ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΕΝΑΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΜΕ ΤΟ ΔΕΛΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Γράφει ο Γιώργος Τσιμπογιάννης
Στην Ε΄και ΣΤ΄ τάξεις του 2ου Δημοτικού Σχολείου Καστελλίου Κισάμου, είχα την τύχη να έχω δάσκαλο το Λευτέρη Παπαδάκη. Ένα δάσκαλο που ήθελε ο μαθητής να αναπτύσσεται ως ολοκληρωμένη προσωπικότητα και αγωνιζόταν καθημερινά γι΄ αυτό. Αυτό ήταν που τον έκανε να ξεχωρίζει στα μάτια μου από τους πολύ καλούς δασκάλους που είχα μέχρι να βρεθώ στην τάξη του.
Ήταν αυτός που φρόντισε με χίλιους δυο τρόπους να κτισθεί ιδιόκτητο κτίριο. Μέχρι τότε το σχολείο λειτουργούσε σε νοικιασμένο κτίριο ιδιοκτησίας Εμμ. Ροδουσάκη στην Κάτω Καμάρα. Συγκέντρωσε δωρεές, επέβλεψε προσωπικά τα έργα, έκανε και προσωπική εργασία. Έτσι το σχολείο ολοκληρώθηκε σε ένα νέο κτήριο με ευήλιες, άνετες και καλά αεριζόμενες αίθουσες, με βοηθητικούς χώρους, μεγάλο διάδρομο, αυλή με κούνιες σκάμμα για άλματα και εξωτερικές τούρκικες τουαλέτες.
Συγκέντρωσε χρήματα και οργάνωσε συσσίτια με καθημερινό πρωινό γάλα-τυρί και μεσημεριανό γεύμα. Απ΄ότι έχω ακούσει σ΄αυτά συνέβαλε εκτός από την τοπική κοινωνία, η βοήθεια από το σχέδιο MARSAL (η σκόνη γάλα και το τυρί γκούντα περιέχονταν σε μεγάλα κυλινδρικά δοχεία με τη χαρακτηριστική φωτογραφία των δυο χεριών σε χειραψία) και τα συσσίτια Γεωργίου Παπανδρέου. Νοικιάστηκαν αρχικά το ισόγειο Λυγιδάκη στην πλατεία 41 και στη συνέχεια, λόγω απόστασης, το υπόγειο του σπιτιού Αρτεμίου Πατεράκη, που χρησιμοποιήθηκαν ως μαγειρεία και χώροι εστίασης.
Επειδή ήμασταν σε αγροτική περιοχή, μας έδειχνε πώς να μπολιάζουμε δέντρα. Η τάξη η δική μας ήταν εκείνη που με την καθοδήγησή του φύτεψε τις αλμυρίδες στην παραλία, ανάμεσα γήπεδο και τελωνείο. Το σχολείο διέθετε και δικό του ελαιώνα στην περιοχή Σκάφη, μετά την εκκλησία του Αγίου Αντωνίου. Εκεί διοργάνωνε εκδρομή κάθε χρόνο, όπου όλο το σχολείο μαζεύαμε τις ελιές. Δεν έχανε ευκαιρία να μας μιλά για τα προϊόντα που παρήγαγε η περιοχή. Για τα σταφύλια, το μούστο, το πετιμέζι, το κρασί, το ξύδι. Κυρίως όμως για τις ελιές και το λάδι.

Ήταν καλός ψάλτης και στις γιορτές μας έκανε στην ωδική, τα απολυτίκια των αγίων. Στις παραμονές των εθνικών εορτών, μας μάθαινε τα εμβατήρια που παιάνιζαν οι μπάντες με όλες τις στροφές τους. Μας είχε μάθει και επαναλάμβανε με κάθε ευκαιρία τον «Εθνικό Ύμνο της Κρήτης» (Από φλόγες η Κρήτη ζωσμένη) που τότε ακούγονταν οπωσδήποτε πριν από τον Εθνικό μας ύμνο σε αρκετές εκδηλώσεις και στις επετείους.
Του άρεσε πάρα πολύ η αρχαιολογία και γι΄ αυτό ήταν παρών σε όλες τις εκσκαφές και ανασκαφές. Στο σχολείο είχε φτιάξει βιτρίνες, όπου, ότι βρίσκαμε από παλιά νομίσματα μέχρι σπασμένα αγγεία, τα πηγαίναμε και τα τακτοποιούσε.
Αξέχαστες μου μένουν οι εκδρομές που μας έκανε, απίστευτες για σημερινά σχολεία. Κολένι Καμάρα, Νωπήγια, Αη Γιώργης (κάτω Μεσόγεια), Κ. Παλιόκαστρο, κτλ. Όλες με τα πόδια και όλοι με το σακουλάκι την ξηρά τροφή. Μπεν-Χουρ εκδρομές με πρωινή αναχώρηση- για να μη μας πιάσει ο ήλιος- και επιστροφή το σούρουπο, ίσα που βλέπαμε. Να σημειωθεί ότι όταν πηγαίναμε εκδρομή στο Κάτω Παλιόκαστρο, έπαιρνε τα παιδιά της Στ΄ τάξης και ανέβαιναν στην Πολυρρήνια.
Όσον αφορά τα πολιτικά του φρονήματα, δεν χρειάστηκε ποτέ να μας μιλήσει. Μόνο που όταν μας μιλούσε για τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τα μάτια του υγραίνονταν και η φωνή του κόμπιαζε, εμείς καταλαβαίναμε. Τι κι αν είχαν περάσει πάνω από 30 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου Εθνάρχη; Νομίζω ότι δεν ήταν τυχαίο ούτε το όνομά του ούτε το όνομα της πρώτης του κόρης (Ελευθερία). Την ημέρα που έγινε το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου το 1967, ήρθε στο σχολείο με ένα τρανζιστοράκι και ενώ ήμασταν συνεχώς μέσα στην αίθουσα, δεν κάναμε καθόλου μάθημα, αλλά άκουγε με πολλή προσοχή και ζητούσε από εμάς που δεν καταλαβαίναμε, απόλυτη ησυχία. Τελικά κατά τις 11 μας έδιωξε.
Είχε αναπτύξει κοινωνική δράση και γνωρίζω καλά ότι συγκέντρωνε χρήματα και τα μοίραζε με διακριτικό τρόπο σε φτωχούς συντοπίτες μας. Είχε πέσει στην αντίληψή μου, ότι μετά από τη λήξη κάποιας εκδήλωσης του σχολείου, είχε κρατήσει μερικούς γονείς μαθητών (αφού τους είχε ειδοποιήσει με τα παιδιά τους από πριν ότι τους θέλει) και τους μοίρασε χρήματα. Επίσης ήταν δραστήριο μέλος του φιλολογικού συλλόγου.

Γύρω στο 1965 ή ΄66, πήγε για διάστημα κάποιων μηνών στις ΗΠΑ, δεν γνωρίζω το λόγο, απ΄ όπου γύρισε, φέρνοντας μια φωτογραφική μηχανή, πράγμα σπάνιο και πολύτιμο για την εποχή. Έβγαλε πολλές φωτογραφίες, τις οποίες είχε αναρτήσει σε κάδρα και τις είχα δει πολλά χρόνια μετά. Τώρα μετά από τόσα πολλά χρόνια, δεν νομίζω ότι υπάρχουν.
Ας μεταφερθούμε όμως στο κλίμα της εποχής, όπου ο μισός πληθυσμός δεν είχε τελειώσει Δημοτικό σχολείο, πολύ λίγοι είχαν τελειώσει Γυμνάσιο (6τάξιο ή 8τάξιο) και οι πτυχιούχοι ήταν ελάχιστοι, κυρίως δάσκαλοι, καθηγητές και γιατροί, δικηγόροι, μετρημένοι στα δάκτυλα. Την ίδια εποχή, επικρατούσε η άποψη ότι «το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο» και σχεδόν όλοι οι γονείς συμφωνούσαν με την άποψη αυτή ζητώντας από τους εκπαιδευτικούς να μη μας χαρίζονται. Έτσι, όταν κάναμε «αταξίες», ο δάσκαλός μας είτε μας τράβαγε το αφτί, είτε μας έλεγε να του φέρουμε την επομένη μια βέργα από λιγιά (λυγαριά) καλοκαθαρισμένη, την οποία εγκαινιάζαμε μετά πολλών επαίνων. Θα είχε νομίζω ενδιαφέρον να αναφέρω και κάποια περιστατικά που έχουν μείνει στη μνήμη μου, γιατί μου είχαν κάνει μεγάλη εντύπωση. Κάποτε ακούστηκε μέσα στην τάξη ένα «γιάντες». Ωιμέ, ξυλιές στη συμμαθήτρια που το αναφώνησε. Μια άλλη φορά είχε βγάλει στο μάθημα ένα μαθητή, ο οποίος όταν τελείωσε και πήγε να καθίσει στο θρανίο του, κάθισε πάνω σε μια πρόκα, από τις μεγαλύτερες που υπήρχαν και την κρατούσε σταθερά ο συνονόματος (και συνεπίθετος) διπλανός του. Ο παθών ούρλιαξε από τον πόνο και αναγκάστηκε να μαρτυρήσει τι είχε συμβεί. Ήταν η μοναδική φορά που είδα το δάσκαλο μου εκτός εαυτού. Σήκωσε το θύτη στον πίνακα και δεν θέλετε να μάθετε τι επακολούθησε. Στο τέλος τον έσπρωξε πάνω στον πίνακα που ήταν τοποθετημένος σε τρίποδο, πέφτει ο πίνακας και πάνω του ο μαθητής. Αυτό που μου έκανε εντύπωση, ήταν ότι ο μαθητής δεν έβγαλε ούτε ένα δάκρυ. Μια άλλη φορά είχαμε πάει εκδρομή στο Κάτω Παλιόκαστρο και κατά τη συνήθειά του πήρε τους μεγαλύτερους της έκτης τάξης να ανέβουν στην Πολυρρήνεια. Σε αυτό το διάστημα, ένας μικρός μαθητής της Γ΄ τάξης (ο ίδιος που προκάλεσε το προηγούμενο συμβάν αλλά σε μικρότερη ηλικία), τρύπωσε στο υπόγειο ενός σπιτιού, όχι για να κλέψει, αλλά για να πιει κρασί. Έβαλε λοιπόν το στόμα του στην κάνουλα ενός βαρελιού, την άνοιξε και ήπιε μέχρι που έγινε φέσι (σταφίδα, σκνίπα, τύφλα, λιώμα) και δεν μπορούσε να σταθεί στα πόδια του. Επιστρέφοντας ο δάσκαλός μας τον βρήκε σε ημιλιπόθυμη κατάσταση και ζήτησε να του κάνουν διάφορα γιατροσόφια όπως να τον τρίψουν με κρεμμύδια και να του δώσουν καφέ. Αποτέλεσμα ήταν να κοιμηθεί και έτσι τον άφησε σε κάποια οικογένεια που είχε μαθητή στο σχολείο να τον κρατήσει εκεί και να έρθει στο σχολείο με τα παιδιά της οικογένειας  την επομένη το πρωί, πράγμα που έγινε. 

Το τελευταίο περιστατικό που θα γράψω, συνέβη προσωπικά σε εμένα, στο υπόγειο του Πατεραρτέμη, ενώ τρώγαμε το μεσημεριανό μας φαγητό. Είχαμε ρεβίθια τα οποία ήταν πραγματικά νόστιμα και μου άρεσαν. Βρήκα όμως μέσα μια ψείρα και μου κόπηκε η όρεξη. Για να μην τα φάω, μάζεψα από το τραπέζι μου και από τα διπλανά τραπέζια καμιά 10ριά ψειρούλες (όσες μπόρεσα να βρω), τις έβαλα στο κουτάλι μου και σταμάτησα να τρώγω. Ήρθε λοιπόν ο δάσκαλος και με ρώτησε γιατί δεν τρώγω. Του έδειξα τις ψειρούλες και του λέω «κύριε εγώ αυτό το φαγητό δεν μπορώ να το φάω». Αποτέλεσμα ήταν να φάω μια ξυλιά και τα περισσότερα ρεβίθια. Μετά από λίγες ημέρες περιέγραφε το περιστατικό στη μητέρα μου και εξέφρασε την απορία «μα πού τις βρήκε ο γιός σου τόσες ψείρες, μαζί του τις κουβαλούσε;».  Ποτέ δεν ειρωνευόταν ούτε απαξίωνε κανένα μαθητή και καμία ερώτηση (πράγμα που κάποιοι άλλοι δάσκαλοι έκαναν). ΄Ο,τι και αν του έλεγες, έβαζε το δεξιό δείκτη στο μάγουλο και τον αντίχειρα στο πηγούνι (ή κρατούσε με τα δύο αυτά δάκτυλα το πηγούνι του, μισόκλεινε τα μάτια και έκανε (😉 πως το σκεπτόταν, πριν σου απαντήσει. Έτσι θέλω να τον θυμάμαι, με το δεξιό δείκτη στο μάγουλο και τον αντίχειρα στο πηγούνι.
Τέλος ένα πράγμα οφείλω να τονίσω. Παρά τις ξυλιές που είχα φάει κατά τα τότε ειωθότα, ποτέ δεν τις έφαγα άδικα.