ΜΙΑ ΑΠΑΙΣΙΑ ΓΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

Γράφει η Ευτυχία Δεσποτάκη
Τα μετα-κατοχικά παιδιά στην Ελλάδα δεν χαρακτηριζόταν στο σύνολο τους, ούτε για την ευεξία τους, ούτε για το αγέρωχο παράστημα τους, ούτε για το πλούσιο ντύσιμο τους. Σαν παιδιά είχαν πολλούς περιορισμούς από τους μεγάλους. Όλα παραπεμπόταν στη σφαίρα του «όταν μεγαλώσεις.... Η λιτότητα για όλους, υπήρχε εκ των πραγμάτων, για ορισμένους, όμως άγγιζε τα όρια της στέρησης των βασικών αναγκών.
Όλα αυτά οδηγούσαν σε μια συστολή, που οδηγούσε και στο σεβασμό.Ο υποσιτισμός οδηγούσε σε αβιταμινώσεις, η έλλειψη καθαριότητας σε μολύνσεις κ.λ.π. Πράγματα που σήμερα εκλείπουν, τότε ήταν συνηθισμένο φαινόμενο. Συχνά στις άκρες του στόματος ήταν σπυράκια, τα χαλιναράκια. Άλλες φορές σε διάφορα σημεία του σώματος έβγαιναν τα επώδυνα μαλαθρακάκια ή καλογεράκια αλλά και τα βασανιστικά κριθαράκια, όπως τα έλεγαν, στο μάτι. Τα γόνατα των παιδιών ήταν γρατσουνισμένα, γιατί έπεφταν παίζοντας έξω, ώρες στις αλάνες ή στο δρόμο που είχε τις πιο πολλές φορές πέτρες. 
Έτσι όπως τόχει γράψει ο Ελύτης:
«Παιδί με το με το γρατσουνισμένο γόνατο,
κουρεμένο κεφάλι, όνειρο ακούρευτο,
αδερφάκι του σύννεφου».
Και καθώς τα περισσότερα αγόρια στο δημοτικό ήταν ξυπόλυτα σπάνια κάποιο δάκτυλο δεν ήταν τραυματισμένο. Βασανιστικές αρρώστιες και με απρόβλεπτες συνέπειες πολλές φορές ήταν η ιλαρά, οι μαγουλάδες, η ανεμοβλογιά, ο τύφος, η διφθερίτιδα.
Όταν πηγαίναμε στο δημοτικό σχολείο κατά καιρούς μας πήγαιναν ομαδικά στο Πολυϊατρείο, στο σημερινό Κέντρο Υγείας, το οποίο μόλις είχε κτιστεί και λειτουργήσει μετά από ευγενική προσφορά των ομογενών Αμερικής, κόσμημα της περιοχής και μας έκαναν κάποιο εμβόλιο. Κάθε Ιούνιο θυμάμαι  πριν κλείσει το σχολείο μας έκαναν το αντιτυφικό εμβόλιο. Ήταν στο χέρι μια ένεση,το χέρι την επομένη ήταν πολύ πρησμένο, πονούσε αφόρητα και είχες υψηλό πυρετό.
Ένα άλλο εμβόλιο που ευτυχώς έγινε μια φορά ήταν κατά της ευλογιάς, ο δαμαλισμός. Κάτι έκαναν στο μπράτσο με μια πέννα, και μέσα έβαζαν κάποιο φάρμακο. Ύστερα από λίγο μια απαίσια μικρή πληγή κακοφορμισμένη έμενε για μέρες, ώσπου έκλεινε αφήνοντας σου ένα σημάδι στο χέρι για πάντα, που το έλεγαν βατσίνα. Κάτι παρόμοιο θυμάμαι για το εμβόλιο της διφθερίτιδας με μικρότερες συνέπειες. Το λιγότερο επώδυνο εμβόλιο ήταν της πολυομυελίτιδας, που δύο γιατροί ήρθαν στο σχολείο και έδωσαν στον κάθε ένα να πιει μια στρογγυλή διαφανή κιτρινωπή αμπούλα. Είχε ένα παράξενο όνομα αυτό το εμβόλιο, σεϊμπιν, το έλεγαν.
Όλα αυτά τα φοβόμασταν, οι γιατροί δε, που τα χρόνια εκείνα δεν χαρακτηριζόταν ιδιαίτερα για τη γλυκύτητα τους, πλην ολίγων ήταν κάτι παρά πάνω από φόβητρα.
Να σημειωθεί ότι οι περισσότερες μικροαρρώστιες ξεπερνιόταν από μόνες τους καθώς η οικονομική κατάσταση των ανθρώπων και η έλλειψη ασφαλιστικής κάλυψης έκαναν τις επισκέψεις στους γιατρούς σπάνιες και μόνο στις χειρότερες των περιπτώσεων.
Ως τόσο εκείνο το δυσάρεστο συναίσθημα που δεν ξέχασα ποτέ ήταν αυτό του μουρουνόλαδου ή ψαρόλαδου που θυμάμαι αυτή την εποχή τέλος του χειμώνα με αρχή της άνοιξης να έρχεται στο σπίτι. Είχε μια απαίσια γεύση και μυρωδιά. Ήταν ένα λάδι τονωτικό, βιταμίνη για τα αδύνατα παιδιά, που ήμουν κι εγώ. Κάθε χρόνο ήλπιζα ότι θα τη γλυτώσω, όταν όμως άκουγα τη μητέρα να λέει στον πατέρα μου: «πάρε ένα μπουκάλι καθαρό να το γεμίσεις μουρουνόλαδο από το φαρμακείο», ήξερα για ποιόν χτυπούσε η καμπάνα. Κάθε μεσημέρι και κάθε βράδυ μετά το φαΐ έπρεπε να πιω μια κουταλιά της σούπας από αυτό το απαίσιο παρασκεύασμα. Πιάνοντας τη μύτη με το ένα χέρι και κρατώντας ένα κομμάτι μήλο στο άλλο, κατάπινα το κώνειο που μου έβαζαν στο στόμα. Παρόλα αυτά τα μέτρα η απαίσια γεύση και οσμή δεν ξεπερνιόταν, κρατούσε λίγα λεπτά, ούτε ξεχάστηκε ποτέ.
Καθώς ακούω σήμερα τόσα για την ευεργετική δράση των ψαριών και ακούω τόσα για τα ω3 λιπαρά και άλλα σχετικά πάει το μυαλό μου σε εκείνο το λάδι, που όλα αυτά, φαίνεται, τα συγκέντρωνε και που αργότερα έμαθα πως έβγαινε από το συκώτι ενός ψαριού που το έλεγαν μουρούνα..
Τις προάλλες είχαμε γράψει για την ψημένη φέτα με το βούτυρο και άρεσε σε πολλούς, σήμερα η γεύση είναι δυσάρεστη, αλλά έτσι για να θυμίσομε πως οι αναμνήσεις είναι όμορφες και άσχημες εικόνες, γεύσεις, αρώματα, ακούσματα, ψηλαφίσματα………