ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΟΝΔΥΛΑΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΚΑΣΤΕΛΛΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1897

Επεισόδια επαναστατών Κισάμου με πολιορκημένους 500 Τούρκους και παρεμβάσεις Κυβερνητών 3 πλοίων Ευρωπαϊκών Δυνάμεων πού είχαν καταπλεύσει στο κόλπο της Κισάμου
Επέμβαση κυβερνητών 3 πλοίων Ευρωπαϊκών Δυνάμεων πού είχαν καταπλεύσει στο Κόλπο Κισάμου.
 

Κατά τις μέρες αυτές επανέρχονται οι μνήμες των ιστορικών γεγονότων πού έλαβαν  χώρα στη Κρήτη και ιδιαίτερα στη περιοχή Χανίων κατά μήνα Φεβρουάριο 1897 μετά και τη νέα Επανάσταση του 1897 (πυρπολήσεις και σφαγές των Χριστιανών από Τούρκους Ιανουάριο 1897 Στρατοπέδευση επαναστατών στο Ακρωτήρι πολιορκία Τούρκων Σελίνου και Κισάμου από τους επαναστάτες, άφιξη για πρώτη φορά Σώματος 1500 ανδρών Ελληνικού Στρατού υπό το Συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσσο, μαζί με εθελοντές Κρήτες των Αθηνών και εθελοντές φοιτητές πού αποβιβάστηκαν στο Κολυμπάρι (11 Φεβρουαρίου 1897) και έμειναν μέχρι τον Απρίλιο 1897, κατάληψη τού Πύργου των Βουκολιών από το ελληνικό Σύνταγμα, στρατοπέδευση Τιμολέοντα Βάσσου στον Αλικιανού, θαλάσσιος και χερσαίος αποκλεισμός από ναυάρχους ευρωπαϊκών Δυνάμεων, βομβαρδισμός επαναστατών από ευρωπαϊκά πλοία στο Ακρωτήρι κοκ)
Με την ευκαιρία της επετείου αυτής, κρίνεται ως επίκαιρη και χρήσιμη, για τη γνώση της επαναστατικής ιστορίας του τόπου, η παράθεση ενός αποσπάσματος από τα απομνημονεύματα τού κρητικού συγγραφέα του "Πατούχα" και της *Πρώτης Αγάπης* και μαχητικού δημοσιογράφου Ιωάννη Κονδυλάκη σχετικά με τα επαναστατικά γεγονότα, τις συγκρούσεις και την πολιορκία γύρω από το φρούριο τού Καστελλίου. (Φεβρουάριος- Μάρτιος 1897) 

                         ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΝΔΥΛΑΚΗΣ
Ο Ιωάννης Κονδυλάκης είχε κατέβει ως εθελοντής με το όπλο του, στην Κρήτη, ταξίδευσε μάλιστα με το ίδιο πλοίο (*ΘΗΣΕΥΣ*) με το οποίο ήρθε το Σύνταγμα Τιμολέοντα Βάσσου στο Κολυμπάρι, παρέμεινε δε και τούς τρείς μήνες στους χώρους των συγκρούσεων, αποστέλλοντας τίς  ανταποκρίσεις του με το αμίμητο προσωπικό του ύφος, στην αθηναϊκή εφημερίδα ΤΟ  ΣΚΡΙΠ. Τα γεγονότα εξιστόρησε ο Κονδυλάκης αργότερα με τον τίτλο *ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ* κατά το 1905 σε συνέχειες από 17 Απριλίου μέχρι 19 Ιουνίου 1905 (με αφορμή τη νέα τότε (1905) Επανάσταση τού Θερίσου) πάλι στην εφημερίδα ΤΟ ΣΚΡΙΠ. Τα απομνημονεύματα αυτά παρουσίασε στο βιβλίο του, ο Αναπλ. Καθηγητής Βασίλειος Φρ. Τωμαδάκης (Εκδόσεις Καρδαμίτσα Αθήνα 2002 )υπό τον τίτλο *ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΟΝΔΥΛΑΚΗ. ΑΓΝΩΣΤΑ  ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ (1905) ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΣΤΉΝ ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1897*. Στο βιβλίο αυτό είχαμε αναφερθεί και παλαιότερα όταν παρουσιάσαμε το επιθανάτιο άρθρο του Ιωάννη Κονδυλάκη ( της 28ης Νοεμβρίου 1901) με τίτλο *Ο ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ* για τον θνήσκοντα εκείνες τις μέρες  Αναγνώστη Σκαλίδη, Γενικό Αρχηγό Κισάμου με τον οποίον ο Κονδυλάκης διατηρούσε στενή φιλία η οποία είχε σφυρηλατηθεί και κατά την Επανάσταση τού 1897 (βλ. ΣΑΔΕΝΤΡΕΠΕΣΑΙ 10 Δεκεμβρίου 2020 *Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΝΔΥΛΑΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΧΗΓΟ ΣΚΑΛΙΔΗ ΚΑΙ  ΤΗΝ ΚΙΣΑΜΟ*.)

Στη περιγραφή των γεγονότων γύρω από το Καστέλλι, όπου είχε παρευρεθεί μαζί με τον φίλο του Σφακιανό οπλαρχηγό Γ. Δασκαλογιάννη και τον υπίλαρχο Μουρούζη τής φαναριώτικης οικογένειας  ο Κονδυλάκης με το γνωστό απλό και παιγνιώδες γλαφυρό ύφος του και τη κλασική απλή καθαρεύουσα παρουσιάζει τίς θέσεις των επαναστατών και πολιορκουμένων Τούρκων, περιγράφει το φρούριο κα τούς  δύο πύργους, τίς συγκρούσεις, αψιμαχίες αλλά και  απώλειες γύρω από το φρούριο, την απρόσεχτη και παρακινδυνευμένη επιμονή των επαναστατών πού πλησίαζαν αψήφιστα το φρούριο με συνέπεια τον θάνατό  τους. 

Όπως και τίς παρεμβάσεις και μεσολαβήσεις των κυβερνητών από τα 3 πλοία των ευρωπαϊκών δυνάμεων, που είχαν καταπλεύσει στη θαλάσσια περιοχή του Τελωνείου Καστελλίου, καθώς την χρησιμοποίηση του ίδιου τού Κονδυλάκη ως μεταφραστή μεταξύ των κυβερνητών των Ευρωπαϊκών πλοίων και του Αρχηγού των Επαναστατών Αναγνώστη Σκαλίδη. Περιγράφει επίσης την αθέτηση και παραβίαση από τους Τούρκους της συμφωνίας για κατάπαυση των συγκρούσεων, τη ζημιά από τα πυροβόλα των τουρκικών πύργων της Κουνουπίτσας και του Μοναστηρακίου, το αναστατωμένο πνεύμα των κατοίκων των γύρω χωριών για το φιλότουρκο ρόλο των ευρωπαϊκών δυνάμεων (κυρίως των Άγγλων και Αυστριακών με εξαίρεση τους Ιταλούς που έδειχναν περισσότερο φιλικοί προς τους επαναστάτες) αλλά και τις απροσδόκητες *φιλίες* μεταξύ ορισμένων από τους αντιμαχόμενους όπως των δυο μονόφθαλμων, του Τούρκου Στραβοχαλίλη μέσα από το φρούριο και του Στραβογιώργη από τους Επαναστάτες που συνομιλούσαν χωρατεύοντας ο ένας μέσα από το φρούριο και ο άλλος έξω, κάτω από το φρούριο.  
Κυριάκος Ροδουσάκης.