ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΦΡΟΥΡΙΟΥ ΓΡΑΜΒΟΥΣΑΣ 1828

Από την Ιστορία του Μιχάλη Αναστασάκη μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση στα γεγονότα, στον ιστορικό Τρικούπη αλλά και πλήθος ονομάτων που έζησαν στην ελεύθερη Γραμβούσα τα 2.5 χρόνια μετά την κατάληψη της απο τους επαναστάτες.

Διατηρώ την γραφή του

- Η υπομονή των Ευρωπαίων εξαντλήθηκε και μοίρα Αγγλικού και Γαλλικού στόλου εκ 10 πολεμικών υπό τους Ναυάρχους Σταιήνς καί Ροβερσώνα κατά την 5ην Ιανουαρίου 1828 πολιόρκησαν την Γραμβούσαν (συγκαταθέσει και της πολύ εκτεθειμένης Ελληνικής Κυβερνήσεως) και κανονιοβολήσασα τα εν τω ορμίσκω Γραμβουσιανά πλοία κατέλαβε ταύτα και τα απέστειλεν εις Μάλτα, βυθίσασα και δύο. Πολλαί αισχρότητες και κακά έχουν αναγραφή εις βάρος των Γραμβουσιανών, κυρίως υπό του ιστορικού Τρικούπη, εις όλας τας σελίδας του όποιου (σχεδόν) διαβλέπει τις τον Αντικρητισμόν του και το πάθος του, εκχέοντα δηλητήριον και συκοφαντίας κατά των πλείστων πράξεων και ενεργειών
των Κρητών ’Επαναστατών, δια μεγαλοποιήσεως των κακών πράξεων (φυσικών άλλως τε εις τοιούτους ατάκτους πολέμους) και σμικρύνσεως των μεγάλων κατορθωμάτων αυτών πάντοτε.
Τα γυναικόπαιδα εστάλησαν εις Πελοπόννησον και οι θεωρούμενοι αθώοι εκ των πολεμιστών απήλθον ελεύθεροι. Μεταξύ των κατηγορουμένων ήσαν οι Λούπης, Σκανδάλης, Δαμιανός, Μαρτιμιανός, Κουφάκης, I. Κουμής, Ν. Γλυμίδης, Μαρ. Ρενιέρης, Άρ. Αδαμάκης, Δρακωνιανός, Καθεκλάς, Δεικτάκης, Αρετάς, Γ. Σταματάκης, Καλατζάκος και άλλοι. Δηλαδή ήθέλησαν να ενοχοποιήσωσι τούς ισχυροτέρους και σημαντικωτέρους παράγοντας της Κισάμου και του Σέλινου, τα πρώτα στηρίγματα τής Επαναστάσεως, τα δοξάσαντα τη Ελλ. όπλα και εν Κρήτη και εν Ελλάδι κατόπιν. Διότι οι ξένοι καταφεύγοντες εις Γραμβούσαν, μετά την διάπραξιν ληστοπειρατειών, ως έχοντες πλοία, εχρησιμοποιούντο υπό της Διοικούσης Επιτροπής εξ ανάγκης δι’ άμυναν κατά των Τούρκων, μεταφοράν Γραμβουσιανών εις διάφορα Κρητικά παράλια, προς τιμωρίαν Τούρκων και προστασίαν Χριστιανών.
Μόνον συμβουλαί και νουθεσίαι εδίδοντο εις αυτούς και ουδείς πλέον ηδύνατο να επιβληθή. Ήσαν άγνωστοι τυχοδιώκται και τα πλοία κουρσάρικα διαφόρων προελεύσεων, μη Κρητών. ’Άλλωστε ήτο γνωστόν ότι Σελινιώται καί Κισσαμίται δεν είχον τοιαύτα πλοία. Κατά το 2ετές και ήμισυ διάστημα της Κατοχής της Γραμβούσης υπήρξαν όμως κάτοικοί της πολλοί εκ των ανωτέρω δυο ’Επαρχιών και άλλων. Αναφέρομεν ονόματά τινα διασωθέντα εις ιστορικά σημειώματα και εκ διηγήσεων: Π. Κατσιγαράκης, Ί. Χάλης, Έμμ. Κουβαρίτης, Κουτσουρέλης, Ε. Ρουστικιανός, Α. Τσιστράκης, Μ. Ρουματιανός, Καθεκλάς, Ταρατσιανός, Σερμαλής, Γλαμπές, Μαρτιμιανός, Δαμανάκης, Λουπάκης, Σταμάτης, (Ροδοπιανός) Γιακ. Κουμάκης, Γ. Δρακωνιανός, Κοντογιωργάκης, Μεσαρχογιάννης, Αναστασογιάννης, Αλέξης, Προκοπής, (Σπηλιανοί - Δρακωνιανοί) Κοκολάκης, Σκανδάλης, Μαλιντζέβελος, Κανιτσάκης, Σκαράκης, Κρομμύδης, Κουκούνης, Φρυσούλης, (συλληφθείς και εξορισθείς εις Μάλταν μετ’ άλλων), Μπιζάνης, Μαλικούτσης και Δασκαλάκης. Τοιούτον άδοξον τέλος έλαβεν η κατοχή και Αυτόνομος, τρόπον τινά, Πολιτεία της Γραμβούσης, ήτις περιπεσούσα εις ίδια αμαρτήματα και απρεπείς πράξεις καταδικάσθη. Δεν πρέπει όμως, να κατακρίνωμεν γενικώς τους εν αυτή άνδρας, δράσαντας πολυειδώς καθ’ όλην την Κρήτην, ούτε και τους Διοικήσαντας αυτήν, μη δυναμένους εν τη πραγματικότητι να επιβληθώσιν, ούτε καί τούς ισχυρούς παράγοντας τούς μονίμως διεμείναντας εν αυτή, αλλά την φυσικήν εξέλιξην των γεγονότων, εις εποχήν καταδιωγμών, στερήσεων, συνεχών πολιορκιών υπό των Συμμάχων Τουρκοαιγυπτίων και της μεγάλης πείνης ύφ’ ης κατείχοντο πολλάκις. Άλλωστε, η ιστορία και των μετέπειτα, εις παρόμοιας περιστάσεις, είναι πλήρης τοιούτων περιστατικών: διαρπαγών, ληστειών και πειρατειών ακόμη.