Η ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΤΟΥ ΠΛΕΙΣΤΟΚΑΙΝΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΙΓΑΙΑΚΟ ΧΩΡΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟ ΤΗΣ ΓΡΑΜΒΟΥΣΑΣ.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΜΒΟΥΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΪΜΗ ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
Ανακοίνωση του Ζερβουδάκη Παναγιώτη* στο Α΄συνέδριο για την Κίσαμο
Η Κρήτη αποτελεί νησί τα τελευταία 5 εκατομμύρια χρόνια, γεγονός το οποίο απέκλειε τις μετακινήσεις πληθυσμών του Μέσου Πλειστοκαίνου μέσω ξηράς, οδηγώντας στο συμπέρασμα πως δεν θα ήταν ιδιαίτερα πιθανό να υπάρχει κατοίκηση κατά την Παλαιολιθική χωρίς την χρήση ναυσιπλοΐας. Οι μετακινήσεις μέσω θαλάσσης χρονολογούνται γενικά στο Ολόκαινο, οπότε δεν θα ήταν πιθανό να κατοικείται η Κρήτη νωρίτερα. Πρόσφατες δημοσιεύσεις αμφισβήτησαν αυτή την παραδοχή, χωρίς αρχικά να υπάρχουν βέβαιες αποδείξεις για πρώιμη (κατά το Πλειστόκαινο) ναυσιπλοΐα στο Αιγαίο ή την Μεσόγειο, καθώς η γενική παραδοχή παραμένει πως η συστηματική μετακίνηση μέσω θαλάσσης με εξελιγμένα μέσα πλεύσης στην Ανατολική Μεσόγειο βεβαιώνεται στην Νεολιθική, ενώ νωρίτερα εντοπίζονται μεμονωμένα, ίσως και τυχαία, περιστατικά.
Ωστόσο, υπό το πρίσμα των ευρημάτων των τελευταίων περίπου δέκα ετών στην Κρήτη και την Γαύδο, έχουν διατυπωθεί νέες θεωρίες σχετικά με την εξάπλωση ανθρώπων από την Αφρική προς την Ευρώπη, καθώς και για την ικανότητα τους να μετακινηθούν μέσω θαλάσσης, όπως αντίστοιχα εικάζεται πως είχε γίνει στην Ινδονησία. Σημαντικό αρχαιολογικό ερώτημα αποτελεί η διαδρομή που ακολούθησαν για να φτάσουν στην Κρήτη. Δεδομένης της παρουσίας αρχαίων πληθυσμών στην Μάνη και της εγγύτητας μεταξύ Γυθείου, Αντικυθήρων και Γραμβούσας, η ευρύτερη περιοχή της Κισάμου αποτελεί πιθανό αρχικό προορισμό των πρώτων ανθρώπων οι οποίοι κατοίκησαν την Κρήτη. Ο τρόπος με τον οποίο ταξίδευσαν οι πρώιμοι αυτοί θαλασσοπόροι έχει επίσης αποτελέσει αντικείμενο αρχαιολογικού πειράματος το οποίο διεξήχθη το 2014. Η επιστημονική συζήτηση για την πρώτη κατοίκηση της Κρήτης πιθανόν να αφορά άμεσα στην επαρχία Κισάμου. 

* Αρχαιολόγος