Η επίσκεψη στην Κίσαμο είναι μοναδική εμπειρία. Η γνωριμία με την επαρχία δεν έχει να κάνει μονάχα με το ζεστό και φωτεινό ήλιο, την κρυστάλλινη θάλασσα, τα φαράγγια, την παρθένα γη, την μεγάλη χρονική διάρκεια διακοπών σας στην περιοχή. Η γνωριμία με την επαρχία Κισάμου είναι ταυτόχρονα κι ένα ταξίδι στην μακραίωνη ιστορία της, τον πολιτισμό, την παράδοση, τα ήθη και έθιμα, την φιλόξενη ψυχή των ανθρώπων της....Όσοι δεν μπορείτε να το ζήσετε... απλά κάντε μια βόλτα στο ιστολόγιο αυτό και αφήστε την φαντασία σας να σας πάει εκεί που πρέπει...μην φοβάστε έχετε οδηγό.... τις ανεπανάληπτες φωτογραφίες του καταπληκτικού Ανυφαντή.






Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου 2012

ΚΡΗΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ


ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ
Η δεκαετία του 80 λοιπόν βρίσκει το νησί σε διαφορετική μορφή απ αυτή που το άφησε ένας μετανάστης πριν από 30 χρόνια. Η πολιτική κατάσταση αλλά και τα τσάρτερς που καταφθάνουν κάθε καλοκαίρι δίνουν την δυνατότητα στους Κρήτες να εμφανίζουν ένα απ τα πιο υψηλά κατά κεφαλήν εισοδήματα στην Ελλάδα και ταυτόχρονα, ικανοποιώντας τις μιμητικές τους τάσεις, να νιώθουν οτι η απόσταση απ τους ευκατάστατους Αθηναίους έχει μικρύνει. Όμως το τίμημα περιμένει να πληρωθεί και η πληρωμή του και γίνεται ακόμα και σήμερα αργά αλλά σταθερά. Το χρήμα για να δώσει πρεστίζ και οικονομική ευμάρεια στους νεοκρητικούς ζητά σαν αντάλλαγμα κάτι που δεν καταναλώνεται ούτε έχει εμφανή οικονομική αξία. Zητά να διαβρώσει θεσμούς και αξίες που οδηγούσαν τους Κρήτες σ όλες τις προηγούμενες δύσκολες αλλά αυθεντικές δεκαετίες. 
Έτσι ο ισχυρός Κρητικός χαρακτήρας και μαζί του οι ντόπιες μουσικές παραδόσεις χάνουν την αγνότητά τους σαν. Απ τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 80 και μέχρι τις ημέρες μας η Κρητική μουσική παράδοση θα περάσει μια απρόβλεπτη αλλά σημαδιακή κρίση.
Το υψηλό βιοτικό επίπεδο του νησιού, απόρροια του γρήγορου πλουτισμού, απαιτεί εκσυγχρονισμό της περιοχής ..........
... με τα ξενόφερτα αστικού τύπου δεδομένα. Επιδεικτική κατανάλωση υλικών αγαθών, ατομισμό, εμπορευματοποίηση των παραδόσεων. Το πολιτισμικό σοκ στο οποίο υποβάλλεται, ακόμα και σήμερα, ο Κρητικός λαός είναι τεράστιο . Σοκ που είναι εμφανές σε κάθε κοινωνική δραστηριότητα και συμπεριφορά.
Το γυαλί της τηλεόρασης είναι ήδη σε κάθε σπίτι, αστικό ή αγροτικό, και όπως ξέρουμε το γυαλί επιβάλλει. Μέσα απ αυτό περνάει ένα πρότυπο ζωής ομοιόμορφο για όλους. Αυτό είναι όμορφο, αυτό είναι καλό, αυτό είναι μοντέρνο! Τα κοινά δεδομένα ισχύουν για όλους ανεξαιρέτως Μακεδόνες, Θεσσαλούς, Κρητικούς και οφείλουν να τα ακολουθήσουν. Η παραδοσιακή μουσική εμφανίζεται σε ελάχιστα κάθε εβδομάδα προγράμματα των κρατικών καναλιών ενώ στα ιδιωτικά αργότερα δεν πουλάει οπότε βγαίνει εκτός. Τα δε τοπικά κρητικά κανάλια πρέπει να εισέλθει η δεκαετία του 90 για να εμφανισθούν και να προβάλλουν την τοπική τους μουσική. Παράλληλα μέσα απ τις τηλεοπτικές συχνότητες αρχίζει να προβάλλεται σαν μοντέλο διασκέδασης το club με ξένη μουσική για τους νέους και για τους μεγαλύτερους, που τους πέφτει λίγο δυσνόητο το ξένο προϊoν, υπάρχει έτοιμη η εναλλακτική λύση του λαϊκού, αλλά ποιου λαϊκού; 
Τα προβλήματα αυτής της μορφής δεν είναι μόνο για την Κρήτη αλλά και για την κατευθυντήρια δύναμη απ όπου πηγάζουν όλα, την πρωτεύουσα. Εκεί λοιπόν το γνήσιο ελληνικό λαϊκό τραγούδι εκτοπίζεται και αρχίζει να πρωταγωνιστεί το φθηνό ευκολοχώνευτο λαϊκό των σουξέ και των πολυπλατινένιων δίσκων. Ομορφόπαιδα και σταρλετίτσες γίνονται αστέρες εν μια νυκτί και τα άσματα που ακούγονται έχουν να κάνουν με παπαγάλους, καμπριολέ αυτοκίνητα και κοντούς με γραβάτες. Όπως καταλαβαίνει κανείς ο στίχος που επικρατεί έχει πέσει πολύ χαμηλά (πιο χαμηλά, πιο χαμηλά, πιο χαμηλά... όπως λέει και το σουξέ)
Η ελληνική τουριστική βιομηχανία έχει αρχίσει το ομόφωνα προοδευτικό έργο της αρκετά πριν την τηλεόραση. Έχει συνειδητοποιήσει τη δύναμη και τον ρόλο της, μόνο που τα αποτελέσματα της στρατηγικής της είναι μια βόμβα με βραδύκαυστο φυτίλι. Προσπαθώντας να βρει σύμβολα διαφημιστικών εκστρατειών ψάχνει το οπλοστάσιο της ιστορίας και της λαϊκής παράδοσης. Τα σύμβολα όμως αυτά χρησιμοποιούμενα με τόσο άσχημο τρόπο οδηγούν οργανικά στοιχεία της κρητικής πολιτισμικής κληρονομιάς, μέσα από συνεχείς υποβαθμίσεις, στον εκφυλισμό. Έτσι λοιπόν η καταπληκτική λαϊκή δημιουργία και τέχνη οδηγήθηκε στον οχετό ενός φθηνού και ευκόλως εξαγώγιμου φολκλόρ. Η περήφανη λύρα ακολουθώντας τη μοίρα του μπουζουκιού διακοσμεί καρτ-ποστάλ, μπρελόκ, διακοσμητικά πιάτα μέχρι και νυχοκόπτες. Οι κρητικές τοπικές φορεσιές ντύνουν κουκλάκια που πωλούνται στο λιμάνι πριν την αναχώρηση των τουριστών, ως ενθύμιο διακοπών από ένα ηρωικό τόπο που παράγει ρακί και περίφημα αναμνηστικά μαχαίρια με κέρατο από αίγαγρο για λαβή. Για να έχουν δε τόσο οι αλλοδαποί όσο και οι συμπατριώτες μας τουρίστες μια σφαιρική ανάμνηση της Κρήτης φροντίζουν να πάρουν μαζί τους και καμιά κασετούλα με λύρα και πεντοζάλη (κι ας τους φαίνονται μονότονα). Φυσικά θα αγοράσουν ότι μουσικό προϊόν βρουν μπροστά τους και δυστυχώς δεν είναι πια όλα τα προϊόντα της κρητικής δισκογραφίας πρώτης ποιότητας. 
Τώρα πια ανάμεσα στους μεγάλους παραδοσιακούς καλλιτέχνες που συνεχίζουν τη μουσική παράδοση του τόπου αρχίζουν να ξεπετιούνται τα βλαστάρια της μοντέρνας σποράς. Νέα παιδιά που έμαθαν την λύρα είτε πρακτικά απ την προηγούμενη γενιά, είτε σε κλισαρισμένες σχολές παραδοσιακών οργάνων, διεκδικούν το δικό τους κομμάτι στην πίτα της μουσικής και της διασκέδασης, μόνο που υπάρχει μια ουσιώδης διαφορά. Πολλοί απ αυτούς είναι δημιουργήματα αστικών περιοχών, μουσικών σχολών και το βασικότερο της νέας τάξης πραγμάτων. Συντελεστές που δεν μορφοποιούν γνήσιες κρητικές μουσικές ψυχές αλλά απαίδευτους καλλιτέχνες σουξεδιάρικου τύπου. Ως γνωστόν, ο αυθεντικός δημοτικός καλλιτέχνης πρέπει να εκφράζει την ψυχή του, τα βιώματα του, την καθημερινή ιστορία του τόπου του και όλα αυτά με γνήσια μουσική και στίχο, γεμάτα έμπνευση και αυτοσχεδιασμό που δεν καταγράφονται με μαύρα σημάδια πάνω σε πεντάγραμμα χαρτιά και ξενόφερτες λέξεις. Ομως αυτά τα παιδιά δεν είναι βοσκοί, δεν είναι πια αγρότες, δεν στερούνται των υλικών ανέσεων. Την θέση των άγονων βουνών και της ρακής έχουν πάρει οι τέσσερις τοίχοι των μπαρ, οι τουρίστριες και τα ουίσκια. Το κυριότερο δεν έχει φανεί κάποιος ορατός εχθρός που θα τους ξυπνήσει την ανεξίτηλη, έστω και σε λανθάνουσα κατάσταση, κρητική συνείδηση για να τραγουδήσουν αμυνόμενοι σ αυτόν.
Έτσι ο κάθε νέος αγοράζοντας ένα καλό όργανο (μια καλή λύρα φτάνει τις 150 με 200.000 δρχ. και ένα λαούτο τις 300 με 350.000 δρχ.) και μαθαίνοντας μερικά βασικά πράγματα μπορεί να τραγουδήσει για τη μοντέρνα ζωή του με μοντέρνο στίχο αλλά σε παραδοσιακές μουσικές φόρμες, γιατί το άνοιγμα νέων μουσικών δρόμων στην παραδοσιακή μουσική είναι δύσκολο και θέλει πολύ δουλειά. Που υπομονή και όρεξη για δουλειά στην εποχή της ευκολίας; 
Αυτή η μερίδα νέων καλλιτεχνών είναι που ηχογραφεί, αβασάνιστα στις περισσότερες εταιρείες δίσκους που σε λίγα χρόνια δεν τους θυμάται κανείς. Δίσκους προϊόντα φτηνών παραγωγών που τις περισσότερες φορές τα έξοδα των οποίων καλύπτουν οι ίδιοι πουλώντας κανένα χωραφάκι (μια καλή παραγωγή δίσκου κοστίζει από 1 μέχρι 5 εκατομμύρια δρχ. συν τα διαφημιστικά έξοδα)μόνο και μόνο για να βάλουν την φωτογραφία τους στο εξώφυλλο και να ανεβάσουν το κασέ τους στα γλέντια και τους γάμους. Άλλωστε τα έσοδα και τα χαρίσματα που μπορούν να έχουν από ένα τέτοιο γλέντι είναι πολύ υψηλά για να είναι αμελητέα. Ποσά της τάξης των 200 και των 300.000 δρχ. σαν νυχτοκάματο είναι πολύ συνηθισμένα για μια βραδιά, βγαίνουν πολύ πιο εύκολα απ ότι σκάβοντας στο χωράφι και μάλιστα αφορολόγητα. Για να μπούμε όμως ακόμα πιο βαθιά, τώρα πια η κοινωνική ολοκλήρωση που υπήρχε στον ψαρά, τον γεωργό ή τον βοσκό που μετατρεπόταν το βράδυ σε λυράρη, χορευτή, τραγουδιστή δεν υπάρχει.
Τώρα πια οι άνθρωποι - εργαλεία είναι μονοδιάστατοι . Έξω απ αυτά τα εξειδικευμένα επαγγελματικά τους πεδία νιώθουν αμήχανα και σαστισμένα. Όπως ακριβώς νιώθουν οι περισσότεροι παρευρισκόμενοι στα γλέντια τα τελευταία χρόνια. Τα πολυθρύλητα πανηγύρια για παράδειγμα της Κρήτης καταντούν μερικές φορές ανιαρές εθιμοτυπικές επαναλήψεις κακέκτυπα του παλιού εαυτού τους, έτσι ώστε από ομαδική θρησκευτική λατρεία και ψυχαγωγική μέθεξη να γίνονται τόποι επίδειξης, προβολής, αισχροκέρδειας, ανίας και αμηχανίας ενός έκπληκτου, στριμωγμένου και μοναχικού πλήθους. Ενός πλήθους που θα απαιτήσει ν ακούσει τα φτηνιάρικα λαϊκά μέσα στο πρόγραμμα και θα εξυψώσει τον αδούλευτο και διψασμένο για αποδοχή, νεαρό καλλιτέχνη που θα ικανοποιήσει το γούστο του και τις παραγγελιές του.
Παράλληλα τα θρυλικά κρητικά κέντρα των περασμένων δεκαετιών οδηγούνται σε μαρασμό. Οι επιχειρηματίες που επένδυαν παλιά σ αυτά, βλέποντας τη στροφή του κοινού (ειδικά στις αστικές περιοχές) προς τη νέα κατάσταση σχεδόν τα εγκαταλείπουν. Έτσι βλέπουμε κέντρα διασκέδασης με χαμηλή φολκλορική αισθητική, με μενού απαράλλαχτα στο χρόνο (μπριζόλα, παιδάκι και παιδάκι και τα λοιπά γνωστά και κλασσικά) και το κυριότερο με ορχήστρες κρητικολαικές ικανές να παίζουν και κρητικά και λαϊκά. Ως γνωστόν όμως δύο καρπούζια στην ίδια μασχάλη δεν χωράνε και έτσι το επίπεδό τους σε δύο διαφορετικά είδη δεν είναι δυνατόν να είναι το ίδιο με τα εξειδικευμένα στα κρητικά συγκροτήματα. Παράλληλα κανένα απ τα αξιοσέβαστα ονόματα δεν τραγουδάει για μεγάλο διάστημα στον ίδιο χώρο. Εδώ δεν είναι λαϊκά που το πρόγραμμα βγαίνει από 6-7 τραγουδιστές. Εδώ το πρόγραμμα βγαίνει από λίγους καλλιτέχνες που αν τραγουδάνε έξι ώρες κάθε νύχτα επί μια σεζόν πάει κάηκαν και κανείς τους δεν θα το ήθελε αυτό. Έτσι με αυτή τη χαμηλή ποιότητα στο πρόγραμμα το κοινό εγκαταλείπει τα κρητικά κέντρα και φυσικά που θα οδηγηθεί; Που αλλού παρά στα κέντρα με λαϊκό πρόγραμμα, που κι αυτά όμως χτυπημένα στο τέλος της δεκαετίας του 80 απ το σύγχρονο ρεύμα, δίνουν τη θέση τους στα μαγαζιά με πρόγραμμα από δίσκους και disk - jockeys. Τα ελληνάδικα της χαρτοπετσέτας και του στριπ -τηζ. Μια καλή ανάμνηση λοιπόν οι χρυσές εποχές του Μίτου και της Αριάδνης (ενδεικτικά) από το 1970 μέχρι το 82-83 όπου έβλεπες 300 άτομα σε καθημερινή βάση σε κρητικά κέντρα να δίνουν έσοδα και θάρρος στους επιχειρηματίες του είδους. 
 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΙΓΜΕΣ

Δεν υπάρχουν σχόλια: