Γράφει η Ευτυχία Δεσποτάκη
Έκθεσις 3η
(εν τω σχολείω Οκτώβριος 1964)
Αι εκ της αποταμιεύσεως ωφέλειαι
( Διά το άτομον και το σύνολον και δη πραγματοποιουμένης ταύτης εν τοις ταμιευτηρίοις)
Μου αρέσει όταν έχω ελεύθερο χρόνο στο σπίτι, να σκαλίζω το παρελθόν. Ανατρέχω στο αρχείο μου, χαζεύω παλιές φωτογραφίες, διαβάζω παλιά γράμματα και σημειώσεις, διαβάζω, εκθέσεις. Είναι ένα ωραίο ταξίδι στο παρελθόν όλα αυτά.
Προχθές βρήκα το τετράδιο Εκθέσεων της Γ΄Λυκείου. Διάβασα μια δυο εκθέσεις. Σταμάτησα στην έκθεση περί αποταμιεύσεως με τον παραπάνω τίτλο.
Η έκθεση με θέμα την αποταμίευση είχε καθιερωθεί να γράφεται σε όλη τη δεκαετία του 60 και 70 τόσο στο δημοτικό όσο και στο Γυμνάσιο-Λύκειο, με την ευκαιρία της παγκόσμιας ημέρας της αποταμίευσης που είχε καθιερωθεί την 31 Οκτωβρίου. Σκοπός η δημιουργία οικονομικού πνεύματος στον νέο πολίτη. Η καλύτερη έκθεση βραβευόταν από το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο με ένα μεταλλικό κουμπαρά, που μόνο στο ταχυδρομείο ξεκλείδωνε. Προηγουμένως υπάλληλοι του ταχυδρομείου περιφερόταν στα σχολεία και μιλούσαν στους μαθητές για τις ωφέλειες της αποταμίευσης. Καθώς διάβαζα την έκθεση, χαμογέλασα, ίσως χαμογελάσει και ο αναγνώστης μου. Σήμερα όμως, με τις τόσες οικονομικές αναλύσεις που ακούμε, νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να δούμε πως ένας έφηβος του 1964 εισέπραξε το μάθημα πολιτικής οικονομίας της εποχής, που η πολιτεία του παρέδιδε. Η έκθεση είναι γραμμένη με καλλιγραφία, σε απλή καθαρεύουσα, επίσημη γλώσσα του κράτους τότε, και σε πολυτονικό σύστημα που εδώ δεν μπόρεσα να αποδώσω.
Γράφει λοιπόν ο μαθητής:
« Ο άνθρωπος και πάν έμβιον ον, ωθούμενος, από παλαιοτάτων χρόνων, από το ένστικτον της αυτοσυντηρήσως, προέβη εις διαφόρους ενεργείας, αι οποίαι σκοπόν είχον την επαύξησιν των αγαθών του και την αντιμετώπισιν απωτέρων αυτού αναγκών. Μία λοιπόν τοιαύτη ενέργεια είναι και η αποταμίευσις.
Δυνάμεθα δε να διαπιστώσωμεν την ύπαρξιν, αν όχι αυτής ταύτης της αποταμιεύσεως, τουλάχιστον ίχνη αυτής, από τους κατωτέρους οργανισμούς, έως την κορωνίδα της δημιουργίας, τον άνθρωπον. Ούτω βλέπομεν τον μύρμηγκα να αποταμιεύη τροφήν νυχθημερόν, κατά την διάρκειαν του θέρους, ινα αντεπεξέλθη κατά τας διαφόρους δυσκόλους ημέρας του χειμώνος. Ομοίως η κάμηλος εναποθηκεύει λίπος εις τον ύβον, ίνα χρησιμοποιήσει τούτο, κατά την διάρκειαν πείνης.
Ο άνθρωπος δε ως λογικόν όν είναι φυσικόν να έχη καλλιεργήσει περισσότερον την ενέργειαν αύτην και ίσως μάλιστα τόσον, ώστε να αποτελεί δι άυτόν συνήθειαν.
Λόγω όμως της εξελίξεως των πραγμάτων, εκείνο το οποίον σήμερον κυριαρχεί είναι το χρήμα, δια τούτο δε ακριβώς και ο άνθρωπος αποσκοπεί εις την αποταμίευσιν και επαύξησιν τούτου.
Είναι δε πλείσται αι ωφέλειαι αι απορρέουσαι εκ της αποταμιεύσεως και δια το άτομον και δια το σύνολον γενικώς. Διατηρών ο άνθρωπος μίαν παρακαταθήκην χρημάτων,δύναται να αντεπεξέλθη εις μίαν δύσκολον περίοδον της ζωής, άνευ επιβαρύνσεως άλλου τινος συμπολίτου. Ούτω έχει ανεπτυγμένον εντός του το συναίσθημα της ασφάλειας, διότι εις κάθε περίπτωσιν είναι ασφαλής. Ίνα, όμως, .....
.προβώμεν εις την ενέργειαν της αποταμιεύσεως προηγουμένως πρέπει να προηγηθή μία άλλη ενέργεια, η της οικονομίας.
Οικονομία δε είναι η κατάλληλος ρύθμισις των ικονομικών και εν γένει υλικών αγαθών, ώστε να άχωμεν περίσσευμα και τούτο να αποθηκεύωμεν. Όταν λοιπόν ο άνθρωπος υποχρεούται να κάνη μίαν ωρισμένην οικονομίαν, αναγκάζεται να ζή μιαν μετρημένην και ηθικήν ζωήν, άνευ σπατάλης και παρεκτροπών εις τας οποίας δύναται να τον ωθήσει η σπατάλη άφθονου χρήματος, το οποίον θα έχη εις την διάθεσιν αυτού.
Αλλ΄όμως η αποταμίευσις δεν πρέπει να αποβλέπη εις την ωφέλειαν μόνον εκάστου εξ ημών ατομικώς, αλλά καλόν θα είναι να αποβλέπη και εις την ωφέλειαν του συνόλου, ήτοι ολοκλήρου της πατρίδος. Προς τον σκοπόν, λοιπόν, τούτον έκαστος εξ ημών, ο οποίος αποταμιεύει χρήματα, δεν πρέπει να διατηρεί ταύτα κρυμμένα εις το θησαυροφυλάκιον της οικίας του, αλλά οφείλει να καταθέτη εις διαφόρους οργανισμούς, ως είναι αι Τράπεζαι και τα Ταχυδρομικά Ταμιευτήρια, τα οποία το κράτος έχει προορίσει δι΄αυτόν ακριβώς τον σκοπόν.
Κατ΄αυτόν τον τρόπον το χρήμα κινείται και αυξάνει δια των τόκων, πράγμα το οποίον συμφέρει τον καταθέτην συγχρόνως, όμως αποτελεί μέρος του κεφαλαίου της χώρας.
Το κεφάλαιον όμως, τούτο χρησιμοποιείται προς κατασκευήν διαφόρων κοινωφελών έργων, ως νοσοκομείων, σχολείων, οδών, κ.λ.π., τα οποία συντελούν εις την ηθικήν και υλικήν εξυψωσιν των πολιτών. Τοιουτοτρόπως, όμως, αναπτύσσεται εις τον καταθέτην το συναίσθημα της εθνικής υπερηφανείας, διότι και αυτός συμβάλλει εις την υλικήν ανάπτυξιν της πατρίδος του.
Ώστε, λοιπόν, το χρήμα πρέπει να κατατίθεται. Γεννάται όμως το ερώτημα: πού; Περισσότερον ασφαλές τούτο είναι εις τα Ταμιευτήρια του κράτους. Ταύτα βεβαίως περιλαμβάνουν καταθέτας μικροτέρων ποσών από τας Τραπέζας, διότι εις ταύτα καταθέτουν χρήματα όλαι αι κοινωνικαί τάξεις, ενώ εις τας τραπέζας κυρίως καταθέται είναι οι ανήκοντες εις την τάξιν των μεγαλεμπόρων και μεγαλοεπιχειρηματιών.
Εις τα Ταχυδρομικά Ταμιευτήρια είναι μεν το επιτόκιον μικρότερον, όμως είναι αφορολόγητον ενώ εις τας Τραπέζας φορολογείται. Καταθέτοντας χρήματα εις το Ταμιευτήριον ταύτα αμέσως ρέουν εις το κράτος, άνευ ουδεμιάς άλλης εκμεταλλεύσεως, χρησιμοποιούνται δε ταύτα δια κοινωφελή έργα κατ΄ευθείαν, εν αντιθέσε προς τας Τραπέζας αι οποίαι συνάπτουν ολοκλήρους συμφωνίας με το κράτος και εκμεταλλεύονται δις και τρίς την χρηματικήν περιουσίαν ενός εκάστου εξ ημών.
Ιδόντες, λοιπόν, τας μεγίστας ωφελείας αι οποίαι απορρέουν εκ της αποταμιεύσεως ας καλλιεργήσωμεν ταύτην και προς ατομικόν και προς συνολικόν όφελος» .
Σε όλο αυτό το μάθημα του κράτους περί αποταμίευσης ο Γιάννης Νεγρεπόντης στη σειρά των τραγουδιών του «Μικροαστικά» που τραγούδησε ο Λουκιανός Κηλαηδόνης έβλεπε μια υπερβολή και σατίρισε τα περί οικονομίας με τους στίχους:
Οικονομία κάνε και σφίξε τα λουριά
Τώρα που είσαι νέος νάχεις στα γηρατειά!
Οικονομία κάνε τι θες τα περιττά
Τώρα που είσαι νέος σώρευε τον παρά
Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι
Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακκούλι σου
Ομολογίες πάρε και δώσε τον παρά
Νάχεις σα θα γεράσεις όλα σου τα καλά!..
……………………………………………..
Κι ύστερα ήρθε άλλο μάθημα : η κατανάλωση, οι τράπεζες, τα καταναλωτικά, οι άτοκες δόσεις οι κάρτες τα διακοποδάνεια τα επιπλοδάνεια και δεν συμμαζεύεται η κατάσταση.
Έκθεσις 3η
(εν τω σχολείω Οκτώβριος 1964)
Αι εκ της αποταμιεύσεως ωφέλειαι
( Διά το άτομον και το σύνολον και δη πραγματοποιουμένης ταύτης εν τοις ταμιευτηρίοις)
Μου αρέσει όταν έχω ελεύθερο χρόνο στο σπίτι, να σκαλίζω το παρελθόν. Ανατρέχω στο αρχείο μου, χαζεύω παλιές φωτογραφίες, διαβάζω παλιά γράμματα και σημειώσεις, διαβάζω, εκθέσεις. Είναι ένα ωραίο ταξίδι στο παρελθόν όλα αυτά.
Προχθές βρήκα το τετράδιο Εκθέσεων της Γ΄Λυκείου. Διάβασα μια δυο εκθέσεις. Σταμάτησα στην έκθεση περί αποταμιεύσεως με τον παραπάνω τίτλο.
Η έκθεση με θέμα την αποταμίευση είχε καθιερωθεί να γράφεται σε όλη τη δεκαετία του 60 και 70 τόσο στο δημοτικό όσο και στο Γυμνάσιο-Λύκειο, με την ευκαιρία της παγκόσμιας ημέρας της αποταμίευσης που είχε καθιερωθεί την 31 Οκτωβρίου. Σκοπός η δημιουργία οικονομικού πνεύματος στον νέο πολίτη. Η καλύτερη έκθεση βραβευόταν από το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο με ένα μεταλλικό κουμπαρά, που μόνο στο ταχυδρομείο ξεκλείδωνε. Προηγουμένως υπάλληλοι του ταχυδρομείου περιφερόταν στα σχολεία και μιλούσαν στους μαθητές για τις ωφέλειες της αποταμίευσης. Καθώς διάβαζα την έκθεση, χαμογέλασα, ίσως χαμογελάσει και ο αναγνώστης μου. Σήμερα όμως, με τις τόσες οικονομικές αναλύσεις που ακούμε, νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να δούμε πως ένας έφηβος του 1964 εισέπραξε το μάθημα πολιτικής οικονομίας της εποχής, που η πολιτεία του παρέδιδε. Η έκθεση είναι γραμμένη με καλλιγραφία, σε απλή καθαρεύουσα, επίσημη γλώσσα του κράτους τότε, και σε πολυτονικό σύστημα που εδώ δεν μπόρεσα να αποδώσω.
Γράφει λοιπόν ο μαθητής:
« Ο άνθρωπος και πάν έμβιον ον, ωθούμενος, από παλαιοτάτων χρόνων, από το ένστικτον της αυτοσυντηρήσως, προέβη εις διαφόρους ενεργείας, αι οποίαι σκοπόν είχον την επαύξησιν των αγαθών του και την αντιμετώπισιν απωτέρων αυτού αναγκών. Μία λοιπόν τοιαύτη ενέργεια είναι και η αποταμίευσις.
Δυνάμεθα δε να διαπιστώσωμεν την ύπαρξιν, αν όχι αυτής ταύτης της αποταμιεύσεως, τουλάχιστον ίχνη αυτής, από τους κατωτέρους οργανισμούς, έως την κορωνίδα της δημιουργίας, τον άνθρωπον. Ούτω βλέπομεν τον μύρμηγκα να αποταμιεύη τροφήν νυχθημερόν, κατά την διάρκειαν του θέρους, ινα αντεπεξέλθη κατά τας διαφόρους δυσκόλους ημέρας του χειμώνος. Ομοίως η κάμηλος εναποθηκεύει λίπος εις τον ύβον, ίνα χρησιμοποιήσει τούτο, κατά την διάρκειαν πείνης.
Ο άνθρωπος δε ως λογικόν όν είναι φυσικόν να έχη καλλιεργήσει περισσότερον την ενέργειαν αύτην και ίσως μάλιστα τόσον, ώστε να αποτελεί δι άυτόν συνήθειαν.
Λόγω όμως της εξελίξεως των πραγμάτων, εκείνο το οποίον σήμερον κυριαρχεί είναι το χρήμα, δια τούτο δε ακριβώς και ο άνθρωπος αποσκοπεί εις την αποταμίευσιν και επαύξησιν τούτου.
Είναι δε πλείσται αι ωφέλειαι αι απορρέουσαι εκ της αποταμιεύσεως και δια το άτομον και δια το σύνολον γενικώς. Διατηρών ο άνθρωπος μίαν παρακαταθήκην χρημάτων,δύναται να αντεπεξέλθη εις μίαν δύσκολον περίοδον της ζωής, άνευ επιβαρύνσεως άλλου τινος συμπολίτου. Ούτω έχει ανεπτυγμένον εντός του το συναίσθημα της ασφάλειας, διότι εις κάθε περίπτωσιν είναι ασφαλής. Ίνα, όμως, .....
.προβώμεν εις την ενέργειαν της αποταμιεύσεως προηγουμένως πρέπει να προηγηθή μία άλλη ενέργεια, η της οικονομίας.
Οικονομία δε είναι η κατάλληλος ρύθμισις των ικονομικών και εν γένει υλικών αγαθών, ώστε να άχωμεν περίσσευμα και τούτο να αποθηκεύωμεν. Όταν λοιπόν ο άνθρωπος υποχρεούται να κάνη μίαν ωρισμένην οικονομίαν, αναγκάζεται να ζή μιαν μετρημένην και ηθικήν ζωήν, άνευ σπατάλης και παρεκτροπών εις τας οποίας δύναται να τον ωθήσει η σπατάλη άφθονου χρήματος, το οποίον θα έχη εις την διάθεσιν αυτού.
Αλλ΄όμως η αποταμίευσις δεν πρέπει να αποβλέπη εις την ωφέλειαν μόνον εκάστου εξ ημών ατομικώς, αλλά καλόν θα είναι να αποβλέπη και εις την ωφέλειαν του συνόλου, ήτοι ολοκλήρου της πατρίδος. Προς τον σκοπόν, λοιπόν, τούτον έκαστος εξ ημών, ο οποίος αποταμιεύει χρήματα, δεν πρέπει να διατηρεί ταύτα κρυμμένα εις το θησαυροφυλάκιον της οικίας του, αλλά οφείλει να καταθέτη εις διαφόρους οργανισμούς, ως είναι αι Τράπεζαι και τα Ταχυδρομικά Ταμιευτήρια, τα οποία το κράτος έχει προορίσει δι΄αυτόν ακριβώς τον σκοπόν.
Κατ΄αυτόν τον τρόπον το χρήμα κινείται και αυξάνει δια των τόκων, πράγμα το οποίον συμφέρει τον καταθέτην συγχρόνως, όμως αποτελεί μέρος του κεφαλαίου της χώρας.
Το κεφάλαιον όμως, τούτο χρησιμοποιείται προς κατασκευήν διαφόρων κοινωφελών έργων, ως νοσοκομείων, σχολείων, οδών, κ.λ.π., τα οποία συντελούν εις την ηθικήν και υλικήν εξυψωσιν των πολιτών. Τοιουτοτρόπως, όμως, αναπτύσσεται εις τον καταθέτην το συναίσθημα της εθνικής υπερηφανείας, διότι και αυτός συμβάλλει εις την υλικήν ανάπτυξιν της πατρίδος του.
Ώστε, λοιπόν, το χρήμα πρέπει να κατατίθεται. Γεννάται όμως το ερώτημα: πού; Περισσότερον ασφαλές τούτο είναι εις τα Ταμιευτήρια του κράτους. Ταύτα βεβαίως περιλαμβάνουν καταθέτας μικροτέρων ποσών από τας Τραπέζας, διότι εις ταύτα καταθέτουν χρήματα όλαι αι κοινωνικαί τάξεις, ενώ εις τας τραπέζας κυρίως καταθέται είναι οι ανήκοντες εις την τάξιν των μεγαλεμπόρων και μεγαλοεπιχειρηματιών.
Εις τα Ταχυδρομικά Ταμιευτήρια είναι μεν το επιτόκιον μικρότερον, όμως είναι αφορολόγητον ενώ εις τας Τραπέζας φορολογείται. Καταθέτοντας χρήματα εις το Ταμιευτήριον ταύτα αμέσως ρέουν εις το κράτος, άνευ ουδεμιάς άλλης εκμεταλλεύσεως, χρησιμοποιούνται δε ταύτα δια κοινωφελή έργα κατ΄ευθείαν, εν αντιθέσε προς τας Τραπέζας αι οποίαι συνάπτουν ολοκλήρους συμφωνίας με το κράτος και εκμεταλλεύονται δις και τρίς την χρηματικήν περιουσίαν ενός εκάστου εξ ημών.
Ιδόντες, λοιπόν, τας μεγίστας ωφελείας αι οποίαι απορρέουν εκ της αποταμιεύσεως ας καλλιεργήσωμεν ταύτην και προς ατομικόν και προς συνολικόν όφελος» .
Σε όλο αυτό το μάθημα του κράτους περί αποταμίευσης ο Γιάννης Νεγρεπόντης στη σειρά των τραγουδιών του «Μικροαστικά» που τραγούδησε ο Λουκιανός Κηλαηδόνης έβλεπε μια υπερβολή και σατίρισε τα περί οικονομίας με τους στίχους:
Οικονομία κάνε και σφίξε τα λουριά
Τώρα που είσαι νέος νάχεις στα γηρατειά!
Οικονομία κάνε τι θες τα περιττά
Τώρα που είσαι νέος σώρευε τον παρά
Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι
Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακκούλι σου
Ομολογίες πάρε και δώσε τον παρά
Νάχεις σα θα γεράσεις όλα σου τα καλά!..
……………………………………………..
Κι ύστερα ήρθε άλλο μάθημα : η κατανάλωση, οι τράπεζες, τα καταναλωτικά, οι άτοκες δόσεις οι κάρτες τα διακοποδάνεια τα επιπλοδάνεια και δεν συμμαζεύεται η κατάσταση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου