ΑΜΠΑΔΙΩΤΕΣ

Στους πρόποδες του όρους Ίδη, υπάρχει μια εικοσάδα μικρών χωριών, τα οποία κατοικούνταν από μια διαφορετική φυλή, ανάμικτη από Τούρκους και Έλληνες. Τους αποκαλούν «Αμπαδιώτες». Οι Αμπαδιώτες ήταν μουσουλμάνοι που μιλούσαν την αραβική γλώσσα.
Στο έργο των  De Bonneval P.-Dumas M., "Αναγνώριση της νήσου Κρήτης", διαβάζουμε ότι οι Αμπαδιώτες είναι όλοι μικρόσωμοι, άσχημοι, με μαυριδερό χρώμα και ύπουλο βλέμμα. Είναι  κλέφτες, απάνθρωποι, δύσπιστοι μεταξύ τους και χωρίς πίστη. Δικαιολογημένα προκαλούν φόβο όταν τους συναντούν κατά ομάδες. Μερικές φορές πηγαίνουν να ληστέψουν τα χωριά και να φορολογήσουν τα ελληνικά μοναστήρια. Όλοι οι κακοποιοί γίνονται δεκτοί απ’ αυτούς τους ληστές και βρίσκουν εκεί καταφύγιο, όταν καταδιώκονται για να δικαστούν. Το 1771 όταν ένα αγγλικό πλοίο, είχε πάει στον όρμο του Τυμπακίου για να πάρει νερό, μια ομάδα Αμπαδιωτών κατέβηκε, κατέλαβε τη βάρκα, ανέβηκε στο κατάστρωμα, έσφαξε τον καπετάνιο, μαζί μ' όλο το πλήρωμα, και λήστεψε το καράβι. Η διοίκηση έχει δώσει, μερικές φορές  άχρηστες φορολογικές απαλλαγές, σε κάποια άτομα αυτής της παρηκμασμένης και διεφθαρμένης φυλής.
Προέρχονται, κατά μία άποψη, στην πλειοψηφία τους από Άραβες στρατιώτες που εγκαταστάθηκαν στα νότια του Ψηλορείτη μετά την ολοκλήρωση της τουρκικής κατάκτησης. Υπάρχει, επίσης, ο ισχυρισμός ότι η Αμπαδιά είναι παραφθορά του αραβικού Μπάμπια (κάμπος, πεδιάς) και  ότι οι Αμπαδιώτες ήταν λαός, που απόμεινε από τους Σαρακηνούς και κρατήθηκε εφτακόσια τόσα χρόνια από την εποχή των Σαρακηνών ως το 1669.
Σύμφωνα με κάποια άλλη εκδοχή, «αμπάς» είναι το  χοντρό μάλλινο ύφασμα από το οποίο παρασκευάζονταν ανδρικά ενδύματα επί παραγγελία. Έτσι οι  Αμπαδιώτες, ως  εξομώτες ευγενών κρητικών και ενετικών οικογενειών, δεν καταδέχονταν να φορούν ενδύματα από κοινό μάλλινο ύφασμα (ρασιά) αλλά  «αμπάδες».
De Bonneval P.-Dumas M., 2000, σ. 221