PORTA RETIMIOTTA-KALE KAPISI

Γράφει ο Μιχάλης Ανδριανάκης
Η Porta Retimiotta ήταν η κεντρική είσοδος στην περιτειχισμένη πόλη των Χανιών στο μέσο περίπου της νότιας πλευράς των οχυρώσεων. Οι οχυρώσεις των Χανιών κτίστηκαν ανάμεσα στα 1538 και 1645 πάνω σε αρχικά σχέδια του μεγάλου θεωρητικού του Προμαχωνικού Συστήματος Οχύρωσης (Fronte Bastionato) Michele Sanmichielli. Το όνομά της το πήρε από το γεγονός ότι σε αυτήν οδηγούσε η κεντρική οδός από το Ρέθυμνο (σημερινή οδός Αποκορώνου). Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας πήρε το όνομα Kale Kapisi (Πύλη του Φρουρίου) και ήταν και πάλι κύριο σημείο αναφοράς. Κατεδαφίστηκε από τα γαλλικά στρατεύματα γύρω στα 1903, κοντά στο χρόνο επίσκεψης του Ιταλού αρχαιολόγου G. Gerola. Σήμερα το τοπίο είναι εντελώς διαφορετικό. Όμως αρκετά από τα λείψανα της πύλης πρέπει να σώζονται κάτω ακριβώς από την άσφαλτο και τα καταστήματα "Κρόνος" και "Μανωλικάκη". Ας ελπίσουμε ότι κάποτε θα είναι δυνατή η ανάδειξη των στοιχείων αυτών. 

Η κατεδάφιση της πύλης γύρω στα 1903. Μόλις διακρίνονται δεξιά τα λείψανα της ανατολικής γωνίας του συγκροτήματος ακριβώς στη θέση του Ζαχαροπλαστείου "Κρόνος". Διακρίνονται επίσης στο μέσο τα υπολείμματα από την οξυκόρυφη καμάρα του διαβατικού της κεντρικής πύλης. Δεξιά σώζεται ο μιναρές του Τζαμιού, που κτίστηκε από τους Τούρκους, αφιερωμένου στη μνήμη του πορθητή του Ρεθύμνου Γαζή Χουσεϊν Πασά και αριστερά ο μιναρές του Τζαμιού του Γιουσούφ Πασά (ναός Αγίου Φραγκίσκου-Αρχαιολογικό Μουσείο).