Ο ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ

Λίγο πριν από το Πάσχα του 1900 ένα σφουγγαράδικο από τη Σύμη κατέφυγε σ' έναν όρμο των Αντικυθήρων, για να αποφύγει τη θαλασσοταραχή που είχε ξεσπάσει. Όταν η θάλασσα ηρέμησε και οι σφουγγαράδες βούτηξαν σε βάθος 42 μ. για σφουγγάρια, βρέθηκαν μπροστά σε ένα αρχαίο ναυάγιο, περίπου 50 μέτρων μήκους, γεμάτο μπρούτζινα και μαρμάρινα αγάλματα. Έξι μήνες μετά πραγματοποιήθηκε η επιχείρηση της ανέλκυσης των θησαυρών του αρχαίου ναυαγίου, μεταξύ των οποίων και ο περίφημος "Έφηβος των Αντικυθήρων", που σήμερα βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Οι εφημερίδες της εποχής κάλυψαν με ενθουσιασμό την εξαιρετική αυτή ανακάλυψη. Ωστόσο μέσα στο γενικό ενθουσιασμό κανείς δεν υποψιάστηκε το τεράστιο επιστημονικό ενδιαφέρον που θα προκαλούσε, οκτώ μήνες αργότερα και για χρόνια ολόκληρα στη συνέχεια, ένας περίεργος μηχανισμός από οδοντωτούς τροχούς μέσα σε ένα ξύλινο κιβώτιο, ο Αστρολάβος των Αντικυθήρων, όπως ονομάστηκε αρχικά από τους επιστήμονες και μελετητές της εποχής και που όπως αποδείχτηκε αργότερα επρόκειτο για ένα αστρονομικό όργανο-υπολογιστή μοναδικής αξίας. Οι διαστάσεις του είναι 16 Χ 32 Χ 9 cm (ίδιες με αυτές ενός σύγχρονου φορητού υπολογιστή). Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων , ένα αστρονομικό όργανο μεγάλης ακρίβειας που έδινε πληροφορίες για τις κινήσεις του Ήλιου της Σελήνης και των πλανητών στον Ζωδιακό κύκλο. Πρόκειται για ένα αστρονομικό μηχάνημα, με εκπληκτική μηχανική τελειότητα, τοποθετημένο σε ένα ξύλινο κιβώτιο με διαβαθμισμένες πλάκες στο εξωτερικό του . Εσωτερικά αποτελείτο από 30 αλληλοεμπλεκόμενους οδοντωτούς τροχούς, έκκεντρα τοποθετημένους. Τους τροχούς, που ήταν οργανωμένοι επικυκλοειδώς, έθετε σε κίνηση, με διαφορετική ταχύτητα τον καθένα, ένας περιστρεφόμενος χειροκίνητος άξονας . Δείκτες σύμφωνα με τις επιγραφές έδειχναν την πορεία του Ήλιου την πορεία και τις φάσεις της Σελήνης και των πλανητών στον ζωδιακό κύκλο. Κατασκευάστηκε το 80 π.χ. (τουλάχιστον), και είναι ο πρώτος υπολογιστής στην παγκόσμια ιστορία. Ο διάσημος ο καθηγητής Πράις πρώτος μελετητής του αστρολάβου το 1974 ολοκλήρωσε την μελέτη του και εξέδωσε τα αποτελέσματα των ερευνών του στο σύγγραμμα : «GEARS FROM THE GREEKS - The Antikythera Mechanism – A Calendar Computer From ca. 80 B.C.».
“…. κατασκευάστηκε γύρω στο 87 π.Χ. και χρησιμοποιήθηκε ένα δυο χρόνια, στη διάρκεια των οποίων του έγιναν αρκετές επισκευές.Ίσως να κατασκευάστηκε από μηχανικό που να είχε κάποια σχέση με τη σχολή του Ποσειδώνιου στη νήσο Ρόδο, και να βρέθηκε στο ναυάγιο του πλοίου που κατευθυνόταν για τη Ρώμη, περίπου την εποχή που ο Κικέρωνας επισκέφθηκε τη σχολή εκείνη, γύρω στα 78 π.Χ. Το σχέδιο του μηχανισμού μοιάζει ν’ ακολουθεί ακριβώς την παράδοση που είχε ξεκινήσει ο Αρχιμήδης στην κατασκευή των πλανηταρίων. Η παράδοση αυτή συνεχίστηκε στη σχολή της Ρόδου, μεταδόθηκε στο Ισλάμ, όπου κατασκευάστηκαν παρόμοια μηχανήματα με οδοντωτούς τροχούς και τελικά άνθησε στον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα με την παράδοση των μεγάλων αστρονομικών ρολογιών και συναφών μηχανικών οργάνων, που υπήρξαν ζωτικά για τη μεταγενέστερη επιστημονική και βιομηχανική επανάσταση. Η πιο εντυπωσιακή ίσως πλευρά του μηχανισμού είναι το ότι περιέχει το πολύ περίπλοκο σύστημα ενός διαφορικού γραναζιού που δέχεται δυο διαφορετικές περιστροφές και θα πρέπει να υποθέσουμε πως ένα τέτοιο περίπλοκο σύστημα οδοντωτών τροχών είναι πολύ πιο χαρακτηριστικό του υψηλού επιπέδου της ελληνορωμαϊκής μηχανικής απ’ όσο νομιζόταν μέχρι τώρα με βάση μόνο τα κείμενα που υπάρχουν. Έτσι, το περίεργο αυτό τεχνούργημα, το αρχαιότερο δείγμα επιστημονικής τεχνολογίας που διαθέτουμε, μοναδικό περίπλοκο όργανο που διασώθηκε από την αρχαιότητα, αλλάζει ριζικά τις απόψεις μας σχετικά με τους ‘Έλληνες και φανερώνει μια πολύ μεγαλύτερη συνοχή στην ιστορική εξέλιξη ενός από τους σημαντικότερους επιστημονικούς κλάδους που οδήγησαν στη δημιουργία του σύγχρονου πολιτισμού μας…”
.
Βιβλιογραφία. Χ. Λάζος, Εθ. Αρχαιολογικό Μουσείο, Arthur Clark
.

ΔΕΙΤΕ ΚΑΙ ΕΔΩ: http://www.antikythera-mechanism.gr/

http://technologein.pathfinder.gr/antikythira-mechanism/ (εξαιρετικό βίντεο)