ΡΙΖΙΤΕΣ ΚΑΙ ΡΙΖΙΤΙΚΑ

«Ριζίτικα» ονομάζονται τα κρητικά δημοτικά τραγούδια που γεννήθηκαν στους πρόποδες (ρίζες) των Λευκών Ορέων της Δυτικής Κρήτης (κατά κύριο λόγο στις ορεινές περιοχές των Χανίων). Είναι αφηγηματικά (όχι χορευτικά) τραγούδια που αποδίδονται από καλλίφωνους τραγουδιστές, κατά κανόνα χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων. Οι απαρχές τους χάνονται στα πρώιμα βυζαντινά χρόνια. Όμως πολλοί σύγχρονοι μελετητές υποστηρίζουν, ότι είναι συνέχεια των πολεμικών ασμάτων των Δωριέων ,που εγκαταστάθηκαν στις ορεινές περιοχές των Χανίων γύρω στα 1000 π. Χ.
Υπάρχουν δύο είδη ριζίτικων τραγουδιών: Αυτά πού τραγουδιούνται κατά τη διάρκεια ενός εορταστικού τραπεζιού (της Τάβλας) και αυτά που τραγουδιούνται κατά τη διάρκεια μιας πορείας (της Στράτας). Η θεματική τους συνήθως αναφέρεται στην πατρίδα, την παλικαριά, τον έρωτα, τη φιλία, τη φιλοξενία, την οικογένεια, την ξενιτιά, τον θάνατο κλπ. Πολλές φορές το θέμα αναπτύσσεται αλληγορικά. Τα ριζίτικα τραγούδια είναι ο καθρέφτης της ψυχής του Κρητικού το μέτρο της πνευματικότητας, το πιστοποιητικό της ανθρωπιάς, της ομοιογένειας και της ζωντάνιας των κατοίκων της περιοχής μας.
Στην πόλη μας δραστηριοποιείται ο "ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΡΙΖΙΤΩΝ ΚΙΣΑΜΟΥ” με γραφεία κάτω από το ενοριακό κέντρο του Αγίου Σπυρίδωνα.

Μιάν κόρη ρόδα μάζωνε κι αθούς εκορφολόγα, να πλέξει τζόγια με τσ’ αθούς, στεφάνι με τα ρόδα. Κι ο Γιάννης εκατέβαινεν από λαγού κυνήγι, ζευγάρι ρόδα τση ζητά καί τέσσερα του δίδει…

Μάν’, έμπα στό περβόλι μας να ιδείς τά πωρικά μας, να ιδείς το ρόδο πώς αθεί, το μήλο πώς μυρίζει, να ιδείς τον κιτροβάσαρμο μιά λυγερήν τή σέρνει, μια μαυρομάτα, μιά ξανθή.