Ο Κρητικός λαός πάντα χρησιμοποιούσε ιδιότυπες μονάδες μέτρησης και τελείως διαφορετικές απο τις καθιερωμένες παγκοσμίως. Μάλιστα αυτό έχει δημιουργήσει αρκετά προβλήματα ειδικά στην μέτρηση των εκτάσεων μιας και στα παλιά συμβόλαια χρησιμοποιούσαν τέτοιες μονάδες. Όπως αναφέρει σε ένα σχετικό άρθρο του δάσκαλος Γιάννης Τσιφετάκης που δημοσιεύθηκε στην Κρητική Εστία το 1966 .. τις μονάδες μέτρησης αυτές που θα τις δούμε παρακάτω, εκτός απο αυτές που δανειστήκαμε απο τους διάφορους κατακτητές, μερικές έχουν επινοηθεί απο τον λαό και χρησιμοποιήθηκαν κυρίως σε ιδιωτικές συναλλαγές, ή στην σύνταξη συμβολαίων. Με την πάροδο του χρόνου άλλες ξεχάστηκαν και αντικαταστήθηκαν και άλλες χρησιμοποιούνται ακόμα. Στην έρευνα που έκανε λοιπόν ο δάσκαλος κατέληξε στις εξης μονάδες μέτρησης που υπήρχαν στην Κρήτη. Για τα υγρά
1) Το μίστατο είναι ίσο με 10 οκάδες ή 12.8 κιλά Μονάδα μέτρησης κρασιού και του λαδιού απο το 1600.
2. Το κάρτο είναι 1/4 του μιστάτου, το χρησιμοποιούσαν τα παλαιά ελαιουργία για την παρακράτηση των δικαιωμάτων τους.
3. Η οκά τουρκική μονάδα ίση με 1.282 γραμμάρια που αντικαταστήθηκε απο το κιλό.
Για τα στερεά
1. Το καντάρι αραβική μονάδα βάρους μισή με 44 οκάδες
2. Το μουζούρι ιταλική μονάδα που αντιστοιχεί με 15 οκάδες κριθάρι ή 12 οκάδες σταρι (μάλλον λόγω διαφορά του ειδικού βάρους)
3. Το πινάκι είναι ίσο με το 1/2 του μουζουριού
4. Το πρατικό είναι ίσο με το 1/4 του μουζουριού
5. Το αξάγι είναι ίσο με το 1/16 του μουζουριού και είναι το δικαίωμα του μυλωνά στα αλεστικά.
6. Το κεντινάρι 100 ομοειδείς μονάδες. (ένα κεντινάρι κρομμύδια=100 κρομμύδια)
7. Η ντουζίνα ιταλική μονάδα 12άδα.
8. Η γρόσσα πολλαπλάσιο της ντουζίνα 12 12άδες
9. Το μιλιούνι κυριολεκτικά το εκατομμύριο μεταφορικά το μεγάλο αριθμό. (πέσαμε μιλιούνια ελιές)
Για τις αποστάσεις
1. Το μπαλωτόσυρμα (μιας μπαλωτιάς τόπο) απόσταση ίση με το δραστικό βεληνεκές πυροβόλου όπλου.
2. Η οργυιά η απόσταση μεταξύ των δυο χεριών απόσταση 1.83μ
3. Η ασκελιά η απόσταση μεταξύ δυο σκέλων σε διάσταση (μεταφορικά το σπίτι μου είναι δυο ασκελιές δρόμο)
4. Το ποδάρι το μήκος τυ πέλματος του ανθρώπου
5. Η πιθαμή η απόσταση μεταξύ αντίχειρος και μικρού δακτύλου. (δεν έχει ούτε πιθαμή γης να τον εθάψουν)
6. Το κουλουμούντρι το μήκος ενός δακτύλου κεκαμμένου (τρεις πιθαμές και ένα κουλουμίντρι)
7. Το ορνιθοσκέλουρο η απόσταση μεταξύ των δυο ποδιών μιας όρνιθας.
8. Το κονταρόξυλο παλαιά μέτρηση μεταξύ των πλανητών (θέλει 3 κονταρόξυλα να βασιλέψει)
9. Το αντρόστεμα είναι το υψος ενός μέτριου ανδρός. Χρησιμοποιείται για την μέτρηση των τοίχων, (Αυτός ο τοίχος είναι 3 αντροστέματα)
Για τον χρόνο
1. Το ζαμάνι αραβική μονάδα ίση με μεγάλο χρονικό διάστημα
2. Το Τσειρέκι τουρκικη μονάδα ίση με το 1/4 της ώρας
3. Το μενούτο ιταλική μονάδα ίση με ένα λεπτό
4. Ο τράτος ιταλική μονάδα ίση με το μικρό περιθώριο χρόνου.
5. ο Ντεντικάς αραβική μονάδα ίση με ένα λεπτό της ώρας.
