ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ

Γράφει η Σοφία Στυλιανού

Ο μυθικός Λαβύρινθος ταυτίζεται στα αλήθεια με ένα αρχαίο λατομείο σε αχρηστία στη Γόρτυνα της Κρήτης, το οποίο περιέχει ένα περίτεχνο δίκτυο με αινιγματικά δαιδαλώδεις υπόγειες σήραγγες;
Καθώς η ελληνοαγγλική αποστολή που επισκέφτηκε την τοποθεσία το καλοκαίρι απαντά καταφατικά στο ερώτημα και η ανακοίνωσή τους δημοσιεύεται στην «Ιντιπέντεντ», ανοίγει, ευτυχώς, ξανά η συζήτηση για το άλυτο βασανιστικό δίλημμα αιώνων: Υπάρχει πράγματι ο Λαβύρινθος της μυθολογίας; Είναι αυτός στη Γόρτυνα που οι ντόπιοι αποκαλούν εδώ και αιώνες «η Λαβύρινθος» ή βρίσκεται στην Κνωσό; Και ποια ήταν η χρήση της κατασκευής του Δαιδάλου όπου ζούσε ο Μινώταυρος κι όπου ο Θησέας βοήθησε την Αριάδνη να ξετυλίξει τον μίτο;

Πριν απαντήσουμε στα ερωτήματα, το σίγουρο είναι ότι θα πρέπει να αρχίσει η σοβαρή αναζήτηση και ανασκαφή που δεν έχει γίνει μέχρι τώρα.
Ο Νίκολας Χάουαρθ, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και επικεφαλής της αποστολής επισημαίνει στο χθεσινό δημοσίευμα τον κίνδυνο να χαθεί η Γόρτυνα από την ιστορία του Λαβυρίνθου λόγω της υπερισχύουσας θέσης που κατέλαβε η Κνωσός στον θρύλο, τον οποίο ανακατασκεύασε ο πλούσιος Άγγλος αρχαιολόγος Αρθουρ Εβανς (πραγματοποίησε ανασκαφή στην περιοχή από το 1900 έως το 1935), λέγοντας ότι ο μινωικός Λαβύρινθος είναι το πολυδαίδαλο και αχανές παλάτι της Κνωσού.
«Οι άνθρωποι έρχονται όχι μόνο για να δουν τα επίμαχα ερείπια ανασκαμμένα και ανακατασκευασμένα από τον Εβανς, αλλά παράλληλα αναζητούν τη σύνδεση με το μυθικό παρελθόν της Εποχής των Ηρώων. 
Είναι ντροπή που σχεδόν η πλειονότητα των επισκεπτών δεν έχει ακούσει ποτέ για τις άλλες πιθανές «τοποθεσίες» του μυθικού Λαβυρίνθου», λέει ο Νίκολας Χάουαρθ.
Μπαίνοντας «στην» τεραστίων διαστάσεων «Λαβύρινθο» της Γόρτυνας στη Μεσαρά, οι ερευνητές της Οξφόρδης μαζί με τους αρχαιολόγους της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας ανακάλυψαν ότι αρχαιοκάπηλοι πρόσφατα είχαν επισκεφθεί το σύμπλεγμα σπηλαίων κι ετοιμάζονταν να βάλουν δυναμίτη σε κάποια από τις εσωτερικές αίθουσες ελπίζοντας ότι θα ανακαλύψουν έναν κρυμμένο θησαυρό. Επίσης, το φθινόπωρο του 1944 οι Γερμανοί ανατίναξαν την είσοδο του σπηλαίου, με καταστροφικό αποτέλεσμα.
Ο Χάουαρθ ενισχύει την επιχειρηματολογία του: «Μπαίνοντας στα Σπήλαια του Λαβύρινθου είναι εύκολο να νιώσεις ότι πρόκειται για ένα σκοτεινό και επικίνδυνο μέρος όπου μπορείς εύκολα να χαθείς. Η υπόθεση του Εβανς ότι το παλάτι της Κνωσού είναι ο Λαβύρινθος, πρέπει να αντιμετωπιστεί με σκεπτικισμό».
Ομως το επιχείρημα αντικρούεται από τον Αντριου Σέπλαντ, επιμελητή του τμήματος Ελληνικής Εποχής του Χαλκού στο Βρετανικό Μουσείο: «Πιστεύω ότι η Κνωσός έχει μεγαλύτερες αξιώσεις γιατί βασίζεται περισσότερο στην κλασική παράδοση παρά στη μεταγενέστερη παράδοση των περιηγητών. Η Κνωσός αναφέρεται στον Όμηρο. Αν ο Λαβύρινθος υπήρξε στην πραγματικότητα, ήταν με τον τρόπο που μια τοποθεσία σαν την Κνωσό μεταβιβάστηκε αργότερα στον ελληνικό μύθο».
Ο Γιώργος Πατρουδάκης, διευθυντής των περιοδικών «Εxplore Νature» του «Εθνους» και «Κρητικό Πανόραμα», που έχει φιλοξενήσει εκτεταμένα αφιερώματα για τον Λαβύρινθο της Γόρτυνας, πιστεύει ότι δεν μπορούμε να αποφανθούμε αν ήταν ή δεν ήταν ο Λαβύρινθος, αν δεν προηγηθεί ανασκαφή. Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, δεν έχει πραγματοποιηθεί ποτέ ως τώρα επισταμένη αρχαιολογική ανασκαφή στο σπήλαιο.
Όσο για την αρχαιολογική ανακοίνωση, θεωρεί ότι έχει γίνει «πολύ πρόχειρα -με μια απλή επίσκεψη, χωρίς έρευνα και κυρίως για λόγους εντυπωσιασμού. To σημαντικότερο είναι ότι ο λαβύρινθος καταρρέει και κανείς δεν ενδιαφέρεται να λάβει τα απαραίτητα μέτρα».