.... τώρα μουλιάζει στη μπύρα και το αντηλιακό.
Στην αξιολόγηση του 2004 για την "Βαθμολογία προορισμών", η Κρήτη πήρε 55, εντάξει, κάτω από το μέσο όρο αλλά όχι στην κατηγορία "Getting Ugly". Για τον σκοπό της έρευνας, ζητήσαμε από μια διεθνή ομάδα ειδικών στη φιλοξενία να βαθμολογήσουν προορισμούς βασιζόμενοι σε έξι κριτήρια (στο τέλος του άρθρου).
Πάντως εμείς ειδικά στα δυτικά κάπου εκεί έχουμε μείνει στο 2004 ....και δεν υπάρχει ούτε ένα πλάνο μέσα στα προγράμματα των υποψηφίων Δημάρχων, για τα ενοχλητικά της πόλης, που δυστυχώς είναι διαχρονικά σε ορισμένες περιοχές της Κρήτης.
Αυτή ήταν η λιγότερο ευχάριστη βραδιά από τις τέσσερις επισκέψεις μου στην Κρήτη τα τελευταία χρόνια. Κατά λάθος, εγώ και η γυναίκα μου, κλείσαμε δωμάτιο σε ένα από τα ξενοδοχεία που χρησιμοποιούν οι νεαροί "παραλία και μπύρα τουρίστες" (beach and beer tourists) που έχουν φέρει ένα είδος δηλητηριώδους ευημερίας στην πόλη της Χερσονήσου, στην αναπτυσσόμενη βόρεια ακτή της Κρήτης.
Tο μικροσκοπικό δωμάτιο μας έβλεπε σε ένα δρόμο κοντά στην περιοχή των μπαρ της πόλης του Λιμένα. Τιμή: 22 ευρώ για μια βραδιά. Πολύ υψηλή. Φτάσαμε κατά τις 11 το βράδυ. Το air contision ήταν κλειστό. Η αποπνικτική ζέστη του Ιουλίου σήμαινε ότι χρειαζόταν να αφήσουμε τα παράθυρα ανοικτά στα ενοχλητικά κουνούπια και στο μπουμ - μπουμ των night clumb. Η κατάσταση πραγματικά χειροτέρεψε μετά τα μεσάνυχτα: μηχανάκια που γκαζώνανε, διαγωνισμοί κραυγών, δυνατοί ήχοι εμετού, δυνατά κτυπήματα στις πόρτες στον διάδρομο μας, κραυγές έκστασης μιας γυναίκας απο ένα μακρινό δωμάτιο. Μια αδέσποτη γάτα που ούρλιαζε σε ένα γατοκαυγά στο δρόμο πρόσφερε το φινάλε στο νυκτερινό πάρτι στην Χερσόνησο στην περίοδο υψηλής επισκεψιμότητας.
Αυτή δεν ήταν η Κρήτη που γνωρίζω. Αυτή η Κρήτη αντέχει:
Η Κρήτη του εκλεπτυσμένου, μυστηριώδους Μινωικού πολιτισμού, που τα ερείπια του από την εποχή του χαλκού, σημαδεύουν τα 160 μίλια του Ελληνικού νησιού. Η Κρήτη του Θησέα και του Μινώταυρου. Των ασπρισμένων χωριών .....
...και των τραπεζιών σε ταβέρνες, κάτω από ένα ουρανό που δεν βρέχει ποτέ το καλοκαίρι. Όπου μπορείς να περιπλανηθείς σε μεσαιωνικά σοκάκια στο Ρέθυμνο και στα Χανιά, ή να πεζοπορήσεις στο μαγικό φαράγγι της Σαμαριάς. Κρήτη, όπου ακόμα και το φαγητό εκπέμπει μυθολογική δύναμη. Μέλι και σύκα και καρύδια, αρνί ψητό, κρασί και ελαιόλαδο, ρίγανη και θυμάρι. Η Κρήτη που οι αντάρτες των βουνών πολέμησαν τους Ναζί. Και, ναι, η Κρήτη του Έλληνα Ζορμπά, του Νίκου Καζαντζάκη, του μπουζουκιού και των χορών.
Απελπιστικά φτωχή μετά τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η Κρήτη σήμερα αναπτύσσεται από τον τουρισμό. Αλλά μήπως αυτό κοστίζει στο ιστορικό νησί την ψυχή του;
Οι αρχές της Χερσονήσου αντιμετώπισαν το ίδιο θέμα, ανακαλύπτοντας ότι η εξάρτηση τους από τον τουρισμό της μπύρας απωθούσε μια πιο επιθυμητή πελατεία. Κάποιοι επιχειρηματίες θέλουν να φέρουν ευαίσθητους περιβαλλοντικά ταξιδιώτες που πραγματικά ενδιαφέρονται για την Κρήτη. Άλλοι επενδύουν σε πολυτελή καταλύματα, σε γήπεδα γκολφ και water parks, απλώς επιθυμώντας μεγαλύτερους και πιο εύπορους εραστές της παραλίας και οικογένειες που θα ξοδεύουν περισσότερο και θα πίνουν λιγότερο.
Βρισκόμαστε εδώ για να συναντήσουμε τον δόκτορα Μιχάλη Ρωμανό, καθηγητή σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, και την επιστημονική ομάδα του. H αποστολή του: να βοηθήσει την πόλη να αναδιαμορφωθεί - καινούργιοι πεζόδρομοι, καλύτερη κυκλοφοριακή ροή, επανασχεδιασμός. Γέννημα - θρέμμα της Κρήτης ο κ. Ρωμανός αισθάνεται ότι έχει το δικαίωμα να πει κάποια πράγματα.
"Τα πράγματα στην Κρήτη πάνε προς το χειρότερο. Όλο και περισσότερα ξενοδοχεία πάνω στην παραλία. Κοντά στο Ρέθυμνο είναι κολλημένα μεταξύ τους, τοίχος με τοίχο."
Η έκρηξη-του τουρισμού- εξαντλεί τους πόρους, λέει, επαναλαμβάνοντας τις επισημάνσεις των παρατηρητών της έρευνας μας. Τα αποθέματα του νερού δεν επαρκούν, υπάρχουν συχνές διακοπές. Στη δεκαετία του '80 ο τουρισμός στην Κρήτη αυξήθηκε κατά 248%, και στη δεκαετία του '90 άλλο ένα 86%. Τώρα είναι πάνω από δύο εκατομμύρια το χρόνο (αναφέρεται στο 2004).
Και ξοδεύουν πάρα πολύ νερό. Στο εσωτερικό της Χερσονήσου ξεριζώθηκαν χιλιάδες ελαιόδεντρα, πορτοκαλιές και ντόπια δέντρα για να φτιαχτεί ένας ταμιευτήρας (λιμνοδεξαμενή).Στο γόνιμο οροπέδιο του Λασιθίου, που είναι διάσημο για τους ανεμόμυλους του, ένας αγωγός φέρνει το νερό της βροχής (στον ταμιευτήρα).Σύντομα δεν θα υπάρχει τίποτα να αντλήσουν οι ανεμόμυλοι, προβλέπει ο καθηγητής Ρωμανός.
Γίνονται κάποιες προσπάθειες οικονομίας. Το γήπεδο γκολφ στη Χερσόνησο είναι σχεδιασμένο για να χρειάζεται λίγο νερό. Μερικά από τα καινούργια ξενοδοχεία χρησιμοποιούν φιλική προς το περιβάλλον τεχνολογία και μερικά προσπαθούν να εμπνευστούν από την αρχιτεκτονική της Κρήτης.
Μακρυά από τα πολυτελή καταλύματα, ακόμα μπορείς γνωρίσεις την Κρητική παράδοση. "Μερικά γραφεία προσπαθούν να προσφέρουν περισσότερο βιωματικές διακοπές." λέει η Νίκη Ροουζ, επικεφαλής των" Crete 's Culinary Sanctuaries", που φιλοδοξεί να προωθήσει ένα αυθεντικό ταξίδι στην ύπαιθρο της Κρήτης, με θέμα το φαγητό, με ντόπιους μαγείρους, καλλιεργητές και ψαράδες. Ο καθηγητής Ρωμανός περιγράφει εγκαταλειμμένα χωριά στο εσωτερικό του νησιού όλο "τοπική αρχιτεκτονική με όμορφες καμάρες "Επενδυτές μετατρέπουν κάποια από αυτά σε καταλύματα ή ξενοδοχεία, όπως έγινε με το αποκαταστημένο χωριό της Μηλιάς στο εσωτερικό της δυτικής πλευράς του νησιού." Τα χωριά της Κρήτης θα γεμίσουν από Ευρωπαίους" εικάζει ο καθ Ρωμανός. "Τουλάχιστον αυτοί σέβονται την παραδοσιακή αρχιτεκτονική".
Μια μέρα ακολουθήσαμε την ομάδα του σε ένα ταξίδι στα βουνά, από την νέα Κρήτη στην παλιά. Σε ένα απόκρημνο χωριό επισκεφτήκαμε ένα γενειοφόρο καλλιτέχνη, τον Ρουσέτο, γνωστό για τις μινωικές σκηνές του, που βασίζονται σε αρχαίες τοιχογραφίες. Μας καλωσόρισε με την έντονη τυπική Κρητική φιλοξενία. Μας πρόσφερε μεζέδες και την δική του ρακή, μια δυνατή κρητική γκράπα." Χωρίς κοτσάνια, χωρίς κουκούτσια, χωρίς πονοκέφαλο. Όλοι πήραμε από μια δωρεάν λιθογραφία. Διάλεξα ένα χορευτή πάνω στον ταύρο, ένα μινωίτη ακροβάτη που πηδά πάνω από τα κέρατα του ζώου. Τώρα, είπε ο Ρουσέτος, δοκίμασε τη ρακή.
Κατά την επιστροφή σταματήσαμε σε μια παράκαμψη με θέα στα σκεπασμένα με ομίχλη βουνά των Μινωιτών. Δίπλα στο μυθικό παρατηρητήριο, η Χερσόνησος είχε υψώσει μια φωτεινή κίτρινη πινακίδα διαφημίζονταν το καινούργιο Aqua Splash Water Park. Ένα πλαστικό σπυρί στη χώρα του Μίνωα. Ίσως, αν επικρατήσει η σοφία, απλώς προσωρινό
Τα έξι κριτήρια στα ποία βασίζονται για να εκτιμήσουν - βαθμολογήσουν μια περιοχή είναι:
(και η επιμέρους εκτιμήσεις)
ΠΕΡΙΒΑΛΟΝ: Η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη προκαλεί εξάντληση (των πόρων), κυρίως στα αποθέματα νερού.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: Ο παραδοσιακός κρητικός πολιτισμός είναι ζωντανός, αλλά ίσως χρειαστεί να πάτε στο εσωτερικό του νησιού για να τον βρείτε.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ: Οι αρχαιολογικές τοποθεσίες προστατεύονται από αυστηρούς νόμους, αλλά πολλά κτίσματα παραδοσιακού, χωριάτικου ύφους είναι εγκαταλειμμένα ή γκρεμισμένα, αλλά γίνονται κάποιες επισκευές.
ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ: Υπέροχο σκηνικό με βουνά,αλλά στη βόρεια ακτή, να περιμένετε περισσότερο τσιμέντο και λιγότερα ελαιόδεντρα κάθε χρόνο.
ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ: Δεν φαίνεται να υπάρχει κάτι.
ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ: Φτωχή, ανάπτυξη χωρίς κεντρικό σχεδιασμό, τα περισσότερα τοπικά θέματα ελέγχονται από την μακρινή Αθήνα.
Αυτά πριν 15 χρόνια γραμμένα στο National Geografic Traveler.
Για την μετάφραση και την αποστολή του άρθρου ευχαριστώ την
Δέσποινα Κουτσουνάκη
Υποψήφια Δημοτικός σύμβουλος Κισάμου
με την Λαϊκή Συσπείρωση
Πάντως εμείς ειδικά στα δυτικά κάπου εκεί έχουμε μείνει στο 2004 ....και δεν υπάρχει ούτε ένα πλάνο μέσα στα προγράμματα των υποψηφίων Δημάρχων, για τα ενοχλητικά της πόλης, που δυστυχώς είναι διαχρονικά σε ορισμένες περιοχές της Κρήτης.
Αυτή ήταν η λιγότερο ευχάριστη βραδιά από τις τέσσερις επισκέψεις μου στην Κρήτη τα τελευταία χρόνια. Κατά λάθος, εγώ και η γυναίκα μου, κλείσαμε δωμάτιο σε ένα από τα ξενοδοχεία που χρησιμοποιούν οι νεαροί "παραλία και μπύρα τουρίστες" (beach and beer tourists) που έχουν φέρει ένα είδος δηλητηριώδους ευημερίας στην πόλη της Χερσονήσου, στην αναπτυσσόμενη βόρεια ακτή της Κρήτης.
Tο μικροσκοπικό δωμάτιο μας έβλεπε σε ένα δρόμο κοντά στην περιοχή των μπαρ της πόλης του Λιμένα. Τιμή: 22 ευρώ για μια βραδιά. Πολύ υψηλή. Φτάσαμε κατά τις 11 το βράδυ. Το air contision ήταν κλειστό. Η αποπνικτική ζέστη του Ιουλίου σήμαινε ότι χρειαζόταν να αφήσουμε τα παράθυρα ανοικτά στα ενοχλητικά κουνούπια και στο μπουμ - μπουμ των night clumb. Η κατάσταση πραγματικά χειροτέρεψε μετά τα μεσάνυχτα: μηχανάκια που γκαζώνανε, διαγωνισμοί κραυγών, δυνατοί ήχοι εμετού, δυνατά κτυπήματα στις πόρτες στον διάδρομο μας, κραυγές έκστασης μιας γυναίκας απο ένα μακρινό δωμάτιο. Μια αδέσποτη γάτα που ούρλιαζε σε ένα γατοκαυγά στο δρόμο πρόσφερε το φινάλε στο νυκτερινό πάρτι στην Χερσόνησο στην περίοδο υψηλής επισκεψιμότητας.
Αυτή δεν ήταν η Κρήτη που γνωρίζω. Αυτή η Κρήτη αντέχει:
...και των τραπεζιών σε ταβέρνες, κάτω από ένα ουρανό που δεν βρέχει ποτέ το καλοκαίρι. Όπου μπορείς να περιπλανηθείς σε μεσαιωνικά σοκάκια στο Ρέθυμνο και στα Χανιά, ή να πεζοπορήσεις στο μαγικό φαράγγι της Σαμαριάς. Κρήτη, όπου ακόμα και το φαγητό εκπέμπει μυθολογική δύναμη. Μέλι και σύκα και καρύδια, αρνί ψητό, κρασί και ελαιόλαδο, ρίγανη και θυμάρι. Η Κρήτη που οι αντάρτες των βουνών πολέμησαν τους Ναζί. Και, ναι, η Κρήτη του Έλληνα Ζορμπά, του Νίκου Καζαντζάκη, του μπουζουκιού και των χορών.
Απελπιστικά φτωχή μετά τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η Κρήτη σήμερα αναπτύσσεται από τον τουρισμό. Αλλά μήπως αυτό κοστίζει στο ιστορικό νησί την ψυχή του;
Οι αρχές της Χερσονήσου αντιμετώπισαν το ίδιο θέμα, ανακαλύπτοντας ότι η εξάρτηση τους από τον τουρισμό της μπύρας απωθούσε μια πιο επιθυμητή πελατεία. Κάποιοι επιχειρηματίες θέλουν να φέρουν ευαίσθητους περιβαλλοντικά ταξιδιώτες που πραγματικά ενδιαφέρονται για την Κρήτη. Άλλοι επενδύουν σε πολυτελή καταλύματα, σε γήπεδα γκολφ και water parks, απλώς επιθυμώντας μεγαλύτερους και πιο εύπορους εραστές της παραλίας και οικογένειες που θα ξοδεύουν περισσότερο και θα πίνουν λιγότερο.
Βρισκόμαστε εδώ για να συναντήσουμε τον δόκτορα Μιχάλη Ρωμανό, καθηγητή σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, και την επιστημονική ομάδα του. H αποστολή του: να βοηθήσει την πόλη να αναδιαμορφωθεί - καινούργιοι πεζόδρομοι, καλύτερη κυκλοφοριακή ροή, επανασχεδιασμός. Γέννημα - θρέμμα της Κρήτης ο κ. Ρωμανός αισθάνεται ότι έχει το δικαίωμα να πει κάποια πράγματα.
Η έκρηξη-του τουρισμού- εξαντλεί τους πόρους, λέει, επαναλαμβάνοντας τις επισημάνσεις των παρατηρητών της έρευνας μας. Τα αποθέματα του νερού δεν επαρκούν, υπάρχουν συχνές διακοπές. Στη δεκαετία του '80 ο τουρισμός στην Κρήτη αυξήθηκε κατά 248%, και στη δεκαετία του '90 άλλο ένα 86%. Τώρα είναι πάνω από δύο εκατομμύρια το χρόνο (αναφέρεται στο 2004).
Και ξοδεύουν πάρα πολύ νερό. Στο εσωτερικό της Χερσονήσου ξεριζώθηκαν χιλιάδες ελαιόδεντρα, πορτοκαλιές και ντόπια δέντρα για να φτιαχτεί ένας ταμιευτήρας (λιμνοδεξαμενή).Στο γόνιμο οροπέδιο του Λασιθίου, που είναι διάσημο για τους ανεμόμυλους του, ένας αγωγός φέρνει το νερό της βροχής (στον ταμιευτήρα).Σύντομα δεν θα υπάρχει τίποτα να αντλήσουν οι ανεμόμυλοι, προβλέπει ο καθηγητής Ρωμανός.
Γίνονται κάποιες προσπάθειες οικονομίας. Το γήπεδο γκολφ στη Χερσόνησο είναι σχεδιασμένο για να χρειάζεται λίγο νερό. Μερικά από τα καινούργια ξενοδοχεία χρησιμοποιούν φιλική προς το περιβάλλον τεχνολογία και μερικά προσπαθούν να εμπνευστούν από την αρχιτεκτονική της Κρήτης.
Μακρυά από τα πολυτελή καταλύματα, ακόμα μπορείς γνωρίσεις την Κρητική παράδοση. "Μερικά γραφεία προσπαθούν να προσφέρουν περισσότερο βιωματικές διακοπές." λέει η Νίκη Ροουζ, επικεφαλής των" Crete 's Culinary Sanctuaries", που φιλοδοξεί να προωθήσει ένα αυθεντικό ταξίδι στην ύπαιθρο της Κρήτης, με θέμα το φαγητό, με ντόπιους μαγείρους, καλλιεργητές και ψαράδες. Ο καθηγητής Ρωμανός περιγράφει εγκαταλειμμένα χωριά στο εσωτερικό του νησιού όλο "τοπική αρχιτεκτονική με όμορφες καμάρες "Επενδυτές μετατρέπουν κάποια από αυτά σε καταλύματα ή ξενοδοχεία, όπως έγινε με το αποκαταστημένο χωριό της Μηλιάς στο εσωτερικό της δυτικής πλευράς του νησιού." Τα χωριά της Κρήτης θα γεμίσουν από Ευρωπαίους" εικάζει ο καθ Ρωμανός. "Τουλάχιστον αυτοί σέβονται την παραδοσιακή αρχιτεκτονική".
Μια μέρα ακολουθήσαμε την ομάδα του σε ένα ταξίδι στα βουνά, από την νέα Κρήτη στην παλιά. Σε ένα απόκρημνο χωριό επισκεφτήκαμε ένα γενειοφόρο καλλιτέχνη, τον Ρουσέτο, γνωστό για τις μινωικές σκηνές του, που βασίζονται σε αρχαίες τοιχογραφίες. Μας καλωσόρισε με την έντονη τυπική Κρητική φιλοξενία. Μας πρόσφερε μεζέδες και την δική του ρακή, μια δυνατή κρητική γκράπα." Χωρίς κοτσάνια, χωρίς κουκούτσια, χωρίς πονοκέφαλο. Όλοι πήραμε από μια δωρεάν λιθογραφία. Διάλεξα ένα χορευτή πάνω στον ταύρο, ένα μινωίτη ακροβάτη που πηδά πάνω από τα κέρατα του ζώου. Τώρα, είπε ο Ρουσέτος, δοκίμασε τη ρακή.
Κατά την επιστροφή σταματήσαμε σε μια παράκαμψη με θέα στα σκεπασμένα με ομίχλη βουνά των Μινωιτών. Δίπλα στο μυθικό παρατηρητήριο, η Χερσόνησος είχε υψώσει μια φωτεινή κίτρινη πινακίδα διαφημίζονταν το καινούργιο Aqua Splash Water Park. Ένα πλαστικό σπυρί στη χώρα του Μίνωα. Ίσως, αν επικρατήσει η σοφία, απλώς προσωρινό
Τα έξι κριτήρια στα ποία βασίζονται για να εκτιμήσουν - βαθμολογήσουν μια περιοχή είναι:
(και η επιμέρους εκτιμήσεις)
ΠΕΡΙΒΑΛΟΝ: Η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη προκαλεί εξάντληση (των πόρων), κυρίως στα αποθέματα νερού.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: Ο παραδοσιακός κρητικός πολιτισμός είναι ζωντανός, αλλά ίσως χρειαστεί να πάτε στο εσωτερικό του νησιού για να τον βρείτε.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ: Οι αρχαιολογικές τοποθεσίες προστατεύονται από αυστηρούς νόμους, αλλά πολλά κτίσματα παραδοσιακού, χωριάτικου ύφους είναι εγκαταλειμμένα ή γκρεμισμένα, αλλά γίνονται κάποιες επισκευές.
ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ: Υπέροχο σκηνικό με βουνά,αλλά στη βόρεια ακτή, να περιμένετε περισσότερο τσιμέντο και λιγότερα ελαιόδεντρα κάθε χρόνο.
ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ: Δεν φαίνεται να υπάρχει κάτι.
ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ: Φτωχή, ανάπτυξη χωρίς κεντρικό σχεδιασμό, τα περισσότερα τοπικά θέματα ελέγχονται από την μακρινή Αθήνα.
Αυτά πριν 15 χρόνια γραμμένα στο National Geografic Traveler.
Για την μετάφραση και την αποστολή του άρθρου ευχαριστώ την
Δέσποινα Κουτσουνάκη
Υποψήφια Δημοτικός σύμβουλος Κισάμου
με την Λαϊκή Συσπείρωση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου