Stanley) όπως ήταν το ονοματεπώνυμό του. Ο Τζον Στάνλεϊ κινήθηκε στην περιοχή τής Κισάμου κατά τη διάρκεια της κατοχής πλαισιωμένος και από Έλληνες αντιστασιακούς πού αποτελούσαν τα μέλη τού επονομαζόμενου "Αγγλικού φυλακίου", αποτελούμενα κυρίως από Ελληνες αξιωματικούς όπως ο πατριώτης αντιστασιακός υπολοχαγός Μανόλης Πιμπλής από τα Θεοδωριανά Κισάμου, που δολοφονήθηκε στα Χανιά από άνδρες τού Τάγματος Χωροφυλακής Χανίων στις 17 Ioυλίου 1944. Οι φωτογραφίες έχουν διαδοχικά τις ακόλουθες υποσημειώσεις (λεζάντες): 

1)  Ο Τζον Στάνλεϊ αριστερά, ο Μανόλης Πιμπλής και ο Μανόλης Σειραδάκης (πίσω)  "σε Κισαμίτικο λημέρι το 1944". 

2) *Από το μνημόσυνο για τα τρίμηνα του Μ. Πιμπλή στο Βουλγάρω Κισάμου στις 15-10-1944. Ο λοχαγός Στάνλεϊ και δεξιά του στη σειρά: Μανόλης Σειραδάκης και Μανόλης Μαριάνος, μέλη του "Αγγλικού φυλακίου" και 

3) * Ο Τζον Στάνλεϊ εκφωνεί σύντομο επιμνημόσυνο λόγο. Είχε ξενυχτήσει για να μάθει απέξω το ελληνικό κείμενο γιατί δεν ήξερε καλά ελληνικά..* 

Ο JOHN STANLEY KAI O  ΜΑΝΩΛΗΣ ΠΙΜΠΛΗΣ ΣTO ΒΙΒΛΙΟ-ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ Γ. ΒΛΟΝΤΑΚΗ
 Οι φωτογραφίες δημοσιεύονται στο  δυσεύρετο μέχρι πέρυσι (2021)  βιβλίο-χρονικό τού Χανιώτη αντιστασιακού φιλόλογου Σταύρου Γ. Βλοντάκη υπό τον τίτλο: * Η *ΟΧΥΡΑ ΘΕΣΙΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ*. Χρονικό τής Γερμανικής κατοχής στα Χανιά απ' τον Οχτώβρη τού 1944 ως τόν Μάη τού 1945 και της αγγλογερμανικής απο τον Μάη ως τον Ιούλη τού 1945.*  (1η έκδοση Αθήνα 1976 εξαντλημένη. 2η έκδοση  Εκδόσεις ΑΝΤΙΓΟΝΗ Θεσσαλονίκη 2021 με πρόλογο τής Χανιώτισσας συγγραφέως Μάρως Δούκα,)  Σημειώνεται, ότι όπως βεβαιώνει και η ίδια η κορυφαία Χανιώτισσα συγγραφέας, το γνωστό πεζογράφημα της Μάρως Δούκα "Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ" (Εκδόσεις Πατάκη Αθήνα 2011) που αποτελεί λογοτεχνική απόδοση της παραπάνω μοναδικής κρητικής περίπτωσης στα χρονικά του Πολέμου, έχει αντλήσει πληροφορίες και πρώτη ύλη από το πολύτιμο βιβλίο-χρονικό του Σταύρου Βλοντάκη.
 Σημειώνεται ότι ο Σταύρος Βλοντάκης (που έζησε τα δύο τελευταία χρόνια της ζωής του ως συνταξιούχος μέχρι το 2011 στην Σπηλιά Κισάμου με την σύζυγό του), νεαρός Επονίτης κατά την κατοχή, έχει στηριχτεί σε αυθεντικά ντοκουμέντα και πηγές, έχει δε εκτιμηθεί πολύ η αντικειμενικότητά του. Όπως έγραφε και στα "Χ. Ν" ο Σήφης Μιχελογιάννης:  ("Σταύρος Βλοντάκης ο χρονικογράφος της πρόσφατης ιστορίας μας." Χ.Ν. 26/2/2011)  *Πάνω απ' όλα ο Σταύρος Βλοντάκης πέρα από την ιδεολογική του τοποθέτηση, πάντοτε έκανε τη βασική διάκριση, μεταξύ αυτών που αγωνίστηκαν κατά του ξένου κατακτητή, κάτω από οποιαδήποτε σημαία και αυτών που συνεργάστηκαν μαζί του.  Για τον Μανόλη Πιμπλή π.χ. ο Στ. Βλοντάκης γράφει στο βιβλίο του. Ο Μανόλης Πιμπλής ήταν ένας φλογερός πατριώτης, απόφοιτος τής Σχολής Ευελπίδων, της τάξης 40 β... Όταν άρχισαν να 'ρχονται στην Κρήτη τα πρώτα κλιμάκια της Advance Force 133 του Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής για οργάνωση δικτύων πληροφοριών, βρήκε το στοιχείο του...Ο Πιμπλής δεν ανακατεύθηκε σέ καμμιά απο τις αντιστασιακές οργανώσεις ΕΑΜ ή ΕΟΚ. Πίστευε ίσως, πώς σαν αξιωματικός, μπορούσε να προσφέρει περισσότερα πράγματα στο συμμαχικό αγώνα, δουλεύοντας στον τομέα τής κατασκοπίας. Σιγά σιγά όμως η δράση του είχε γίνει γνωστή..* Μιλώντας για τον συγκλονισμό των ανδρών του "Αγγλικού φυλακίου" "μόλις έμαθαν το φόνο τού Μανιού" ο συγγραφέας σημειώνει: : "Ο ίδιος ο προϊστάμενος του κλιμακίου, Άγγλος λοχαγός Τζον Στάνλεϊ έβαλε τα κλάματα. Τόσο πολύ τον αγαπούσε." 
Κατά την απαρίθμηση εξάλλου των Άγγλων αξιωματικών που έδρασαν στην Κρήτη κατά την περίοδο που εξιστορεί, ο Βλοντάκης γράφει για τον Τζον: Τζον: Λοχαγός Τζον Στάνλεϊ (John Stanley) Μετά τον πόλεμο παντρεύτηκε τη Χανιώτισσα Λίλη Μαλανδράκη, πρωτεξαδέρφη του Μανόλη Πιμπλή." 

ΑΝΑΦΟΡΑ JOHN STANLEY  ΑΠΟ TON ΙΣΤΟΡΙΚΟ ANTONY BEEVOR

H μυστική εξάλλου 

α) αποβίβαση του John Stanley στην Κρήτη (στην θέση Σίση έξω από το Ηράκλειο) πλέοντας από την Μέση Ανατολή με το υποβρύχιο ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ  

β) η περιπετειώδης συνάντησή του εν μέσω Γερμανικών ναρκοπεδίων με τους συνδέσμους που τον περίμεναν 

γ) η αρχική του ένταξη στο κλιμάκιο τής περιοχής Ηρακλείου συνεργαζόμενου με τις εκεί ελληνικές αντιστασιακές ομάδες, κυρίως του Μανόλη Μπαντουβά και 

δ) η τελική προώθησή του στην Κίσαμο ως επί κεφαλής του κλιμακίου της περιοχής παρουσιάζονται από τον Άγγλο ιστορικό Αntony Βeevor που γράφει για θέματα στρατιωτικού κυρίως περιεχομένου ( όπως ΣΤΑΛΙΝΓΚΡΑΝΤ-, Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ κ.ά.) στο βιβλίο του υπό τον τίτλο: *ΚΡΗΤΗ. Η ΜΑΧΗ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ* (Μετάφραση Γιώργος Καλλίνης. Βικελαία Βιβλιοθήκη Ηράκλειο 1999). Ο Βeevor παρουσιάζει σέ κάποιο σημείο την ταραγμένη και στα πρόθυρα της σύγκρουσης ατμόσφαιρα για μερικές μέρες στο Καστέλλι (δεν αναφέρει συγκεκριμένη ημερομηνία) μεταξύ των ομάδων του Denis Ciclitira της Αγγλικής Υπηρεσίας SΟΕ, του John Stanley της Yπηρεσίας ISLD, καθώς και της ομάδας ΕΟΚ του Σελίνου από τη μια πλευρά και της ισχυρότερης και πολυαριθμότερης ομάδας του ΕΛΑΣ τής περιοχής από την άλλη.. Όπως διηγήθηκε μεταγενέστερα στον Βeevor ο ίδιος ο John Stanley ο οποίος είχε προσπαθήσει πάντα να διατηρεί ειρηνικές σχέσεις, με τον ΕΛΑΣ, όπως είχε πει στον συγγραφέα ,*ο Τζον  έψαξε τον πατέρα Σπύρου ένα διακεκριμένο φίλο του ΕΛΑΣ, για να βρει ένα τρόπο να εμποδίσει την, μάταια αιματοχυσία. Οι δύο τους χρειάστηκε να πάνε στη βάση του ΕΛΑΣ για να συζητήσουν τούς όρους.* Πρόκειται προφανώς για τον ονομαστό Παπά-Σπύρο ο οποίος μίλησε στον ΕΛΑΣ.. Απο τις διηγήσεις των δικών μας, πάντως, γνωρίζουμε ότι μεσολαβούσαν πάντα και δικοί μας εντόπιοι σώφρονες, ψύχραιμοι και σεβαστοί και από τις δύο πλευρές  όπως π.χ, ο γιατρός Ηλίας Μαργαρίτης, για την αποτροπή αιματηρών συγκρούσεων  σέ παρόμοιες εκρηκτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ των δύο οργανώσεων στο απελευθερωμένο Καστέλλι. Και οι δύο οργανώσεις ήταν *φιλτραρισμένες* βέβαια από Άγγλους αξιωματικούς. Ακόμη αντηχούν στα αυτιά μας τα γεμάτα νόημα σχόλια των Καστελλιανών της εποχής, για τον ΕΟΚΙΤΗ Άγγλο που μιλούσε απο το ένα Καστελλιανό μπαλκόνι και τον ΕΛΑΣΙΤΗ Άγγλο πού μιλούσε από το απέναντι Καστελλιανό μπαλκόνι την ίδια μέρα. Έχομε υπόψη πάντως, αναφορές των Άγγλων τής Κρήτης προς τους προϊσταμένους τους, με τις οποίες επιχειρούν να πιστωθούν το γεγονός, πώς με την τακτική τους αυτή συνετέλεσαν στην ομαλότερη συμβίωση των δύο βασικότερων οργανώσεων στην Κρήτη, σέ αντίθεση με τίς ακραιφνώς *στρατιωτικές* μεθόδους των συναδέλφων τους στην άλλη Ελλάδα με τα αιματηρά αποτελέσματα στην Πελοπόννησο και Κεντρική Ελλάδα (τίς οποίες περιγράφουν και συγκρίνουν με τις δικές τους στην Κρήτη, πού ήταν κατά τίς αναφορές τους, πιο πολιτικές, διπλωματικές και πιο αποτελεσματικές) .   

 Αν πάντως ο Βeevor (ο οποίος με βάση το βιογραφικό του έχει γεννηθεί το 1946, άρα  είναι 76 ετών σήμερα) θα μπορούσε να ανευρεθεί και να μάς δώσει την μαγνητοφωνημένη συνομιλία του με τον John Stanley, ασφαλώς θα μαθαίναμε ενδιαφέροντα πράγματα για τα γεγονότα τής εποχής και περιοχής, κάτω από το πρίσμα  βέβαια της αγγλικής πλευράς.

KAΣΤΕΛΛΙΑΝΕΣ ΔIHΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ JOHN STANLEY

Ανεξάρτητα από τα αναφερόμενα πάντως στις γραπτές πηγές, κατά τα μεταπολεμικά παιδικά χρόνια, στις κατοχικές διηγήσεις των παλαιότερων Καστελλιανών, ο υπογράφων θυμάται τουλάχιστον, ότι μιλούσαν για τον γάμο του Άγγλου Τζον με μία *όμορφη νέα, την Λίλη Μαλανδράκη απο το Βουλγάρω,*. Στις διηγήσεις τής εποχής αναφερόταν ότι η οικογένεια Μαλανδράκη (που διατηρούσε και μετακατοχικά  κατάστημα στρωμάτων στα Χανιά) είχε μείνει στο Βουλγάρω και στο Καστέλλι κατά την κατοχή. Το γεγονός της παρουσίας τής οικογένειας Μαλανδράκη, σε οικογενειακές συγκεντρώσεις και παρέες τού κατοχικού Καστελλιού, όπως π.χ. σε ορισμένες αποσπερίδες της οικογένειας Χριστοδουλάκη στην οδό Καμπούρη, κοντά στον Άγιο Σπυρίδωνα, περιλαμβανόταν στις Καστελλιανές κατοχικές αναμνήσεις συχνά, λόγω και της παρουσίας ασφαλώς της νεαρής Λίλης, της οποίας   η καλλονή κατά τίς διηγήσεις ήταν, φαίνεται πράγματι εντυπωσιακή

ΜΝΗΜΗ ΤΡΑΓΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΕΛΩΝΕΙΟΥ

Όσο για τα τραγικά γεγονότα στο Τελωνείο, στα μέν παραπάνω βιβλία δεν αναφέρεται κάτι, αλλά ασφαλώς την μοιραία πληροφορία θα την είχε δώσει ο Τζον στην αγγλική Aεροπορία ως επί κεφαλής τού κλιμακίου, όπως είπαν και  οι αγαπητοί Αντώνης Κατσικανδαράκης που έχει διηγηθεί επανειλημμένα, γραπτά και προφορικά τα γεγονότα αυτά της εποχής, καθώς και ο αξέχαστος Αχιλλέας Δεσποτάκης, μόνο πού τα γερμανικά πλοία είχαν φύγει αμέσως το πρωί τής 14ης Μαίου 1944 και αμέσως μετά ήρθαν τα δύο ελληνικά φορτηγά και η τράτα του άτυχου επίσης Αρτέμη Αναστασάκη. Οι  διηγήσεις τής οικογένειας του υπογράφοντος, αναφέρονταν πολλές φορές και στο συγκλονιστικό  γεγονός τού Τελωνείου, ιδιαίτερα στο θάνατο του Κυριάκου Τζαμουτζόγλου, ο οποίος άφησε αρφανεμένη την οικογένειά του, που έμενε δίπλα στην αυλή των νιόπαντρων τότε γονέων μας, στο σπίτι της οικογένειας Τριανταφυλλάκη, μεταξύ των σπιτιών του οδοντίατρου Αντ. Καστρινάκη και τού γιατρού Γιάννη Λυγιδάκη. Μια διαρκής υπόμνηση επίσης των γεγονότων τού Τελωνείου, ήταν και ο αγαπητός στην οικογένεια μας, αδελφός τού νονού του υπογράφοντος, Δημήτρης Μπαξεβάνης που είχε χάσει το ένα του πόδι κατά τον τραυματισμό του το τραγικό εκείνο πρωινό στην αποβάθρα τού Τελωνείου.

Κυριάκος Ροδουσάκης 

Σύμφωνα με το πρόγραμμα εκδηλώσεων του Δήμου Χανίων, στις 30 Ιουνίου στις δέκα το βράδυ, στο Μεγάλο Αρσενάλι, θα γίνει μια ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον Γιώργο Βλοντάκη, τη Μάρω Δούκα , την Νίκη Τρουλινού και τον Σπύρο Νταουντάκη, πάνω στο βιβλίο "Η οχυρά θέσις Κρήτης" το οποίο πρόσφατα επανεκδόθηκε. Επειδή η Ιστορία έχει και τις ζόρικες σελίδες της.