Γράφει ο Μανώλης Κουφάκης (*) e.koufakis@gmail.com
Με τη φράση του «Πάντων χρημάτων μέτρον ἐστίν ἄνθρωπος…», ο Πρωταγόρας (περ. 490 π.Χ. – περ. 420 π.Χ.) δείχνει πόσο ανθρωποκεντρική, σχετική και υποκειμενική είναι η προσέγγιση της αλήθειας και γενικότερα των πραγμάτων. Είναι στην κοινή μας αντίληψη το ότι ο άνθρωπος «φέρνει τα πράγματα στα μέτρα του», από τα πιο απλά όπως π.χ. η αίσθηση της απόστασης, του βάρους, της ταχύτητας κλπ., μέχρι την αντίληψη δυσκολότερων εννοιών όπως π.χ. της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ενσυναίσθησης, της αγάπης, ακόμα και αυτής της εννοιας της θεότητας.
Ειδικά για το τελευταίο, της πρόσληψης δηλαδή του Θείου, είναι ανομολόγητη αλήθεια ότι καθένας μας είναι σε ένα διαρκές «δούναι και λαβείν» με τον δικό του Θεό!
Διαβάζοντας πρόσφατα το βιβλίο του αείμνηστου Διονύση Σιμόπουλου (1943 - 2022) «Είμαστε αστρόσκονη. Σύμπαν, μια ιστορία χωρίς τέλος», συνέλαβα το μυαλό μου να πραγματεύεται άλλα μεγέθη από τα συνήθη και να ταξιδεύει με απίθανες ταχύτητες σε χώρους και διαστάσεις έξω από την ανθρώπινη εμπειρία. Αναρίθμητα άστρα και γαλαξίες, αποστάσεις μετρούμενες σε έτη φωτός και ταχύτητες συγκρίσιμες μόνο με την ταχύτητά του, απίθανες ποσότητες ενέργειας και εντάσεις της βαρύτητας, παραμορφώσεις του χώρου και του χρόνου και «μαύρες τρύπες» που εξαφανίζουν από το Σύμπαν ό,τι «πέσει» σ’ αυτές, συνθέτουν ένα πεδίο απόκοσμο, όμως υπαρκτό, το οποίο καμιά σχέση δεν έχει με το καθημερινό πεδίο δράσης των ανθρώπων. Σίγουρα, τα μέτρα μέσα στα οποία προσπαθούμε να χωρέσουμε τη ζωή μας, δεν μπορούν να εξηγήσουν το Σύμπαν που γεννήθηκε βίαια από τη μεγάλη έκρηξη πριν 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια και συνεχίζει να «ζει» και να επεκτείνεται. Στον Γάλλο Γκυστάβ Φλωμπέρ (1821 - 1880) χρωστάμε τη σκέψη «Τα ταξίδια μάς κάνουν ταπεινούς. Συνειδητοποιούμε πόσο μικροσκοπικός είναι ο χώρος που καταλαμβάνουμε σ’ αυτόν τον κόσμο.» Άραγε θα γινόμασταν πιο ταπεινοί αν μπορούσαμε να κάνουμε κάποιο διαστρικό ταξίδι, για να διαπιστώσουμε σε τι κουκίδα του Σύμπαντος ζούμε;
Για την ύπαρξη ή όχι του Θεού δεν νοείται κάποιας μορφής διαμάχη.
Και τούτο επειδή όσα επιχειρήματα μπορεί να προσκομίσει αυτός που αρνείται, άλλα τόσα μπορεί να φέρει κι αυτός που υποστηρίζει την ύπαρξή του. Αλλά κυρίως, και είναι αυτό το σπουδαιότερο, επειδή η έννοια του Θείου μόνο με την πίστη βιώνεται. Σε κάθε περίπτωση όμως η θεότητα, νομίζω, πρέπει να νοείται ως υπέρτατη έκφραση όλων των εκφάνσεων της ζωής του Σύμπαντος και όχι ως εργαλείο για τις επιδιώξεις μας κατά το δοκούν.
Ο Επίκουρος (341 π.Χ. – 270 π.Χ.) στην πρώτη Κύρια Δόξα γράφει: «Το μακάριο και άφθαρτο ον ούτε το ίδιο έχει προβλήματα ούτε και σε άλλους προκαλεί έτσι δεν οργίζεται με κανέναν και δεν χαρίζεται σε κανέναν. Γιατί όλα αυτά είναι γνωρίσματα των αδύναμων όντων.» Και στην επιστολή προς Μενοικέα (123): «Μην του προσάπτεις τίποτα το άσχετο με την αφθαρσία και αταίριαστο με τη μακαριότητά του».
Έτσι λοιπόν, πιστεύω, από τα παραπάνω προκύπτει, ότι το ζητούμενο δεν είναι να έχουμε ένα Θεό συμφερτικό για να κάνουμε δουλειές μαζί, αλλά ένα Θεό προς τον οποίο με προσπάθεια και αγώνες θα κατατείνουμε, χωρίς να περιμένουμε άλλη ανταμοιβή από αυτόν.
(*) Δρ. Μηχανικός
Με τη φράση του «Πάντων χρημάτων μέτρον ἐστίν ἄνθρωπος…», ο Πρωταγόρας (περ. 490 π.Χ. – περ. 420 π.Χ.) δείχνει πόσο ανθρωποκεντρική, σχετική και υποκειμενική είναι η προσέγγιση της αλήθειας και γενικότερα των πραγμάτων. Είναι στην κοινή μας αντίληψη το ότι ο άνθρωπος «φέρνει τα πράγματα στα μέτρα του», από τα πιο απλά όπως π.χ. η αίσθηση της απόστασης, του βάρους, της ταχύτητας κλπ., μέχρι την αντίληψη δυσκολότερων εννοιών όπως π.χ. της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ενσυναίσθησης, της αγάπης, ακόμα και αυτής της εννοιας της θεότητας.
Ειδικά για το τελευταίο, της πρόσληψης δηλαδή του Θείου, είναι ανομολόγητη αλήθεια ότι καθένας μας είναι σε ένα διαρκές «δούναι και λαβείν» με τον δικό του Θεό!
Διαβάζοντας πρόσφατα το βιβλίο του αείμνηστου Διονύση Σιμόπουλου (1943 - 2022) «Είμαστε αστρόσκονη. Σύμπαν, μια ιστορία χωρίς τέλος», συνέλαβα το μυαλό μου να πραγματεύεται άλλα μεγέθη από τα συνήθη και να ταξιδεύει με απίθανες ταχύτητες σε χώρους και διαστάσεις έξω από την ανθρώπινη εμπειρία. Αναρίθμητα άστρα και γαλαξίες, αποστάσεις μετρούμενες σε έτη φωτός και ταχύτητες συγκρίσιμες μόνο με την ταχύτητά του, απίθανες ποσότητες ενέργειας και εντάσεις της βαρύτητας, παραμορφώσεις του χώρου και του χρόνου και «μαύρες τρύπες» που εξαφανίζουν από το Σύμπαν ό,τι «πέσει» σ’ αυτές, συνθέτουν ένα πεδίο απόκοσμο, όμως υπαρκτό, το οποίο καμιά σχέση δεν έχει με το καθημερινό πεδίο δράσης των ανθρώπων. Σίγουρα, τα μέτρα μέσα στα οποία προσπαθούμε να χωρέσουμε τη ζωή μας, δεν μπορούν να εξηγήσουν το Σύμπαν που γεννήθηκε βίαια από τη μεγάλη έκρηξη πριν 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια και συνεχίζει να «ζει» και να επεκτείνεται. Στον Γάλλο Γκυστάβ Φλωμπέρ (1821 - 1880) χρωστάμε τη σκέψη «Τα ταξίδια μάς κάνουν ταπεινούς. Συνειδητοποιούμε πόσο μικροσκοπικός είναι ο χώρος που καταλαμβάνουμε σ’ αυτόν τον κόσμο.» Άραγε θα γινόμασταν πιο ταπεινοί αν μπορούσαμε να κάνουμε κάποιο διαστρικό ταξίδι, για να διαπιστώσουμε σε τι κουκίδα του Σύμπαντος ζούμε;
Για την ύπαρξη ή όχι του Θεού δεν νοείται κάποιας μορφής διαμάχη.
Και τούτο επειδή όσα επιχειρήματα μπορεί να προσκομίσει αυτός που αρνείται, άλλα τόσα μπορεί να φέρει κι αυτός που υποστηρίζει την ύπαρξή του. Αλλά κυρίως, και είναι αυτό το σπουδαιότερο, επειδή η έννοια του Θείου μόνο με την πίστη βιώνεται. Σε κάθε περίπτωση όμως η θεότητα, νομίζω, πρέπει να νοείται ως υπέρτατη έκφραση όλων των εκφάνσεων της ζωής του Σύμπαντος και όχι ως εργαλείο για τις επιδιώξεις μας κατά το δοκούν.
Ο Επίκουρος (341 π.Χ. – 270 π.Χ.) στην πρώτη Κύρια Δόξα γράφει: «Το μακάριο και άφθαρτο ον ούτε το ίδιο έχει προβλήματα ούτε και σε άλλους προκαλεί έτσι δεν οργίζεται με κανέναν και δεν χαρίζεται σε κανέναν. Γιατί όλα αυτά είναι γνωρίσματα των αδύναμων όντων.» Και στην επιστολή προς Μενοικέα (123): «Μην του προσάπτεις τίποτα το άσχετο με την αφθαρσία και αταίριαστο με τη μακαριότητά του».
Έτσι λοιπόν, πιστεύω, από τα παραπάνω προκύπτει, ότι το ζητούμενο δεν είναι να έχουμε ένα Θεό συμφερτικό για να κάνουμε δουλειές μαζί, αλλά ένα Θεό προς τον οποίο με προσπάθεια και αγώνες θα κατατείνουμε, χωρίς να περιμένουμε άλλη ανταμοιβή από αυτόν.
τ. Δ/ντής ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου