ΣΥΝΘΗΚΗ ΕΙΡΗΝΗΣ ΦΑΛΑΣΑΡΝΩΝ ΠΟΛΥΡΡΗΝΙΑΣ

Tον Ιανουάριο του 1991 ο Μύρων Αρετάκης* βρήκε τυχαία στο εγκαταλελειμμένο ως και τότε μοναστήρι της Παναγίας στην Τυλίφο, μια επιγραφή που την παρέδωσε στην ΚE' εφορεία αρχαιοτήτων. Η θέση της Τυλίφου βρίσκεται στο εσωτερικό και στην αρχή του ακρωτηρίου της Γραμβούσας που στα δυτικά πίσω από τις κορυφογραμμές βρίσκεται η αρχαία πόλη Φαλάσαρνα. Είναι ένα μοναχικό τοπίο περιτριγυρισμένο από λοφοσειρές με πλούσια πηγή νερού και χαμηλή βλάστηση.
Η επιγραφή διαστάσεων 0.65cmΧ 0.47cm με αετωματική επίστεψη, σώζει μέρος συνθήκης ειρήνης από 22 στίχους μεταξύ των πόλεων Πολυρρηνίας και Φαλασάρνων, και χρονολογείται στα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια 2ος-3ος αιώνας π.Χ. Στην αετωματική επίστεψη έχει ανάγλυφα τα σύμβολα της Φαλάσαρνας: ΤΡΙΑΙNΑ ME ΔΕΛΦΙΝΙΑ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ εκατέρωθεν και την λέξη ΘΕΟΙ στο μέσον.

Η ύπαρξη της επιγραφής εδώ, μαρτυρεί αρχαίο ναό, που άνηκε πιθανών στα Φαλάσαρνα. Παρόμοια επιγραφή έχει βρεθεί τον περασμένο αιώνα (1886) στην Πολυρρήνια στις ανασκαφές του Δικτύνναιου ιερού. Τρίτη παρόμοια επιγραφή έχει βρεθεί και στα Άπτερα.
Η ύπαρξη της συνθήκης μαρτυρεί ότι οι δυο σπουδαίες πόλεις της Δυτικής Κρήτης ήταν σε αντιπαλότητα με μακροχρόνιους πολέμους, αλλά και μεγάλες περιόδου ειρήνης. Η συνθήκη ήταν σε δυο αντίτυπα ένα στην Πολυρήνια και ένα στα Φαλάσαρνα, η επιγραφή είναι γραμμένη στην Δωρική!!!
Η επιγραφή βρίσκεται στην τρίτη αίθουσα του ισογείου του Μουσείου Κισάμου!!