ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ ΣΕ ΔΡΑΣΗ

Επέστρεψε θησαυρό

Της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ

Αυτοί είναι πραγματικοί φιλέλληνες. Αμερικανός συλλέκτης, εύπορος φυσικά, αγόρασε το 2000 από δημοπρασία στη Νέα Υόρκη έναν αρχαϊκό θησαυρό νομισμάτων που προερχόταν από τα αρχαία Αβδηρα.

Ο θησαυρός του 54χρονου Τζόναθαν Κέιγκαν αποτελούνταν από 22 αργυρά νομίσματα, τα οποία παρέδωσε πέρυσι τον Σεπτέμβριο στο Προξενείο μας στη Νέα Υόρκη, αφού προηγουμένως τα μελέτησε ο ίδιος και δημοσίευσε τα συμπεράσματά του σε έναν τόμο αφιερωμένο στο έργο του κορυφαίου Αμερικανού νομισματολόγου John Η. Kroll.
Η επιθυμία του ήταν ο θησαυρός να πλουτίσει τις συλλογές του Νομισματικού Μουσείου της Αθήνας, προς τιμήν του καθηγητή του Πανεπιστημίου του Τέξας John Η. Kroll, το έργο του οποίου αποτελεί σταθμό στη μελέτη της νομισματοκοπίας της Αθήνας.
Πόσο στοίχισε η αγορά
Τον θησαυρό αποτελούν τρία δίδραχμα, μία δραχμή, ένα ημίδραχμο, δύο οβολοί και δεκαπέντε ημιωβόλια. Τα νομίσματα πρωτοεμφανίστηκαν στην αγορά του Λονδίνου το 2000 και διασκορπίστηκαν. Μερικά από αυτά συμπεριελήφθησαν σε καταλόγους δημοπρασιών. Η Ελλάδα δεν τα διεκδίκησε, προφανώς γιατί δεν είχε τεκμήρια για την παράνομη εξαγωγή τους από τη χώρα. Ο κ. Κέιγκαν που είναι ανώτατο στέλεχος εταιρείας, που δραστηριοποιείται σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας στη Ν.Υ., απόφοιτος του Χάρβαρντ, με μεταπτυχιακά στην Οξφόρδη, απέκτησε το μεγαλύτερο μέρος του θησαυρού την ίδια χρονιά. Ο ίδιος είναι συλλέκτης και έχει στο παρελθόν δωρήσει κομμάτια της συλλογής του και σε άλλα αμερικανικά μουσεία. Είναι λάτρης της αρχαίας τέχνης και η γυναίκα του Ute Warlenberg Kagan, επικεφαλής της Αμερικανικής Νομισματικής Εταιρείας με πλούσιο συγγραφικό έργο στην αρχαία ελληνική νομισματική.
Πόσο του στοίχισε η αγορά των 22 σπάνιων.....
..... νομισμάτων των Αβδήρων; «Δεν γνωρίζω. Αλλά είτε τα αγόρασε μία δραχμή είτε πέντε εκατομμύρια, σημασία έχει η χειρονομία του, κάτι που δείχνει ότι έχει ευαισθητοποιηθεί πλέον ο κόσμος και ανταποκρίνεται στο κάλεσμα για την επιστροφή αρχαιοτήτων», μας είπε χθες η διευθύντρια του Νομισματικού Μουσείου Δέσποινα Ευγενίδου, η οποία ετοιμάζει ήδη την έκθεση του θησαυρού, κατά το δεύτερο 15ήμερο του Νοεμβρίου.

Η επιστημονική αξία των νομισμάτων αυτών είναι μεγάλη. Αποδεικνύουν ότι σε μια πρώιμη εποχή, όπως είναι ο 6ος αιώνας π.Χ., οι πολίτες χρησιμοποιούσαν χρήματα και μάλιστα μικρές ασημένιες υποδιαιρέσεις της δραχμής, οι οποίες λίγα χρόνια αργότερα αντικαταστάθηκαν από χάλκινα νομίσματα. Τα χρήματα αυτά δεν ήταν για να πληρώσουν φόρους ή να αγοράσουν σιτάρι από άλλες περιοχές. Ηταν το μέσον για να καλύψουν τις καθημερινές τους ανάγκες (τρόφιμα, χρηστικά αντικείμενα). «Οι μεγαλύτερης κλίμακας συναλλαγές, όπως η πληρωμή φόρων και το υπερπόντιο εμπόριο, σε σημαντικό βαθμό πρέπει να εξυπηρετούνταν με τις μεγάλες αργυρές κοπές, δηλαδή τα οκτάδραχμα και τετράδραχμα», υποστηρίζει η διευθύντρια του Νομισματικού Μουσείου. Με την ύπαρξη αυτού του θησαυρού, τεκμηριώνεται ότι υπήρχαν εγχρήματες κοινωνίες σε εποχές αρκετά πρώιμες. Επίσης, μας γνωρίζει ποια ήταν η νομισματοκοπία των Αβδήρων από τα τέλη του 6ου αιώνα, μέχρι τον 1ο αι. μ.Χ..
Απόλλωνας και γρύπας
«Πρόκειται για μια σημαντικότατη δωρεά, καθώς όχι μόνο εμπλουτίζει τις νομισματικές σειρές των Αβδήρων που έχουμε στο Νομισματικό Μουσείο αλλά έρχεται να προστεθεί σε έναν ιδιαίτερα σημαντικό τομέα συλλογών μας, αυτόν των θησαυρών», τονίζει η κ. Ευγενίδου.
Τα Αβδηρα ιδρύθηκαν σύμφωνα με τη μυθολογία από τον Ηρακλή, για να τιμηθεί η μνήμη του συντρόφου του Αβδηρου, ο οποίος κατασπαράχθηκε από τα άλογα του Διομήδη. Πρώτος οικιστής όμως υπήρξε ο Κλαζομένιος Τιμήσιος το 654 π.Χ. Η πόλη αυτή επανιδρύθηκε το 545 π.Χ., όταν μετανάστευσαν εκεί οι κατοίκοι της ιωνικής πόλης Τέω, για να αποφύγουν την υποδούλωσή τους από τους Πέρσες. Τα νομίσματα που έκοψαν οι νέοι άποικοι ήταν όμοια με εκείνα που είχαν στην πατρίδα τους. Στη μία όψη έφεραν κεφαλή του Απόλλωνα και στην άλλη γρύπα, το μυθικό τέρας που εθεωρείτο φύλακας των μεταλλείων χρυσού και αργύρου. Γρύπες φέρουν και τα νομίσματα που μας πρόσφερε ο κ. Κέιγκαν. Ιδιαίτερης σημασίας φαίνεται πως είναι αυτά που δεν τα πιάνει το μάτι σου: οι μικρές ασημένιες «ψείρες» που κυκλοφόρησαν για σύντομο χρονικό διάστημα και αντικαταστάθηκαν από μεγαλύτερα χάλκινα. 
ΠΗΓΗ