Ανακοίνωση της Πολυμέρου - Καμηλάκη Ακατερίνης* στο 'Α συνέδριο για την Κίσαμο
Η Μαρία Λιουδάκη για την Ανατολική Κρήτη είναι ένας μύθος. H δραστηριότητά της και η ζωή της είναι γνωστή και λίγα νέα στοιχεία μπορεί να προσκομίσει ο ερευνητής, μετά το βιβλίο του Μανόλη Παπαδάκη (Μαρία Λιουδάκι, η ιέρεια της Παιδείας, Αθήνα 1992), γραμμένο με σεβασμό και λατρεία για το πρόσωπό της. Η ανακοίνωσή μας αναφέρεται στην παρουσία της Μ. Λιουδάκι στο Λαογραφικό Αρχείο (Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας) και στην προσφορά της στην συγκέντρωση κυρίως υλικού για τον λαϊκό πολιτισμό της Κρήτης. Η Μαρία Λιουδάκι γεννήθηκε στο χωριό Λατσίδα της επαρχίας Μεραμπέλλου σε μια αγροτική πολυμελή οικογένεια. «Εξ απαλών ονύχων» γνώρισε και αγάπησε την καθημερινή ζωή των αγροτών αλλά και κληρονόμησε το πάθος για μόρφωση, προκειμένου να μπορέσει να βελτιώσει τη ζωή της.
Το 1937 η Μαρία Λιουδάκι ανέλαβε υπηρεσία σε θέση επίκουρου ταξινόμου. Καθήκον της η αποδελτίωση και ταξινόμηση χειρογράφων του Αρχείου αλλά και η επιτόπια έρευνα - αποστολή για τη συλλογή λαογραφικού υλικού απευθείας από τον λαό. Και στους δύο τομείς η Μαρία Λιουδάκι εργάσθηκε με επιμέλεια και ζήλο. Επισκέφθηκε πρόσφυγες στην Αθήνα και την Κρήτη και κατέγραψε υλικό από τις χαμένες πατρίδες, κυρίως από την περιοχή της Σινώπης, Ινεπόλεως, της Βιθυνίας και του Ρεϊσδερε της Σμύρνης. Επίσης συγκέντρωσε πλούσιο υλικό από την Ανατολική και Δυτική Κρήτη. Ήδη το 1938 στον πρώτο τόμο του περιοδικού «Επετηρίς Εταιρείας Κρητικών Σπουδών» ο Μανούσος Μανούσακας παρουσιάζει κριτικά τον πρώτο τόμο των Λαογραφικών της Κρήτης. Μαντινάδες, μια συλλογή από 4.500 δίστιχα, ως την «αξιολογωτέραν εις την λαογραφίαν της Κρήτης συμβολήν των τελευταίων ετών» και «απαρχήν καθολικής εκδόσεως του συνειλεγμένου υλικού εις σειράν τόμων υπό τον γενικώτερον τίτλον «Λαογραφικά της Κρήτης».
Τα χειρόγραφα της, που ευρίσκονται στο Κέντρο Λαογραφίας είναι 23. Οκτώ από αυτά προέρχονται από τις αποστολές της στην Ανατολική Κρήτη. Τέσσερα χειρόγραφα, συνολικά 1.352 σελίδων, προέρχονται από την Κεντρική και Δυτική Κρήτη, όπου το 1938 πραγματοποιεί λαογραφική αποστολή για επιτόπια έρευνα. Καταγράφει αξιόλογα στοιχεία για τον λαϊκό πολιτισμό των Εννιά Χωριών - Ινναχώριον (Τοπόλια, Έλος, Αερινός, Κεφάλι, Θοδωριανά, Κούνενι, Παπαδιανά, Περβόλια), της Κισάμου (Δραπανιάς, Σφηνάρι, Παλαιά Ρούματα), του Σελίνου (Τσισκιανά) και Αποκόρωνα (Γαβαλοχώρι, Αποκόρωνας, Μελιδόνι, Πρόβαρμα) και των Σφακίων (Χώρα) αλλά και του Ρεθύμνου (Αρχοντική, Ασώματος, Λευκόγεια, Ροδάκινο, Ρέθυμνον).
Στο πλαίσιο επεξεργασίας του υλικού για την έκδοσή του στη σειρά του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών «Πηγές του Λαϊκού Πολιτισμού» σχολιάζονται στην παρούσα ανακοίνωση οι πληροφορίες που η Μαρία Λιουδάκι συγκέντρωσε κατά την αποστολή της στα Εννιά Χωριά.
Η Μαρία Λιουδάκη ανήκει στους πρωτοπόρους εκείνους εκπαιδευτικούς, που διακρί-νονταν για το εκπαιδευτικό τους όραμα αλλά και την αγάπη τους για την έρευνα. Έζησε σε μια εποχή εξαιρετικά μεγάλων αλλαγών στην ελληνική κοινωνία, αναταράξεων και ανακατατάξεων. Στη δίνη αυτών των αναταράξεων η Μαρία Λιουδάκη υπήρξε θύμα, ένα από τα πολλά, και έτσι πρόωρα σταμάτησε να προσφέρει τις πολύτιμες υπηρεσίες της στην εκπαίδευση, αλλά κυρίως στον λαϊκό πολιτισμό της Κρήτη.
*τ. Διευθύντρια Κέντρου Ελληνικής Λαογραφίας
Το 1937 η Μαρία Λιουδάκι ανέλαβε υπηρεσία σε θέση επίκουρου ταξινόμου. Καθήκον της η αποδελτίωση και ταξινόμηση χειρογράφων του Αρχείου αλλά και η επιτόπια έρευνα - αποστολή για τη συλλογή λαογραφικού υλικού απευθείας από τον λαό. Και στους δύο τομείς η Μαρία Λιουδάκι εργάσθηκε με επιμέλεια και ζήλο. Επισκέφθηκε πρόσφυγες στην Αθήνα και την Κρήτη και κατέγραψε υλικό από τις χαμένες πατρίδες, κυρίως από την περιοχή της Σινώπης, Ινεπόλεως, της Βιθυνίας και του Ρεϊσδερε της Σμύρνης. Επίσης συγκέντρωσε πλούσιο υλικό από την Ανατολική και Δυτική Κρήτη. Ήδη το 1938 στον πρώτο τόμο του περιοδικού «Επετηρίς Εταιρείας Κρητικών Σπουδών» ο Μανούσος Μανούσακας παρουσιάζει κριτικά τον πρώτο τόμο των Λαογραφικών της Κρήτης. Μαντινάδες, μια συλλογή από 4.500 δίστιχα, ως την «αξιολογωτέραν εις την λαογραφίαν της Κρήτης συμβολήν των τελευταίων ετών» και «απαρχήν καθολικής εκδόσεως του συνειλεγμένου υλικού εις σειράν τόμων υπό τον γενικώτερον τίτλον «Λαογραφικά της Κρήτης».
Τα χειρόγραφα της, που ευρίσκονται στο Κέντρο Λαογραφίας είναι 23. Οκτώ από αυτά προέρχονται από τις αποστολές της στην Ανατολική Κρήτη. Τέσσερα χειρόγραφα, συνολικά 1.352 σελίδων, προέρχονται από την Κεντρική και Δυτική Κρήτη, όπου το 1938 πραγματοποιεί λαογραφική αποστολή για επιτόπια έρευνα. Καταγράφει αξιόλογα στοιχεία για τον λαϊκό πολιτισμό των Εννιά Χωριών - Ινναχώριον (Τοπόλια, Έλος, Αερινός, Κεφάλι, Θοδωριανά, Κούνενι, Παπαδιανά, Περβόλια), της Κισάμου (Δραπανιάς, Σφηνάρι, Παλαιά Ρούματα), του Σελίνου (Τσισκιανά) και Αποκόρωνα (Γαβαλοχώρι, Αποκόρωνας, Μελιδόνι, Πρόβαρμα) και των Σφακίων (Χώρα) αλλά και του Ρεθύμνου (Αρχοντική, Ασώματος, Λευκόγεια, Ροδάκινο, Ρέθυμνον).
Στο πλαίσιο επεξεργασίας του υλικού για την έκδοσή του στη σειρά του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών «Πηγές του Λαϊκού Πολιτισμού» σχολιάζονται στην παρούσα ανακοίνωση οι πληροφορίες που η Μαρία Λιουδάκι συγκέντρωσε κατά την αποστολή της στα Εννιά Χωριά.
Η Μαρία Λιουδάκη ανήκει στους πρωτοπόρους εκείνους εκπαιδευτικούς, που διακρί-νονταν για το εκπαιδευτικό τους όραμα αλλά και την αγάπη τους για την έρευνα. Έζησε σε μια εποχή εξαιρετικά μεγάλων αλλαγών στην ελληνική κοινωνία, αναταράξεων και ανακατατάξεων. Στη δίνη αυτών των αναταράξεων η Μαρία Λιουδάκη υπήρξε θύμα, ένα από τα πολλά, και έτσι πρόωρα σταμάτησε να προσφέρει τις πολύτιμες υπηρεσίες της στην εκπαίδευση, αλλά κυρίως στον λαϊκό πολιτισμό της Κρήτη.
*τ. Διευθύντρια Κέντρου Ελληνικής Λαογραφίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου