ΜΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΚΙΣΑΜΟ

1929 φτιάχνεται η αρχαιολογική εταιρεία Δυτικής Κρήτης, μας λέει εδώ ο καθηγητής Λελεδάκης που επισκέφτηκε την Κίσαμο υπηρεσιακά και θέλησε να δει από κοντά αυτά που περιγράφει ο Γερμανός περιηγητής Λούχερ (η αλήθεια είναι οτι δεν βρήκα αυτό το βιβλίο του περιηγητή όσο κι αν έψαξα).
Ο καθηγητής, και αυτός, υποστηρίζει ότι η αρχαία Κίσαμος ήταν πόλη αυτόνομος με δικά της (ιδιαίτερα) νομίσματα. Νόμισμα της πόλης δεν υπήρχε εκτός κι αν η πόλη δεν λεγόταν Κίσαμος αλλά διαφορετικά. Πάντως το μόνο αξιοσημείωτο στην μικρή αυτή αναφορά του καθηγητή που την δημοσίευσε στην εφημερίδα "Παρατηρητή" των Χανίων είναι η αναφορά του για το Θέατρο της πόλης που όμως δυστυχώς δεν το είδε, μιας και όπως φαίνεται το 1929 ήταν ήδη κατεστραμμένο. Υποθετικά το αρχαίο θέατρο θα ήταν στην σημερινή πλατεία Μάνου Κατράκη και λίγο δυτικότερα, και ενδεχομένως οι 6 κολώνες που στηρίζουν σήμερα τον ιερό ναό του Αγίου Σπυρίδωνα να ανήκουν στο θέατρο. 
Κατά τ' άλλα φρούριο (Γενοβέζικο-Βενετσιάνικο - Τουρκικό) δεν είδε ή καλύτερα δεν του έκανε εντύπωση για να το περιγράψει. Όσο για το Μαύρο Μώλος η αλήθεια είναι ότι δεν ήταν ποτέ λιμάνι κατά την ταπεινή μου άποψη αλλά ένας κυματοθραύστης που φτιάχτηκε για να προφυλάσσει το λιμάνι που βρισκόταν στις παρυφές της του υψώματος της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στον Πύργο.