Της Ευαγγελίας Κ. Φραγκάκι
Τα δημοτικά τραγούδια της Κρήτης ξεχωρίζουν σε: τραγούδια τση τάβλας, τραγούδια τση στράτας και τραγούδια του χορού.
Τα τραγούδια τση τάβλας τα τραγουδούν οι Κρητικοί των Δυτικών Νομών καθισμένοι γύρω από την τάβλα, το χαρούμενο τραπέζι που στένουν σε κάθε ξεφάντωση.
Τη λέξη τάβλα συναντούμε και σε Κρητικά Κείμενα: Σαχλίκης «Γραφαί και στίχοι», εν Αλεξίου, «Κρητική Ανθολογία» σελ. 33, στ. 40, «Στάθης», ομοίως εν Αλεξίου σελ. 126 στ. 1. Εκ παραλλήλου συναντούμε και τη λέξη τραπέζι («Βοσκοπούλα» εν Αλεξίου σελ. 52 στ. 3).
Συνήθως είναι ωρισμένη η θέση που θα καθίση καθένας. Αφού φάνε αρκετά (τρώνε συνήθως λιγότερο για να μη θεωρηθούνε φαγάδες –τούτο εσυνηθίζετο και τον καιρό της Βενετοκρατίας, αν κρίνωμε απ’ όσα λέει η Πανώρια στον πατέρα της το Γιαννούλη: «Κ’ έχε μας τίποτας καλό, κύρη μου, να γευτούμε / χίλια τραγούδια εις το ’στερο, αν θέλης, να σου πούμε», Γ. Χορτάτζη, «Γύπαρης» Β΄ στ. 131-32), ένας από τη συντροφιά αρχίζει το τραγούδι και τον συνοδεύουν όσοι είναι καθισμένοι στο ίδιο κούτελο τση τάβλας. Λένε ένα στίχο και όταν τελειώση τον αποπαίρνουν (επαναλαμβάνουν) αυτοί που κάθονται στο απέναντι κούτελο. Ύστερα πάλι ο πρώτος που άρχισε συνεχίζει με την παρέα του το δεύτερο στίχο, τον αποπαίρνουν οι αντικρυνοί κ.ο.κ. Συνήθως δεν τραγουδούν ολόκληρο το τραγούδι. Άμα ο πρώτος τραγουδιστής δε θέλει να συνεχίση, σηκώνεται όρθιος με το ποτήρι του γεμάτο, πίνει στην υγειά όλων λέγονας «όλο γεια μας» ή «όλο γειες». Έτσι παίρνει σειρά κάποιος άλλος (ο πεθερός μου Ιω. Φραγκάκις, Σφακιανός την καταγωγή, με πληροφορεί ότι παληότερα οι ομοτράπεζοι άφηναν λίγο κρασί στην κούπα, δεν τώπιναν άσπρο πάτο, για να μη θεωρηθούνε μπεκρήδες, το δε υπόλοιπο τώχυναν στο δάπεδο. Κατά πληροφορία επίσης του πεθερού μου στο τραπέζι του γάμου δεν τραγουδούν τα τραγούδια ώς το τέλος «για να μην ποθάνη του γαμπρού η μάνα»).
Αξιοπρόσεκτο πως τα τραγούδια τση τάβλας τραγουδιούνται χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων, a capella, όπως λένε οι μουσικοί. Στα τραγούδια τση τάβλας ανήκει «ο Διγενής», το αλληγορικό «Σε ψηλό βουνό», το «Πότες θα κάμη ξαστεργιά» κλπ. Βλ. και Γ. Ι. Χατζηδάκι «Κρητική Μουσική», Αθήναι, 1958, και Ιδ. Παπαγρηγοράκη «Τα Κρητικά Ριζίτικα Τραγούδια», Χανιά 1956-57. Στα τραγούδια τση τάβλας ανήκουν και τα ηρωϊκά ή ιστορικά τραγούδια (πολλά απ’ αυτά λέγονται κουβεδιαστά, σαν παραμύθι ας πούμε, στις αποσπερίδες σ’ όλη την Κρήτη).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου