Γράφει η Ευτυχία Δεσποτάκη
Ένα καράβι τρικάταρτο είναι η Κρήτη με τις τρεις βουνοκορφές, τις Μαδάρες, τον Ψηλορείτη και το Δίκτη, και αρμενίζει αιώνες μέσα στο πέλαγος, γράφει κάπου ο Νίκος Καζαντζάκης. Ιδιαίτερης ιδιοσυγκρασίας είναι και οι Κρητικοί, και τους λένε κουζουλούς μα, όχι με την έννοια της τρέλας, αλλά με την έννοια της υπέρβασης που κάνει ο κρητικός κατά περίσταση ....
Με γλώσσα, ενιαία απ' άκρου σε άκρου η Κρήτη μια γλώσσα που έρχεται από τα βάθη των αιώνων με αδιάλειπτη συνέχεια, με το γνωστό γλωσσικό ιδίωμα, μεταφέρει αξίες, αρχές και φιλοσοφία ζωής, συναισθήματα και αρώματα. Τα μεταφέρει όλα με τη δική της μουσική φωνή με το δικό της στίχο λιτό και σύντομο στη καθημερινότητα, τη μαντινάδα και το ριζίτικο μα πάνω από όλα με τον Ερωτόκριτο, το μοναδικό αυτό δημιούργημα.. Γράφει ο Γιώργος Σεφέρης «Η γλώσσα του Ερωτόκριτου είναι η τελειότερα οργανωμένη γλώσσα που άκουσε ο μεσαιωνικός και ο νεώτερος ελληνισμός».
«Απου κατέχει και μιλεί με γνώση και με τρόπο
Κάνει και κλαίσι και γελού τα μάθια των αθρώπω».
Κι ακούστε και το ριζίτικο
«Μυρίζουν οι βασιλικοί, μυρίζουν κι οι βαρσάμοι
Μα σα μυρίζει ο φρόνιμος βαρσάμια δε μυρίζουν».
Να και μια συνηθισμένη κουβέντα κρητικού, ακόμη και στον άγνωστο τον ξενομπάτη. «Ελα κουμπάρε κάτσε να πιούμε μια».
Σας αφήνω να εμβαθύνεται εσείς και στα τρία .
Ορισμένες λέξεις κατά τη σύνταξη τους παίρνουν ιδιαίτερη σημασία στη γλώσσα της Κρήτης, όπως το ρήμα «παίζω», έπαιξα ήπαιξα (στην ανατολική Κρήτη), και το χρησιμοποιούν οι Κρητικοί για να εκφράσουν την υπερβολή ή το απότομο. Έτσι που να φαίνεται ότι όλα είναι παιχνίδι για τους Κρητικούς. Με όλα παίζουν, ακόμη και με το θάνατο.
Επαίξαμε γέλια, επαίξαμε χορό, τούπαιξε δυο σκαμπίλια, επαίξαμε μπαλωτιές, έπαιξε ντου κατάρες, ήπαιξε μια βροντή, ήπαιξε ντου μια γροθιά, έπαιξα μια και σηκώθηκα, έπαιξα κλάηματα, έπαιξε φωνές.
Έτσι και όταν ο γιατρός ερώτησε το Γιώργη του Θεοχάρη από το Κατσιδόνι, χωριό της Σητείας, που ήταν παρών όταν έπεσε ξαφνικά ξερός ο κουνιάδος του, «για πες μου ακριβώς Γιώργη πως πέθανε ο Μιχάλης, αυτός απάντησε, «ίντα να σου πω γιατρέ εκειά που ραβδίζαμε μια κοπανιά «ήπαιξε μια κι απόθανε».
Και σημειώνει ο γιατρός Μαρκάκης, από τους πρώτους οφθαλμίατρους της Κρήτης και ιδρυτής του μουσείου παραδοσιακής Ζωής και πολιτισμού «Λυχνοστάτης». (αξίζει να αναζητήσετε στο διαδίκτυο τη στάση ζωής του). «Στο παιγνίδι λοιπόν και ο θάνατος στην Κρήτη. Ένα παιγνίδι που κανείς δε το πεθύμησα, παιχνίδι όμως που όλοι σέβονται τους κανόνες του, το αναπόφευκτο του και ίσως, ίσως και τη αναγκαιότητα του. Ένα παιχνίδι, που πρέπει να το παίξεις ως ο τέλος σου με αξιοπρέπεια, νηφαλιότητα και εγκαρτέρηση. Μια μελαχρινή στιγμή στο γαλανό παιγνίδι της Ζωής.
Καλό καλοκαίρι. Είναι όμορφα τα καλοκαίρια στην Κρήτη
Ένα καράβι τρικάταρτο είναι η Κρήτη με τις τρεις βουνοκορφές, τις Μαδάρες, τον Ψηλορείτη και το Δίκτη, και αρμενίζει αιώνες μέσα στο πέλαγος, γράφει κάπου ο Νίκος Καζαντζάκης. Ιδιαίτερης ιδιοσυγκρασίας είναι και οι Κρητικοί, και τους λένε κουζουλούς μα, όχι με την έννοια της τρέλας, αλλά με την έννοια της υπέρβασης που κάνει ο κρητικός κατά περίσταση ....
Με γλώσσα, ενιαία απ' άκρου σε άκρου η Κρήτη μια γλώσσα που έρχεται από τα βάθη των αιώνων με αδιάλειπτη συνέχεια, με το γνωστό γλωσσικό ιδίωμα, μεταφέρει αξίες, αρχές και φιλοσοφία ζωής, συναισθήματα και αρώματα. Τα μεταφέρει όλα με τη δική της μουσική φωνή με το δικό της στίχο λιτό και σύντομο στη καθημερινότητα, τη μαντινάδα και το ριζίτικο μα πάνω από όλα με τον Ερωτόκριτο, το μοναδικό αυτό δημιούργημα.. Γράφει ο Γιώργος Σεφέρης «Η γλώσσα του Ερωτόκριτου είναι η τελειότερα οργανωμένη γλώσσα που άκουσε ο μεσαιωνικός και ο νεώτερος ελληνισμός».
«Απου κατέχει και μιλεί με γνώση και με τρόπο
Κάνει και κλαίσι και γελού τα μάθια των αθρώπω».
Κι ακούστε και το ριζίτικο
«Μυρίζουν οι βασιλικοί, μυρίζουν κι οι βαρσάμοι
Μα σα μυρίζει ο φρόνιμος βαρσάμια δε μυρίζουν».
Να και μια συνηθισμένη κουβέντα κρητικού, ακόμη και στον άγνωστο τον ξενομπάτη. «Ελα κουμπάρε κάτσε να πιούμε μια».
Σας αφήνω να εμβαθύνεται εσείς και στα τρία .
Ορισμένες λέξεις κατά τη σύνταξη τους παίρνουν ιδιαίτερη σημασία στη γλώσσα της Κρήτης, όπως το ρήμα «παίζω», έπαιξα ήπαιξα (στην ανατολική Κρήτη), και το χρησιμοποιούν οι Κρητικοί για να εκφράσουν την υπερβολή ή το απότομο. Έτσι που να φαίνεται ότι όλα είναι παιχνίδι για τους Κρητικούς. Με όλα παίζουν, ακόμη και με το θάνατο.
Επαίξαμε γέλια, επαίξαμε χορό, τούπαιξε δυο σκαμπίλια, επαίξαμε μπαλωτιές, έπαιξε ντου κατάρες, ήπαιξε μια βροντή, ήπαιξε ντου μια γροθιά, έπαιξα μια και σηκώθηκα, έπαιξα κλάηματα, έπαιξε φωνές.
Έτσι και όταν ο γιατρός ερώτησε το Γιώργη του Θεοχάρη από το Κατσιδόνι, χωριό της Σητείας, που ήταν παρών όταν έπεσε ξαφνικά ξερός ο κουνιάδος του, «για πες μου ακριβώς Γιώργη πως πέθανε ο Μιχάλης, αυτός απάντησε, «ίντα να σου πω γιατρέ εκειά που ραβδίζαμε μια κοπανιά «ήπαιξε μια κι απόθανε».
Και σημειώνει ο γιατρός Μαρκάκης, από τους πρώτους οφθαλμίατρους της Κρήτης και ιδρυτής του μουσείου παραδοσιακής Ζωής και πολιτισμού «Λυχνοστάτης». (αξίζει να αναζητήσετε στο διαδίκτυο τη στάση ζωής του). «Στο παιγνίδι λοιπόν και ο θάνατος στην Κρήτη. Ένα παιγνίδι που κανείς δε το πεθύμησα, παιχνίδι όμως που όλοι σέβονται τους κανόνες του, το αναπόφευκτο του και ίσως, ίσως και τη αναγκαιότητα του. Ένα παιχνίδι, που πρέπει να το παίξεις ως ο τέλος σου με αξιοπρέπεια, νηφαλιότητα και εγκαρτέρηση. Μια μελαχρινή στιγμή στο γαλανό παιγνίδι της Ζωής.
Καλό καλοκαίρι. Είναι όμορφα τα καλοκαίρια στην Κρήτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου