ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΙΚΑ ΣΠΙΤΙΑ ΤΗΣ ΚΙΣΑΜΟΥ και Η ΕΝΕΤΙΚΗ ΑΠΟΙΚΙΣΗ ΤΟΥ 1251

 

Το 1251 η Κισάμος ξεσηκώνεται επειδή οι καλοί Ενετοί παίρνουν τις περιουσίες των Ροδοπιανών αλλά και άλλων κατοίκων του ακρωτηρίου Σπάθα και την μοιράζουν σε δικούς τους. Οι Κισαμίτες αφού διώχνουν τους Ενετούς, σκοτώνοντας και αρκετούς, αποκτούν μια ελευθερία που όμως μετά απο ένα μήνα θα πνιγεί σε πολύ αίμα, αφοί οι κατακτητές ξανακαταλαμβάνουν τα εδάφη αυτά του ακρωτηρίου Σπάθα, αφανίζουν τον πληθυσμό και πυρπολούν τα χωριά. Αυτή η εξέγερση τα πρώτα χρόνια των Βενετών, τους θορύβησε και αμέσως έκαναν την γνωστή κίνηση που έκαναν όλοι οι κατακτητές που πέρασαν από την Κρήτη ..να φέρουν αποίκους.
Είναι η γνωστή αποίκηση του 1251 με τις 70 οικογένειες που φέρνουν και τις εγκαθιστούν, τους περισσότερους βέβαια από αυτούς, στην Κίσαμο. Είναι οι χρονιές που φτάνουν ως και τα Μεσόγεια, τον Δραπανιά, τις Καλάθενες, τα Παλαιά Ρούματα, αποκτώντας τεράστιες περιουσίες δίχως χαρτιά, απλά με εντολή των κατακτητών. Γίνονται κύριοι της Κρήτης και της Κισάμου και τότε ξεκινούν να φτιάχνουν και τα πρώτα Βενετσιάνικα σπίτια τους που είναι κάτι το τελείως διαφορετικό απο το συνηθισμένο κρητικό σπίτι. Επαύλεις όμορφες, τεράστιες, κτισμένες με αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, γερές σε επίκαιρα σημεία ώστε να έχουν ορατότητα και στην κλεμμένη περιουσία τους αλλά και για να κρατήσουν και τις επιθέσεις των ιθαγενών κρητικών (όσοι έχουν απομείνει). 
Στην ιστορία του ο Αναστασάκη αναφέρει οτι τέτοια σπίτια σώζονται ακόμα (1939) σε όλη την επαρχία...για να μας τους θυμίζουν.  

-Τοιαύτα κτίρια σωζόμενα μέχρι και σήμερον,- ώς είς Ροδοπόν (Ε. Ζωγράφου), Παλαιά Ρούματα (Δημητριάδη), Τοπόλια (Μαρκαντώνη), Βλάτος (Χατζή, Άρχου, Κουκουράκη), Κεφάλι, Μελισσιά, Δραπανιά, Καλάθενες, Μεσόγεια, Κόκκινο Μετόχι, Κρύαν Βρύση, Ρετόντα καί αλλαχού, δεικνύουν καταφανώς τήν διάβασιν καί τήν παραμονήν έπί αιώνας τών κατακτητών Ενετών. Οι κάτοικοι, έκ παραδόσεως, τάς μεγαλοπρεπείς αύτάς οικίας ονομάζουν καί τώρα Βενετσιάννικα σπίτια. Καί επώνυμα Ένετικά σώζονται άκόμη είς πολλά χωρία. 

Βέβαια απο το 1939 ως και σήμερα τα περισσότερα μας άφησαν χρόνους... αλλά σίγουρα ένα δυο μπορεί να συντηρηθούν ειδικά στα Ροδοπού είναι απο τις καλύτερες περιπτώσεις, για να μας θυμίζουν οτι κάποτε πέρασαν και απο δω χειρότεροι των Τούρκων.