ΠΑΡΤΙ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΑΝΑΘΕΣΕΩΝ...

...στο δημόσιο!!!
Γράφει ο Νίκος Μουντάκης
Θορυβημένη είναι η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ) από την πληθώρα περιπτώσεων απευθείας αναθέσεων προμηθειών από φορείς του Δημοσίου, που επικαλούμενοι "κατεπείγουσα ανάγκη" αποφεύγουν να προβαίνουν σε διαγωνιστική διαδικασία για την προμήθεια υλικών και υπηρεσιών.
Από την αρχή της λειτουργίας της, στα μέσα του τρέχοντος έτους, η ΕΑΑΔΗΣΥ έχει αναγκαστεί να εκδώσει 85 απορριπτικές αποφάσεις για προμήθειες που επιχειρήθηκαν να γίνουν με απευθείας αναθέσεις, οι οποίες στη συντριπτική τους πλειονότητα αφορούν τον χώρο της Υγείας. Πολλές είναι επίσης οι περιπτώσεις αυτές στον τομέα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η έκταση του φαινομένου είναι τέτοια, που ο πρόεδρος της ΕΑΑΔΗΣΥ, Βασίλειος Φλωρίδης απέστειλε σχετικό έγγραφο προς τον υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Ανδρέα Λυκουρέντζο, στο οποίο αναφέρει χαρακτηριστικά: "Στην πληθώρα των περιπτώσεων, έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο να κωλυσιεργούν δραματικά οι ενιαίοι διαγωνισμοί, με υπαιτιότητα συχνά των ιδίων των κεντρικών φορέων, δεδομένου ότι πολλοί εξ αυτών δεν έχουν καν προκηρυχθεί, ενώ άλλοι ευρίσκονται σε κατάσταση εμπλοκής λόγω δικαστικών προσφυγών.
Αποτέλεσμα αυτής της σημαντικής καθυστέρησης είναι ....
....  ότι οι επιμέρους φορείς (νοσοκομεία), οι ανάγκες των οποίων έχουν ενταχθεί στον ενιαίο διαγωνισμό, να αιτούνται την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης (απευθείας ανάθεση) για συμβάσεις με χρονική διάρκεια μέχρι την ολοκλήρωση του ενιαίου διαγωνισμού ή για συμβάσεις μικρής διάρκειας (π.χ. δίμηνες), αλλά συνεχείς και με συνολικό προϋπολογισμό ίσο ή και μεγαλύτερο του ποσού που έχει ενταχθεί στον εν εξελίξει διαγωνισμό, επικαλούμενοι έκτακτες περιστάσεις ή κάλυψη επειγουσών αναγκών. Θα πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι οι ανάγκες των φορέων αυτών για τις οποίες ζητείται διαπραγμάτευση είναι στις περισσότερες περιπτώσεις πάγιες και όχι κατεπείγουσες, ενώ οι καθυστερήσεις –κατά κύριο λόγο– δεν αποτελούν απρόβλεπτα γεγονότα ούτως ώστε η Αρχή να διαπιστώσει την πλήρωση των προϋποθέσεων των άρθρων 24 και 25 του Π.Δ. 60/2007 και να δώσει τη σύμφωνη γνώμη της. Παράλληλα, αποτέλεσμα των καθυστερήσεων αυτών είναι να καταστρατηγούνται οι διατάξεις του νόμου που προβλέπουν τη διεξαγωγή διαγωνιστικής διαδικασίας, καθ’ όσον παρατηρείται το φαινόμενο να ευρίσκεται σε εξέλιξη διαγωνιστική διαδικασία και να ζητείται για την ίδια ανάγκη και με τον ίδιο (ή και μεγαλύτερο) προϋπολογισμό διαδικασία διαπραγμάτευσης".
Δηλαδή: Αν και βάσει του Νόμου 3850/2007 εξουσιοδοτούνται ορισμένοι κεντρικοί φορείς -και όχι πλέον επιμέρους νοσοκομεία- να διεξάγουν ενιαίους διαγωνισμούς για την προμήθεια συγκεκριμένων ειδών ή υπηρεσιών, αυτοί καθυστερούν. Έτσι, οι επιμέρους φορείς ζητούν να προμηθευθούν τα ίδια είδη μέσω της απευθείας ανάθεσης, υποστηρίζοντας ότι πρέπει να καλυφθούν κατεπείγουσες ανάγκες. Συχνά όμως πρόκειται για την προμήθεια ειδών, για τα οποία απλώς δεν έγινε ο σωστός προγραμματισμός. 
Η νομική βάση για τις απορριπτικές αποφάσεις είναι το Π.Δ. 60/2007 και η Κοινοτική Οδηγία 2004/18/ΕΚ στην οποία αυτό βασίζεται, σύμφωνα με τα οποία η κατεπείγουσα ανάγκη πρέπει να οφείλεται σε γεγονότα απρόβλεπτα (π.χ. μια φυσική καταστροφή) και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να απορρέουν από ευθύνη των φορέων.
Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν περί τις 4.000 αναθέτουσες Αρχές προμηθειών, ενώ για τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης ισχύει από το 1993 διαφορετικός κανονισμός προμηθειών απ’ ό,τι για τους υπόλοιπους φορείς.
Το νέο Μνημόνιο προβλέπει τη σύσταση 13 Κεντρικών Αρχών Προμηθειών, μία σε κάθε περιφέρεια της χώρας, ενώ εξετάζεται και η ενοποίηση του θεσμικού πλαισίου για τη διενέργεια των προμηθειών.
Σε μία προσπάθεια να περιοριστεί το φαινόμενο των "φωτογραφικών" τεχνικών προδιαγραφών που παρατηρείται στους διαγωνισμούς, ομάδες εργασίας της ΕΑΑΔΗΣΥ έχουν ξεκινήσει την κατάρτιση πρότυπων τευχών δημοπράτησης. Σε επόμενο στάδιο η Αρχή θα διενεργεί και επιτόπιους ελέγχους, π.χ. σε αποθήκες νοσοκομείων.
Όμως η ΕΑΑΔΗΣΥ έχει αυτή τη στιγμή μόλις επτά άτομα προσωπικό, ενώ από τον ιδρυτικό της νόμο προβλέπονται 25 θέσεις. Οι θέσεις προβλέπεται να αυξηθούν και σε αυτή τη φάση δρομολογούνται οι διαδικασίες για τη μετεγκατάστασή της από το κτίριο της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου στην πλατεία Κάνιγγος σε άλλο κτίριο, στο Κολωνάκι.
Επίσης, ως το τέλος του έτους αναμένεται να τεθεί σε "πιλοτική" λειτουργία το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Προμηθειών (ΕΣΗΔΠ), το οποίο θα εργάζεται δοκιμαστικά καθ' όλη τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2013. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του Μνημονίου, η κανονική λειτουργία του ΕΣΗΔΠ πρέπει να ξεκινήσει τον Ιούλιο και μέχρι το τέλος του 2013 θα πρέπει να διενεργείται μέσω αυτού το 25% (ως αξία) των συμβάσεων προμηθειών. Οι Κεντρικές Αρχές Προμηθειών θα χρησιμοποιούν το ΕΣΗΔΠ για όλες τις διαδικασίες μέχρι τον Ιούνο του 2014, ενώ όλος ο δημόσιος τομέας θα πρέπει πλέον να υλοποιεί τις προμήθειες μέσω ΕΣΗΔΠ μέχρι τον Δεκέμβριο του 2015.
Σε κανονική λειτουργία θα πρέπει να τεθεί μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους και το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων, γνωστό ως "Αγορά", στο οποίο δημοσιεύονται όλα τα αιτήματα, οι προκηρύξεις, οι συμβάσεις και οι εντολές πληρωμής για τις προμήθειες των φορέων. Αν και το μητρώο είναι έτοιμο από πέρυσι, δεν έχει τεθεί ακόμη σε κανονική λειτουργία, διότι λείπουν οι υπογραφές κάποιων υπουργών. Αρχικά το θέμα είχε "σκαλώσει" στην άρνηση κάποιων να υπογράψουν, έπειτα υπήρξε νέα εμπλοκή λόγω εκλογών και τώρα το υπουργείο Ανάπτυξης ελπίζει οι απαιτούμενες υπογραφές να "πέσουν" υπό την πίεση και της τρόικας.