Ο ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ «ΚΙΣΑΜΙΚΟΣ»

 Της Ευτυχίας Δεσποτάκη

Σήμερα ο λόγος για τον Φιλολογικό Σύλλογο της Κισάμου. Έχει και αυτός τη δική του  ιστορία,όπως ο Σύλλογο Γυναικών, στον οποίο είχαμε αναφερθεί τις προάλλες και το προζύμι του έχει πλαστεί πάρα πολύ παλιά. Αυτός είναι δημιούργημα πνευματικών και πολιτιστικών αναζητήσεων των ανθρώπων μιας εποχής στο παλιό Καστέλι της Κισάμου.
Και επειδή, «ούκ επ΄άρτω μόνο ζήσεται άνθρωπος» σε όλες τις εποχές και μέσα σε όλες τις κοινωνίες υπάρχουν και οι άνθρωποι εκείνοι που πέρα από τη βιοτική μέριμνα αναζητούν και την πνευματική τροφή, μέσα από τα γράμματα, το διάβασμα, την ιστορία, την ποίηση, τη  μουσική, το ωραίο άκουσμα, το ωραίο θέαμα και άλλες πολιτιστικές προσεγγίσεις.
Η σημερινή εποχή  έχει αναρίθμητες πηγές πολιτισμού και πολύ εύκολη την πρόσβαση σε αυτές , με  πιο προσιτή την τηλεόραση, που τα φέρει όλα μέσα στο σπίτι μας: θέαμα λόγο, μουσική κ.α.
Πριν από ενενήντα  χρόνια, όμως, η πηγή για τον πολιτισμό σε μια επαρχιακή πόλη ήταν μόνο το σχολείο, οι δάσκαλοι,και οι άλλοι λιγοστοί επιστήμονες, που ασκούσαν διάφορα επαγγέλματα και λειτουργήματα στον τόπο. Γιατροί, νομικοί, δικηγόροι και συμβολαιογράφοι, ιερωμένοι, άλλοι υπάλληλοι, οι οποίοι να σημειώσομε διέμεναν στην πόλη και ήταν μέλη της κοινωνίας, πράγμα σπάνιο σήμερα, που οι πάντες είναι μεταφερόμενοι…
Έτσι, λοιπόν, γύρω στο 1923 με πρωτοβουλία του Γιάννη Ανουσάκη πρωτοψάλτη του Αγίου Σπυρίδωνος  και διακεκριμένου ζωγράφου και αγιογράφου, γνωστός από τον πίνακα «Η μάχης της Κρήτης», ιδρύεται ο φιλολογικός  Σύλλογος  Κισαμικός. Την πρωτογενή ομάδα απαρτίζουν  ο αρχιμανδρίτης  Θεοδ.Λουκογιαννάκης, ο γιατρός Αναγνωστάκης, ο δάσκαλος Αντωνομανωλάκης, ο δάσκαλος Ξαγοράρης, ο δικηγόρος Λιονάκης και ο συμβολαιογράφος  Μουζουράκης. Στο διοικητικό συμβούλιο συμμετείχε ο εκάστοτε γυμνασιάρχης και η συνεργασία με τον εκάστοτε επίσκοπο ήταν βασική
Σκοπός του συλλόγου ήταν κυρίως η προσέγγιση και ανάλυση διαφόρων θεμάτων από το κατάλληλο ομιλητή και η συζήτηση επ΄αυτού. Τα θέματα, φιλολογικά, ιστορικά, αρχαιολογικά αναπτυσσόταν υπό μορφή διαλέξεων.
Από τις πρώτες δραστηριότητες του συλόγου ήταν η συλλογή βιβλίων και η οργάνωση βιβλιοθήκης. Η σημαντικότερη όμως πρωτοβουλία του συλλόγου ήταν η επιδίωξη να στεγαστεί μια  πρώτη αρχαιολογική συλλογή, πράγμα που επέτυχαν με Β.Δ. του 1936 και η οποία απετέλεσε και τον πυρήνα του μετέπειτα  και σημερινού αρχαιολογικού μας μουσείου. Ας σημειωθεί δε, ότι και χρηματικά ο σύλλογος, ύστερα από εράνους και χοροεσπερίδα που πραγματοποίησε συνεισέφερε σε ανασκαφή που πραγματοποίησε ο αρχαιολόγος Θεοφανίδης στη θέση Σελί, νοτιοδυτικά του λιμανιού. Η συλλογή αυτή περιλάμβανε γλυπτά, πήλινα, χάλκινα αντικείμενα, επιγραφές, νομίσματα, και μία γυναικεία ρωμαική κεφαλή. Από από αυτά τα ευρήματα  κάποια κατά τη Γερμανική κατοχή αρπάγησαν.
Ο χώρος και η βιβλοθήκη του παλιού  φιλολογικού ήταν στο ισόγειο του σημερινού μουσείου που μέχρι  και τη δεκαετία του 60 στέγαζε τις δημόσιες υπηρεσίες της Κισάμου, Ταχυδρομείο, εφορία, ειρηνοδικείο. Τέλος της δεκαετίας του 50....

... και τις δεκαετίες του 60-70 τον φιλολογικό σύλλογο υπεστήριζαν  έμποροι της αγοράς με ιδιαίτερα ενδιαφέροντα οι οποίοι σιγά -σιγά γινόταν μέλη και του διοικητικού συμβουλίου και μαζί με νέους επιστήμονες εκπαιδευτικούς και άλλους,προσκαλούσαν κατάλληλους ομιλητές και οργάνωναν εκδηλώσεις. Αναφέρομε τους Λυκούργο Καμηλάκη, Ιακ. Μαρή, Σπ. Μαρή τα εμπορικά μαγαζιά τους συχνά γινόταν τόπος συνάντησης πνευματικών ανθρώπων, καθώς και το μαγαζί του Θ.Κοντοπυράκη,κατά το ήμιση βιβλιοχαρτοπωλείο,με τις εκδόσεις της Ἑστίας» αλλά και το βιβλιοπωλείο του Φ. Παπαδογιάννη με τις εφημερίδες και τα περιοδικά του καθώς και το Φαρμακείο του Χαρίλαου Λυγιδάκη.

Γυμνασιάρχες καθηγητές και δάσκαλοι της εποχής όπως ο Λυκούργος Βιδαλάκης, Θ.Τασσόπουλος, Στυλ. Μοτάκης, Γ.Κωνσταντουλάκης,  Στυλ. Κυιακογιαννάκης, Γιάννης Κουφάκης, Αντ. Σχετάκης, Μ. Ξηρουχάκης, Μ. Βαρουχάκης, Στ. Μαραγκουδάκης, συμμετέχουν ενεργά, παρουσιάζοντας διάφορα θέματα  οι ίδιοι αλλά και  προσκαλώντας νέους φιλολόγους στο βήμα. Ενδεικτικά αναφέρω παρουσιάσεις που θυμάμαι από τις παλαιότερες μέχρι τις πιο πρόσφατες. Ο Διονύσιος Σολωμός και το έργο του από  το Θ.Τασσόπουλο, Ο Ελευθέριος Βενιζέλος από τον Μ, Μαλαθράκη, το ποιητικό έργο του Γ.Σεφέρη από το Στ. Γιακουμάκη, ο ηλιοπότης Ελύτης από τον Γ. Πευκιανάκη. Οι παρουσιάσεις γινόταν ή σε αίθουσα του ενός τότε Γυμνασίου ή στην κινηματογραφική αίθουσα του Γ. Σταματάκη που υπήρχε τότε, και μετά το 60 στο ανεγερθέν ενοριακό κέντρο του Αγ.Σπυρίδωνος. Ακόμη και σήμερα οι ομιλητές στην αίθουσα του Δήμου χρησιμοποιούν το υψηλό ξύλινο βήμα με το μονόγραμμα του συλλόγου Φ.Σ.Κ. που τότε είχε κασκευαστεί .

Μετά από ένα διάστημα σιωπής, γύρω στο 1980 με πρωτοβουλία της  οδοντιάτρου Βάσως Παπαδημητράκη ο Φιλολογικός Σύλλογος αναδιοργανώνεται, γίνεται  νέα καταγραφή μελών και μια καινούρια ομάδα απαρτίζομε το νέο διοικητικό συμβούλιο με πρώτο στόχο την καταγραφή των βιβλίων τα οποία ευρίσκονταν εγκαταλειμμένα  στο υπόγειο του παλαιού διοικητηρίου και νυν μουσείου και την αναδιοργάνωση της βιβλιοθήκης. Αυτός ο χώρος γίνεται και το σημείο συναντήσεων και εργασιών μας   για λίγο, όμως, γιατί η επισκευή του κτηρίου για το μουσείο επέβαλε το άδειασμα του χώρου. Τα βιβλία καταγράφονται και ενοικιάζεται χώρος, όπου μεταφέρονται τοποθετούνται και, αποτελούν την  νέα δανειστική βιβλιοθήκη του Φιλολογικού Κισάμου, η οποία και συνεχώς εμπλουτίζεται, παρά δε τις μεταβολές των καιρών που επιβάλλουν την ηλεκτρονική βιβλιοθήκη η παλαιά βιβλιοθήκη έχει τη δική της αξία και ιστορία..

Στη συνέχεια του χρόνου και μέχρι σήμερα το κύριο  δυναμικό του φιλολογικού συλλόγου απαρτίζουν   κυρίως εκπαιδευτικοί, υποστηριζόμενοι και από άλλους φίλους. Γεωργακάκη Ελένη, Νταγκουνάκης Γιάννης, Κουφάκη Μαρία, Χορευτάκης Ευτύχης, Δεσποτάκη Ευτυχία, Στρατάκης Μιχάλης, Δελή Αργυρώ,  Ξηρουχάκη Ειρήνη, Κυριτσάκης Κων,  Σχοινοπλοκάκη Ευαγγ, Μαζοκοπάκη Τόνια, Χοχλάκη Άννα, Αλεξανδράκη Βάσω, Ανουσάκη Άννα, Γεωργακάκη Ινώ, Παπαδάκης Αντώνης, Λαθουράκη Αλεξάνδρα, Μαρινάκης Μανώλης, Χορευτάκης Νίκ. είναι ενδεικτικά ονόματα που έχουν περάσει από το διοικητικό συμβούλιο και την προεδρία.

Προσαρμοζόμενος στις συνθήκες των καιρών και βοηθούμενος και από τα μέσα της εποχής ο σύλλογος, κατά καιρούς και άλλο πραγματοποιεί.Έτσι

Συνέχισε τις φιλολογικές παρουσιάσεις με ομαδική συνεργασία όπως ο «Παπαδιαμάντης και το έργο του» «Έπετειακό για την Κύπρο»,Κάλβος και Σολωμός στην Ελληνική Επανάσταση», καθιερώνει ένα φιλολογικό απόγευμα την εβδομάδα στη βιβλιοθήκη όπου γίνεται λογοτεχνική συζήτηση, και εκδίδει  για μεγάλο χρονικό διάστημα το περιοδικό «ΠΑΡΟΥΣΙΕΣ». Ανεβάζει θεατρικές παραστάσεις που σημειώνουν  εξαιρετική επιτυχία, όπως ο «Πατούχας» του Κονδυλάκη, τα «Ερωτομπερδέματα» γραμμένο από τον Αντ. Σχετάκη και άλλα .

Για μεγάλο χρονικό διάστημα και με πολλές δυσκολίες λειτουργεί ένα είδος κινηματογραφικής λέσχης  στο χώρο του δημαρχείου με μια ποιοτική ταινία την εβδομάδα.

Σε συνεργασία με ντόπιους και μουσικούς καλλιτέχνες πραγματοποιεί αφιερώματα σε ποιητές, συνθέτες και στιχουργούς  σε συνδυασμό λόγου και μουσικής, Νίκος Ξυλούρης, Ν. Γκάτσος, Γ. Ρίτσος, Γ. Σεφέρης, Μ..Θεοδωράκης, Λ. Παπαδόπουλος, ψυχαγώγησαν με την γνήσια και έννοια της λέξης και προβλημάτισαν πολυπληθές κοινό.

Ξεχωριστές βραδιές χαρίστηκαν από τους ργάτες του Φιλολογικού στον τόπο οργανώνοντας  βραδιές με το Νίκο Παπάζογλου,το Σωκράτη Μάλαμα, την Αλίκη Καγιαλόγλου και το λυρικό και μελωδικό Λουδοβίκο των Ανωγείων.

Τα τελευταία χρόνια ο σύλλογος οργανώνει και το παιχνίδι του χαμένου Θησαυρού, όπου εκατοντάδες παιδιά κινητοποιούν το ταλέντο  και την ευρηματικότητα τους για να πετύχουν το στόχο τους  περνώντας μέσα από την αναζήτηση πολλών απαντήσεων σε εκατοντάδες ερωτήματα ευρέος φάσματος.

Τέλος ιδιαίτερα ζεστή είναι η καθιερωμένη ετήσια συνεστίαση των μελών και των φίλων του συλλόγου σε συνδυασμό με το κόψιμο της πίτας.

Ζητούμενο:Θα άξιζε στο Φιλολογικό και προπαντός στη βιβλιοθήκη του μια δική του στέγη και δεν είναι υπερβολή για ένα τόπο για μια κοινωνία, μια πολιτεία να τον βρει.

Σήμερα πρόεδρος του Φιλολογικού Συλλόγου είναι η κ.Ελένη Γεωργακάκη ,φιλόλογος αξιόλογη που με πολύ αγωνία και επιτυχία μαζί με εκλεκτούς συνεργάτες καταθέτουν το πολιτιστικό  τους στίγμα στον τόπο μας.