Η ΙΣΧΥΡΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΚΟΡΔΥΛΗ

Μια αμφιλεγόμενη ως προς την ακρίβεια των πληροφοριών για την αρχική εγκατάστασή τους στην Κρήτη, είναι η υπόθεση των "δώδεκα αρχοντόπουλων". Πρόκειται για δώδεκα ισχυρές φεουδαρχικές οικογένειες με καταγωγή από το Βυζάντιο, που στάλθηκαν στην Κρήτη "για να ελέγξουν τον απείθαρχο πληθυσμό. Οι πληροφορίες προέρχονται κυρίως από πηγές της πρώιμης Βενετοκρατίας, όταν οι οικογένειες αυτές, συνήθως μετά από επαναστάσεις, προσπαθούσαν-και συνήθως κατάφερναν-να αποδείξουν ότι τα δικαιώματά τους προέρχονταν από τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες. Και οι Βενετοί, στριμωγμένοι από τα γεγονότα, υποχρεωνόταν να τα ανανεώνουν και πολλές φορές να τα επαυξάνουν, όπως έγινε στη χαρακτηριστική περίπτωση της "Συνθήκης Καλλέργη", που υπογράφηκε το 1299 από του Βενετούς και τους παραχωρούσε ένα πλήθος από προνόμια.
Η ισχυρή οικογένεια των Σκορδύληδων εγκαταστάθηκε και φαίνεται ότι είχε τον πλήρη έλεγχο στις επαρχίες Σφακίων νότιου Αποκόρωνα και ανατολικού Σελίνου. Ήταν μια πολύ ισχυρή και τραχιά οικογένεια, στο ρόλο της οποίας θα πρέπει να αποδώσουμε κάποιες ιδιορρυθμίες, που εξακολουθούν να υπάρχουν ιδίως στην επαρχία Σφακίων. Από τους Σκορδύληδες κατάγονται άλλες μεγάλες οικογένειες της δυτικής Κρήτης, πολλές από τις οποίες υπάρχουν ακόμη. Ας δούμε τι αναφέρει σχετικά ο ενδιαφέρων σύμμεικτος κώδικας του 17ου αιώνα, που σώζεται στη Μονή Γωνιάς:

"Σκορδίλιδες εκ του μέρους της Μονής του Αγίου Ευθυμίου (εννοείται της Κωνσταντινούπολης):
Μαρίνος, Ιω(άννης), μιχαήλ, Καππάδωκ(ας), Γεώργιος, Βάρδας, Γαβριήλ, μανουήλ, κώνστας, νικηφόρος.
Από τους άνωθι είναι όλαις αι κάτωθι γενεαί:
Πάτεροι, Καψοκαλύβοι, ψαρομέλιγκοι, λουγκίνοι, κυριακόπουλοι, σαρακίνοι, λιγνοί, φινοκάλοι, μαραφαράδες, παπαδόπουλοι, κόντες, φούμιδες, λουμπίνοι, σεβαστοί, τραχινοί, νομικοί.
βαιλόπουλοι, πεζουλόκολοι". 
Πολλές από τις οικογένειες αυτές τις συναντούμε είτε στα χρόνια της Βενετοκρατίας, σε επιγραφές εκκλησιών, σε χαράγματα, ή έγγραφα από το αρχείο της Βενετίας. Οι Πάτεροι και οι Παπαδόπουλοι ήταν οι δυο κύριες οικογένειες που επικράτησαν στα Σφακιά. Οι Τραχινοί αναφέρονται σε επιγραφές εκκλησιών του Σελίνου και υπάρχει ακόμη ο οικισμός (των) Τραχινιάκω(ν) στην Κάντανο. Οι Σαρακίνοι εμφανίζονται ως αφιερωτές σε τοιχογραφημένους ναούς (Αστράτηγος της Αράδενας). Το όνομα Φινοκάλι σώζεται σε μια παραλία νότια του Ρεθύμνου με τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Οι Φούμηδες αναφέρονται επίσης ως αφιερωτές σε εκκλησίες της Κυδωνίας (Θέρισσο) και εξακολούθησαν μέχρι πρόσφατα να παίζουν σημαντικό ρόλο. Μέλη των οικογενειών των Ψαρομήλιγκων και των Μαραφαράδων έπαιξαν σημαντικό ρόλο στα χρόνια της Βενετοκρατίας. Η οικογένεια Κόντε (ή Κόντοι), που κυριαρχούσαν στον Αλίκαμπο, διώχτηκαν από εκεί από τους Βενετούς για τις "παράνομες" δραστηριότητές τους.
Μια ιστορία λοιπόν με πολύ "μύθο" στην αρχή της, αλλά και με πολύ ενδιαφέρουσα συνέχεια.....
Μιχάλης Ανδριανάκης