Κατά την τελευταία περίοδο της τουρκοκρατίας στην Κρήτη κυκλοφόρησαν αφενός η εφημερίδα Βακάι Γκιρίτ(ιγιε) της αιγυπτιακής διοικήσεως Κρήτης (1830-1840) και αφετέρου η εφημερίδα Κρήτη της τουρκικής γενικής διοικήσεως Κρήτης (1868-1898). Οι επίσημες ή ημιεπίσημες αυτές εφημερίδες αποτελούν δυο σπουδαίες άμεσες διαγνωστικές πηγές του κρητικού δικαίου της εποχής. Η έρευνα για την εφημερίδα Βακάι Γκιρίτ, του Ινστιτούτου Κρητικού Δικαίου, επεκτάθηκε εκτός από το ιστορικό αρχείο Κρήτης σε άλλες βιβλιοθήκες και αρχεία στα Χανιά, στην υπόλοιπη Κρήτη και στην Αθήνα. Ε
πεκτάθηκε δε και στην Αίγυπτο όπου είναι γνωστό ότι υπάρχει σχετικός τόμος της εφημερίδας. Τα αποτελέσματα της προκαταρκτικής έρευνας όμως περιορίστηκαν στην επαναβεβαίωση της ύπαρξης δεκατεσσάρων, ήδη γνωστών, φύλλων της εφημερίδας, χωρίς να υπάρξει απάντηση στις προσπάθειες που έγιναν προς άλλες κατευθύνσεις. Η έρευνα για την εφημερίδα Κρήτη είχε πολύ καλύτερα αποτελέσματα. Τα περισσότερα φύλλα της εφημερίδα εντοπίστηκαν στα Χανιά, στο ιστορικό αρχείο Κρήτης και στη δημοτική βιβλιοθήκη και στο Ρέθυμνο στη δημόσια κεντρική βιβλιοθήκη. Αρκετά φύλλα εντοπίστηκαν επίσης στην Αθήνα στην εθνική βιβλιοθήκη και στη Γεννάδιο Βιβλιοθήκη. Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε προς την πλευρά της Τουρκίας δεν απέδωσε συγκεκριμένα αποτελέσματα στη βιβλιοθήκη του οθωμανικού αρχείου Κωνσταντινουπόλεως ούτε στην Πατριαρχική Βιβλιοθήκη. Έχουν εντοπισθεί όμως αρκετά φύλλα της εφημερίδας στη βιβλιοθήκη Hakki Tarik Us, στην Κωνσταντινούπολη. Είναι επομένως προφανές ότι η έρευνα μπορεί να προχωρήσει για τη Βακάι Γκιρίτ και την Κρήτη στο Κάιρο και στην Κωνσταντινούπολη αντίστοιχα, με βάσιμες ελπίδες για την ανεύρεση των ελλειπόντων φύλλων των επίσημων εφημερίδων της Κρήτης κατά την τουρκοκρατία.
Η Βακάι Γκιριτιγιέ ήταν εβδομαδιαία και δίγλωσση, τουρκικά και ελληνικά. Επιθεωρητή και εκδότη της εφημερίδος όρισε τον Αλί εφένδη Ζάμ, στον όποιον έδωσε πληρεξού
σιο να την ίδρυση και του έστειλε όλα το απαιτούμενο τούρκικο υλικό από την Αίγυπτο, και ζήτησε από τον διοικητή του νησιού να συμπλήρωση το ελληνικό υλικό από τον Μωρία. Βοηθό στην έκδοση της εφημερίδας όρισε τον Χουσέν εφένδη τον Καντερλήν, που εργαζόταν πριν στην «Βακάι Μισιριγιά» και γνώριζε την τυπογραφική τέχνη. Η εφημερίδα περιλάμβανε μετεωρολογικές πληροφορίες και στα κύρια άρθρα της τα εσωτερικά και εξωτερικά γεγονότα, που σχετίζονται με τον Μωχάμετ Άλι, τις πολεμικές του δραστηριότητες και, τις νίκες του. Στην εφημερίδα καταχωρούνταν τα εσωτερικά γεγονότα του νησιού, δικαστικές, διοικητικές, ιδρυτικές υποθέσεις και ποινικές αποφάσεις της κυβέρνησης, ο αριθμός των εμπορικών πλοίων, που ελλιμενιζόταν στο νησί, με την δήλωση τι φέρνουν και τι παραλαμβάνουν και γενικά την δραστηριότητα της κυβέρνησης, αναφέροντας τις διορθώσεις που επέφερε στα διάφορα μέρη του νησιού και το ενδιαφέρον της κυβέρνησης στο πεδίο της υγείας.
πεκτάθηκε δε και στην Αίγυπτο όπου είναι γνωστό ότι υπάρχει σχετικός τόμος της εφημερίδας. Τα αποτελέσματα της προκαταρκτικής έρευνας όμως περιορίστηκαν στην επαναβεβαίωση της ύπαρξης δεκατεσσάρων, ήδη γνωστών, φύλλων της εφημερίδας, χωρίς να υπάρξει απάντηση στις προσπάθειες που έγιναν προς άλλες κατευθύνσεις. Η έρευνα για την εφημερίδα Κρήτη είχε πολύ καλύτερα αποτελέσματα. Τα περισσότερα φύλλα της εφημερίδα εντοπίστηκαν στα Χανιά, στο ιστορικό αρχείο Κρήτης και στη δημοτική βιβλιοθήκη και στο Ρέθυμνο στη δημόσια κεντρική βιβλιοθήκη. Αρκετά φύλλα εντοπίστηκαν επίσης στην Αθήνα στην εθνική βιβλιοθήκη και στη Γεννάδιο Βιβλιοθήκη. Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε προς την πλευρά της Τουρκίας δεν απέδωσε συγκεκριμένα αποτελέσματα στη βιβλιοθήκη του οθωμανικού αρχείου Κωνσταντινουπόλεως ούτε στην Πατριαρχική Βιβλιοθήκη. Έχουν εντοπισθεί όμως αρκετά φύλλα της εφημερίδας στη βιβλιοθήκη Hakki Tarik Us, στην Κωνσταντινούπολη. Είναι επομένως προφανές ότι η έρευνα μπορεί να προχωρήσει για τη Βακάι Γκιρίτ και την Κρήτη στο Κάιρο και στην Κωνσταντινούπολη αντίστοιχα, με βάσιμες ελπίδες για την ανεύρεση των ελλειπόντων φύλλων των επίσημων εφημερίδων της Κρήτης κατά την τουρκοκρατία.Η Βακάι Γκιριτιγιέ ήταν εβδομαδιαία και δίγλωσση, τουρκικά και ελληνικά. Επιθεωρητή και εκδότη της εφημερίδος όρισε τον Αλί εφένδη Ζάμ, στον όποιον έδωσε πληρεξού
σιο να την ίδρυση και του έστειλε όλα το απαιτούμενο τούρκικο υλικό από την Αίγυπτο, και ζήτησε από τον διοικητή του νησιού να συμπλήρωση το ελληνικό υλικό από τον Μωρία. Βοηθό στην έκδοση της εφημερίδας όρισε τον Χουσέν εφένδη τον Καντερλήν, που εργαζόταν πριν στην «Βακάι Μισιριγιά» και γνώριζε την τυπογραφική τέχνη. Η εφημερίδα περιλάμβανε μετεωρολογικές πληροφορίες και στα κύρια άρθρα της τα εσωτερικά και εξωτερικά γεγονότα, που σχετίζονται με τον Μωχάμετ Άλι, τις πολεμικές του δραστηριότητες και, τις νίκες του. Στην εφημερίδα καταχωρούνταν τα εσωτερικά γεγονότα του νησιού, δικαστικές, διοικητικές, ιδρυτικές υποθέσεις και ποινικές αποφάσεις της κυβέρνησης, ο αριθμός των εμπορικών πλοίων, που ελλιμενιζόταν στο νησί, με την δήλωση τι φέρνουν και τι παραλαμβάνουν και γενικά την δραστηριότητα της κυβέρνησης, αναφέροντας τις διορθώσεις που επέφερε στα διάφορα μέρη του νησιού και το ενδιαφέρον της κυβέρνησης στο πεδίο της υγείας.Βιβλιογραφία : ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΠΑΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ - ΧΑΡΙΔΗΜΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
Περισσότερα στο http://agonigrammi.wordpress.com/ ή στο βιβλίο του Ρεθυμνιώτη δικηγόρου κ. Χαρίδημου Παπαδάκη «Οι Αφρικανοί στην Κρήτη-Χαλικούτες»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου