ΑΡΘΡΟ

Και επισήμως σπιναλόγκα της Ευρώπης
Του Γιώργου Χαρβαλιά*
Ο κ. Παπανδρέου φαίνεται να πέτυχε έναν ακόμη διαπραγματευτικό άθλο στη διάρκεια της θητείας του. Έκαψε το χαρτί του «κουρέματος» χρέους, φόρτωσε τη χώρα με τη ρετσινιά της χρεοκοπίας και διέλυσε την παραμικρή υποψία για είσοδο σε τροχιά ανάπτυξης, τουλάχιστον για το ορατό μέλλον…

Η επίσημη αξιολόγηση της χρεοκοπίας αναμένεται να έρθει όταν αρχίσει η διαδικασία της ανταλλαγής ομολόγων με τις εναλλακτικές λύσεις που προσφέρονται στους ιδιώτες ομολογιούχους. Το χρονικό εύρος του εγχειρήματος είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, αν και σύμφωνα με την αισιόδοξη προοπτική αναμένεται να κρατήσει λίγες μέρες. Το ενδιαφέρον είναι πάντως ότι ο οίκος Moody’s, σε αντίθεση με τους άλλους δύο, δεν διαθέτει ως βαθμίδα αξιολόγησης την «περιορισμένη» ή «επιλεκτική» χρεοκοπία. Συνεπώς…
Υπό μία έννοια έχει δίκιο ο πρωθυπουργός μας. Μικρή σημασία έχει τελικά το πώς θα μας αξιολογήσουν οι Moody’s. Γιατί πρόλαβαν να μας αξιολογήσουν οι Ευρωπαίοι εταίροι. Ως θλιβερή εξαίρεση και παράδειγμα προς αποφυγή: ασθενή σε καραντίνα. Με βαρύ μεταδοτικό νόσημα στον οποίο θα εφαρμοστεί μια πειραματική θεραπεία, τόσο τοξική που σε φυσιολογικές περιπτώσεις δεν θα σήκωνε ούτε συζήτηση....
............
Πράγματι, θα χρειάστηκε σκληρή διαπραγματευτική μάχη για να καταγραφεί επίσημα σε κείμενο συμπερασμάτων Συμβουλίου Κορυφής η διάγνωση μιας… θλιβερής μοναδικότητας. Οι παράγραφοι 6 και 7 του εν λόγω «ιστορικού» κειμένου διαπιστώνουν τη μοναδικότητα και συγχρόνως διακηρύσσουν την εκπεφρασμένη βούληση των υπολοίπων μελών της ευρωζώνης να μη φτάσουν ποτέ σε αυτή την… κατάντια. Γιατί, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, «όλες οι άλλες χώρες της ευρωζώνης επαναλαμβάνουν επισήμως την ακράδαντη αποφασιστικότητά τους να τιμήσουν πλήρως την οικεία κρατική υπογραφή τους».
Ο υπαινιγμός είναι σαφέστατος. Το κράτος που αποδείχτηκε ότι δεν τιμά την υπογραφή του, τουλάχιστον στα χρεόγραφα που εκδίδει, δεν είναι άλλο από τον ασθενή-λεπρό της ευρωζώνης. Πιο επίσημη εκδοχή δημόσιας παραδοχής χρεοκοπίας δεν νομίζω ότι υπάρχει. Και δεν χρειάζεται κανένας οίκος αξιολόγησης για να την επιβεβαιώσει (παρότι αυτό ήδη συνέβη).
Η Ελλάδα, επομένως, επί κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου junior, παίρνει και επισήμως τον τίτλο του «μπαταχτσή» της Ευρώπης και καλεί τους ιδιώτες ομολογιούχους να συμβάλλουν στην αποκατάσταση του… μάρμαρου, εγγράφοντας ζημιές.
Ως πρώτη παρατήρηση θα πρέπει να επισημάνουμε τη δικαίωση του Αντώνη Σαμαρά που προειδοποιούσε επί μέρες ότι οποιαδήποτε εμπλοκή, εθελοντική ή μη, των ιδιωτών στη διαχείριση του ελληνικού χρέους θα συνιστούσε αυτόματα και παραδοχή χρεοκοπίας. Αλλά ας τα αφήσουμε αυτό στη γωνία.
Προσωπικά, θα δεχόμουν το επιχείρημα Βενιζέλου, ότι στο βαθμό που μια ελεγχόμενη χρεοκοπία θα οδηγούσε σε δραματική απομείωση του δημόσιου χρέους, αυτομάτως μπαίνει ως «λύση» στο τραπέζι. Δυστυχώς, το «κούρεμα» που θα υποστούν οι ομολογιούχοι (χωρίς να παραγνωρίζουμε και τα αντισταθμιστικά οφέλη που θα λάβουν) περιορίζεται μεσοσταθμικά σε ένα ποσοστό 21%. Γεγονός που σε καμία περίπτωση δεν ισοδυναμεί με εκδοχή «λύσης» στο πρόβλημα βιωσιμότητας του ελληνικού δημόσιου χρέους.
Ακόμη και οι όχι ευκαταφρόνητες δανειακές διευκολύνσεις, που θα λάβει το προσεχές διάστημα η Ελλάδα, σε καμία περίπτωση δεν εξασφαλίζουν ομαλή πορεία για την εθνική οικονομία. Αντίθετα, προϋποθέτουν «μαγικές επιδόσεις» στον τομέα του ελλείμματος και πρακτικά τη δημιουργία συνεχόμενων πρωτογενών πλεονασμάτων. Που με τη σειρά τους έχουν ως αυστηρή προϋπόθεση την ανάπτυξη. Και ανάπτυξη, με τη σημερινή συνταγή του Μνημονίου, δεν πρόκειται να έρθει.
Επομένως, όπως πολύ εύστοχα επισημαίνεται σε προχθεσινό report μεγάλης γερμανικής τράπεζας που πρωτοστάτησε στην κατάρτιση του «νέου πακέτου διάσωσης», οι αποφάσεις της Συνόδου δεν συνιστούν μαγική λύση. Δίνουν απλώς στην Ελλάδα μία πιθανότητα «να το παλέψει» (fighting chance) με θεωρητική μόνον πιθανότητα επιβίωσης…
Στην εκτίμηση αυτή συγκλίνουν πλέον όλες οι σοβαρές αναλύσεις σοβαρών παραγόντων της διεθνούς αγοράς και του χρηματοπιστωτικού στερεώματος, ενώ ο αρχικός ενθουσιασμός για το δήθεν… γενναιόδωρο σχέδιο σωτηρίας έχει ήδη αρχίσει να καταλαγιάζει.
Η υπόθεση αναμένεται να περιπλακεί μόλις επισημοποιηθεί η αξιολόγηση της χρεοκοπίας, ενώ οι εγγυήσεις για την επάρκεια ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών μένουν να φανούν στην πράξη. Είναι άλλωστε ενδεικτικό ότι ο κ. Τρισέ εμφανίζεται να νίπτει τας χείρας του, παραπέμποντας στις δικλείδες ασφαλείας που έχουν προνοήσει να κάνουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Συμπερασματικά δηλαδή, ο κ. Παπανδρέου φαίνεται να πέτυχε έναν ακόμη διαπραγματευτικό άθλο στη διάρκεια της θητείας του. Έκαψε το χαρτί του «κουρέματος» χρέους, φόρτωσε τη χώρα με τη ρετσινιά της χρεοκοπίας και διέλυσε την παραμικρή υποψία για είσοδο σε τροχιά ανάπτυξης, τουλάχιστον για το ορατό μέλλον…

(* δημοσιεύεται στον “Τύπο της Κυριακής”)