Για την γεγονότα και την παραλίγο εμφύλια σύρραξη που αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή κατά την επανάσταση του 1823-1824 στα Χανιά και στην Κίσαμο γράφει σαν συμπέρασμα στην ιστορία του ο Γιάννης Ανδρουλάκης.
- Για την άσχημη πορεία των γεγονότων στην Κρήτη έχουμε τις πληροφορίες του Κριτοβουλίδη, τη συλλογή εγγράφων του Πρακτίδη και τις αναφορές των Νεοφ. Οικονόμου, Αντωνιάδη, Παρδαλάκη και Αφεντούλιεφ. Σκοπός των λογιών αυτών είναι να διασώσουν τα γεγονότα και πρώτιστα τους εαυτούς τους. Ο Κριτοβουλίδης υπερέβη τα εσκαμμένα και παρέστησε γεγονότα ως πραγματικά, ενώ είναι αμφίβολα καθ’ εαυτά.
Ο Αφεντούλιεφ παρέστησε τους Σφακιανούς ως άρπαγες, κλέπτες, αδικητές και στρεφομένους κατά των συμφερόντων του Κρητικού λαού, και γι’ αυτό ο Παπαδοπετράκης τον εκδικήθηκε στην ιστορία του.
Η αλήθεια, όμως, απαιτεί να αποδοθεί η ανάλογη δικαιοσύνη προς όλες τις κατευθύνσεις και να υπερασπισθεί το δίκαιον, το οποίο κατανέμει ευθύνες σε όλες τις ηγετικές μερίδες του τόπου, οι οποίες διεκδικούσαν τον τίτλο του πρώτου. Οι επαρχίες της Κρήτης δεν μπορούσαν να διακρίνουν, ότι στην αρχή του αγώνα οι Σφακιανοί, με την πείρα που διέθεταν στα πολεμικά, μπορούσαν να ηγηθούν αποτελεσματικά. Η τάση των καπετανέων των Σφακίων, η οποία εκδηλωνότανε έντονα, δημιούργησε τις αντιδικίες και αντιζηλίες των άλλων επαρχιών. Και ως εκ τούτου ελισσόμενοι από τις πιέσεις των άλλων αναγκάσθηκαν να εισαγάγουν αρχηγούς από την άλλη Ελλάδα, με τον υπολογισμό, ότι έπρεπε να συνδεθεί ο αγώνας, αφ’ ενός της Κρήτης με τις προσπάθειες της λοιπής Ελλάδας, αλλά αφ’ ετέρου και να παίξουν τον ρόλο του πεφωτισμένου Δεσπότη, αχρηστεύοντας διαδοχικά τον ένα μετά τον άλλο Διοικητή.
Οι οπλαρχηγοί των άλλων επαρχιών και ιδιαίτερα των όμορων, Αποκόρωνα και Κυδωνιάς. άφησαν πολλές φορές τους Σφακιανούς αβοήθητους, χωρίς να μπορούμε να διακριβώσουμε τα αίτια: ήταν αντιζηλία, ήταν τα αποτελέσματα της διαίρεσης και της διχόνοιας, ήταν η δυσπιστία προς την πολιτική των Σφακιανών ή ήταν κάτι άλλο, το οποίον θα εξακριβωθεί αργότερα;
Όσον αφορά λόγιους, οι οποίοι προσπάθησαν να διασώσουν το όνομά τους, τα στοιχεία ομιλούν, ότι δεν ήσαν υπεράνω υποψίας: Και αυτό ισχύει και για τον Αντωνιάδη και για τον Νεόφ. Οικονόμο, οι οποίοι διαχειρίστηκαν χρηματικά ποσά του νησιού. Πού βρήκε ο Νεόφ. Οικονόμος 4.800 γρόσια, ποσόν πολύ μεγάλο για την εποχή, και του το αφαίρεσαν τα πληρώματα των Υδραίΐκων πλοίων; Πως ο Πρακτικίδης δανείζει 2.000 γρόσια, ενώ κλαίγεται ότι ήταν φτωχός, αλλά επιτίθεται με μεμψιμοιρία λογίου κατά των Σφακιανών, αποκαλώντας τους συλλήβδην κλέπτες;
Αλλά, και μέσα απ’ αυτή την κοινωνική ατέλεια των Σφακιανών, την οποίαν την είχαν εξ ίσου και οι Μανιάτες, που προήλθε από την φτώχεια του εδάφους και από την προσπάθεια της αυτοσυντήρησης, γεννήθηκε η ικανότητα και η αρετή της κοινοτικής διαχείρισης, την οποίαν διέθεταν οι Σφακιανοί, αλλά οι καπετανέοι των άλλων επαρχιών δεν την αξιοποίησαν.
Γενικά, οι συνθήκες του αγώνα ήταν τότε δύσκολες, οι χαρακτήρες των ανθρώπων αρχαϊκοί, ο δε τρόπος κατανομής της εξουσίας από τον Αφεντούλιεφ μεροληπτικός και παρ’ ολίγον να οδηγούσε τις επαρχίες σε εμφύλια σύγκρουση. Οι σωφρονέστεροι και το όραμα για την εθνική ανόρθωση έσωσαν τα φαινόμενα κατά τον πόλεμο, δηλαδή την ελληνική σχεδία, η οποία εμπειρότερη από προηγουμένως, θα συνεχίσει την προσπάθεια απελευθέρωσης της Κρήτης από την περιοχή της Κισάμου και ιδιαίτερα από το οχυρό φρούριο της Γραμβούσας, το οποίο θα καταστεί πονοκέφαλος για την Τουρκική Διοίκηση.
Ο Αφεντούλιεφ παρέστησε τους Σφακιανούς ως άρπαγες, κλέπτες, αδικητές και στρεφομένους κατά των συμφερόντων του Κρητικού λαού, και γι’ αυτό ο Παπαδοπετράκης τον εκδικήθηκε στην ιστορία του.
Η αλήθεια, όμως, απαιτεί να αποδοθεί η ανάλογη δικαιοσύνη προς όλες τις κατευθύνσεις και να υπερασπισθεί το δίκαιον, το οποίο κατανέμει ευθύνες σε όλες τις ηγετικές μερίδες του τόπου, οι οποίες διεκδικούσαν τον τίτλο του πρώτου. Οι επαρχίες της Κρήτης δεν μπορούσαν να διακρίνουν, ότι στην αρχή του αγώνα οι Σφακιανοί, με την πείρα που διέθεταν στα πολεμικά, μπορούσαν να ηγηθούν αποτελεσματικά. Η τάση των καπετανέων των Σφακίων, η οποία εκδηλωνότανε έντονα, δημιούργησε τις αντιδικίες και αντιζηλίες των άλλων επαρχιών. Και ως εκ τούτου ελισσόμενοι από τις πιέσεις των άλλων αναγκάσθηκαν να εισαγάγουν αρχηγούς από την άλλη Ελλάδα, με τον υπολογισμό, ότι έπρεπε να συνδεθεί ο αγώνας, αφ’ ενός της Κρήτης με τις προσπάθειες της λοιπής Ελλάδας, αλλά αφ’ ετέρου και να παίξουν τον ρόλο του πεφωτισμένου Δεσπότη, αχρηστεύοντας διαδοχικά τον ένα μετά τον άλλο Διοικητή.
Οι οπλαρχηγοί των άλλων επαρχιών και ιδιαίτερα των όμορων, Αποκόρωνα και Κυδωνιάς. άφησαν πολλές φορές τους Σφακιανούς αβοήθητους, χωρίς να μπορούμε να διακριβώσουμε τα αίτια: ήταν αντιζηλία, ήταν τα αποτελέσματα της διαίρεσης και της διχόνοιας, ήταν η δυσπιστία προς την πολιτική των Σφακιανών ή ήταν κάτι άλλο, το οποίον θα εξακριβωθεί αργότερα;
Όσον αφορά λόγιους, οι οποίοι προσπάθησαν να διασώσουν το όνομά τους, τα στοιχεία ομιλούν, ότι δεν ήσαν υπεράνω υποψίας: Και αυτό ισχύει και για τον Αντωνιάδη και για τον Νεόφ. Οικονόμο, οι οποίοι διαχειρίστηκαν χρηματικά ποσά του νησιού. Πού βρήκε ο Νεόφ. Οικονόμος 4.800 γρόσια, ποσόν πολύ μεγάλο για την εποχή, και του το αφαίρεσαν τα πληρώματα των Υδραίΐκων πλοίων; Πως ο Πρακτικίδης δανείζει 2.000 γρόσια, ενώ κλαίγεται ότι ήταν φτωχός, αλλά επιτίθεται με μεμψιμοιρία λογίου κατά των Σφακιανών, αποκαλώντας τους συλλήβδην κλέπτες;
Αλλά, και μέσα απ’ αυτή την κοινωνική ατέλεια των Σφακιανών, την οποίαν την είχαν εξ ίσου και οι Μανιάτες, που προήλθε από την φτώχεια του εδάφους και από την προσπάθεια της αυτοσυντήρησης, γεννήθηκε η ικανότητα και η αρετή της κοινοτικής διαχείρισης, την οποίαν διέθεταν οι Σφακιανοί, αλλά οι καπετανέοι των άλλων επαρχιών δεν την αξιοποίησαν.
Γενικά, οι συνθήκες του αγώνα ήταν τότε δύσκολες, οι χαρακτήρες των ανθρώπων αρχαϊκοί, ο δε τρόπος κατανομής της εξουσίας από τον Αφεντούλιεφ μεροληπτικός και παρ’ ολίγον να οδηγούσε τις επαρχίες σε εμφύλια σύγκρουση. Οι σωφρονέστεροι και το όραμα για την εθνική ανόρθωση έσωσαν τα φαινόμενα κατά τον πόλεμο, δηλαδή την ελληνική σχεδία, η οποία εμπειρότερη από προηγουμένως, θα συνεχίσει την προσπάθεια απελευθέρωσης της Κρήτης από την περιοχή της Κισάμου και ιδιαίτερα από το οχυρό φρούριο της Γραμβούσας, το οποίο θα καταστεί πονοκέφαλος για την Τουρκική Διοίκηση.
Ένα πολύ καλό κείμενο για τα γεγονότα αυτής της περιόδου έχει γράψει ο καθηγητής Ιστορίας Απόστολος Δασκαλάκης και μπορείτε να τα διαβάσετε εδώ!
ΠΗΓΗ
Ελληνικό ημερολόγιο, Η Επαρχία Κισάμου μέσα απο την ιστορία της Κρήτης, Γιάννης Ανδρουλάκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου