ΤΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΠΥΡΟΒΟΛΕΙΑ ΣΤΟ ΚΟΛΥΜΠΑΡΙ

Στο χωριό Κολυμπάρι στο λόφο προς τα Γριμπιλιανά (πάνω ακριβώς από το παλιό Γυμνάσιο-νυν δημοτικό ξενώνα) υπάρχουν τρεις σπηλιές  πάνω στο βράχο.
Στο μέρος αυτό ήταν τα Γερμανικά πυροβολεία, που κατασκευάστηκαν από τους Γερμανούς μετά από την κατάληψη της Κρήτης το Μάιο του 1941, για να ελέγχουν το αεροδρόμιο του Μάλεμε και για να ενισχύσουν την αντιαεροπορική άμυνα τους, μιας και από το σημείο εκείνο ήταν το καταλληλότερο στην περιοχή αφού από εκεί μπορεί να ελέγχεται η περιοχή του αεροδρομίου του Μάλεμε, τα χωριά του κάμπου, και το πέλαγος.

Τα πυροβολεία αυτά είναι σπηλιές σκαμμένες μέσα στον ασβεστολιθικό βράχο που  κατασκευάστηκαν με αναγκαστική εργασία των κατοίκων της περιοχής.
Από μικρό παιδί έβλεπα τα πυροβολεία και είχα ακούσει την ιστορία τους και το ρόλο που διαδραμάτισαν κατά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, αλλά αξιώθηκα μόλις πριν λίγο καιρό .....

...να τα επισκεφθώ και να τα φωτογραφήσω, με χίλιες δυσκολίες μιας και δεν υπάρχει πρόσβαση στο συγκεκριμένο σημείο.
Στη στρατιωτική ορολογία πυροβολείο ονομάζεται οποιοδήποτε οχυρωματικό έργο από το οποίο εκτελούνται βολές από ένα ή περισσότερα πυροβόλα. Παλαιότερα λεγόταν κανονιοστάσιο και ορίζονταν ως θέση των κανονιών πάνω στα φρούρια και σε άλλες οχυρωματικές θέσεις. Στη σύγχρονη μόνιμη οχυρωματική τα πυροβολεία αποτελούν συνήθως πύργους ή γοργύρους (χαμηλά ημικυκλικά ή ολοκυκλικά κτίσματα με υπόγεια σήραγγα ή περιφερειακό όρυγμα). Στην "οχυρωματική εκστρατείας" κατασκευάζονται ταχύεργα πυροβολεία με ανασκαφή των γαιών για την προστασία των πυροβολητών από τα εχθρικά πυρά.

Για την προκάλυψη του υλικού, από την όψη του εχθρού, χρησιμοποιούνται διάφορα φυσικά επιπροσθήματα π.χ. θάμνοι, συστάδες δένδρων, φυσικές κοιλότητες κ.λπ. ή τεχνητά παρόμοια όπως ειδικά δίκτυα παραλλαγής με τα οποία και καλύπτονται.
Γενικά η θέση τους προσδιορίζεται αφενός από τη σπουδαιότητα του χώρου και το σκοπό κάλυψης, αφετέρου συνδυάζοντας και το μέγιστο δυνατό ορατό τομέα ελέγχου.
Για την οδική επικοινωνία των  συγκεκριμένων πυροβολείων που αναφερόμαστε υπήρχε κατασκευασμένο από τους Γερμανούς, μονοπάτι  με πέτρες, το οποίο σήμερα έχει σχεδόν ολικά καταστραφεί, ή έχουν φυτρώσει κλαδιά πάνω σε αυτό. Η πρόσβαση σήμερα είναι σχεδόν αδύνατη καθ’  όσον το μονοπάτι έχει αποκοπεί, οι τριγύρω ιδιοκτησίες είναι περιφραγμένες, ενώ ένα υψηλό χωμάτινο πρανές εμποδίζει την είσοδο από το δρόμο του χωριού.

Κάθε είσοδος  του πυροβολείου έχει σχεδόν σχήμα ορθογώνιο με άνοιγμα 3-4 μέτρα και ύψος περίπου 2,50 μέτρα , μετά την είσοδο είναι λίγο φαρδύτερο, και ψηλότερο για να χωρά το πυροβόλο και να κάνει την ανάσχεση στις βολές ενώ στη συνέχεια υπάρχει διάδρομος μήκους περίπου 20-25 μέτρων πλάτους 4-5- μέτρων και ύψους 3-4 μέτρων.
Εκεί ήταν εγκατεστημένη η 6η πυροβολαρχία της 834 Μοίρας επάκτιου πυροβολικού του Γερμανικού στρατού ξηράς με 4 πυροβόλα K331 των 105 χιλιοστών γαλλικής προέλευσης. (Τα τρία ήταν εγκατεστημένα στις σπηλιές και το τέταρτο πιθανόν σε ανοιχτό χώρο η σε  κάποια εσοχή των βράχων.)
Πάνω από τις σπηλιές βόρεια στην άκρη του  βράχου υπήρχε παρατηρητήριο  που δεν είχε πυροβόλα αλλά πολυβόλα και σίγουρα συσκευές παρατήρησης το οποίο σήμερα είναι σωρός από ερείπια, ενώ νοτιότερα προς το χωριό Γριμπιλιανά  υπάρχει τσιμεντένιο πολυβολείο, το οποίο σώζεται σήμερα και έχει γίνει  στάβλος από κάτοικο της περιοχής.
Τα πυροβολεία αυτά ήταν επανδρωμένα μέχρι και τον Αύγουστο του 1944, οπότε στα πλαίσια απαγκίστρωσης των γερμανικών δυνάμεων από τη δυτική και ανατολική Κρήτη και σύμπτυξής τους προς την πόλη των Χανίων, μετακινήθηκε η δύναμη τους και εγκαταστάθηκε στη περιοχή του Μάλεμε. Τον επόμενο μήνα μετακινήθηκε σε νέες θέσεις ανατολικότερα προς τη πόλη των Χανίων.
Επίσης στο Κολυμβάρι υπήρχε υπόγεια αποθήκη πυρομαχικών κάτω από το κτίριο που είναι απέναντι από τον καταργηθέντα αστυνομικό σταθμό (νυν ιατρείο) και ένα υπόγειο κτίσμα πιθανόν στρατωνισμού πάνω από το γυμνάσιο και κάτω από τα τούνελ των πυροβόλων.
Από σχετική έρευνα που έκανα στο διαδίκτυο διαπίστωσα ότι πουθενά δεν έχουν καταχωρηθεί τα Γερμανικά πυροβολεία είτε σαν εγκαταλειμμένες  στρατιωτικές  εγκαταστάσεις, είτε καταγεγραμμένη απλά η ύπαρξη τους.
Κατά την άποψη μου  ο Δήμος θα έπρεπε να έχει αναδείξει την περιοχή σαν νεότερο μνημείο της τοπικής μας ιστορίας και αφού επισκευάσει, διανοίξει και καθαρίσει το μονοπάτι και τους γύρω χώρους των πυροβολείων, να συνδέσει το μονοπάτι με τον κεντρικό δρόμο του χωριού, και να κάνει το μέρος επισκέψιμο με αναφορά στην ιστορία τους,  και όχι να τα έχει αφήσει αφημένα στη μοίρα τους, ώστε να καταστεί εκτός από πόλος έλξης ντόπιων και ξένων τουριστών και ιστορικό αξιοθέατο αντάξιο της τοπικής  ιστορίας μας, κάτι ανάλογο με το καταφύγιο του Πλατανιά.
Ευχαριστώ τον αγαπητό φίλο, ιστορικό ερευνητή, συλλέκτη και ιστοριοδίφη Στυλιανό Τριπαλιτάκη  που μου παρείχε τα ιστορικά στοιχεία που αναγράφονται παραπάνω και τις φωτογραφίες των πολυβολείων.
 Μανόλης Σπανουδάκης
      Γερακιανά Κισάμου
      Τηλ. 6944471858
  emspanudakis@yahoo.gr