Η στήλη της Τυρώς
Γράφει η Ευτυχία Δεσποτάκη
Πήγαινα στο δημοτικό σχολείο, το 1955 όταν ακούστηκε στο Καστέλι τότε, ότι δύο άνθρωποι (Χαραλαμπάκης-Σχοινοπλοκάκης) στην Πολυρρήνια στο χωράφι τους βρήκαν και παρέδωσαν στην αρχαιολογία μια μαρμάρινη στήλη προερχόμενη από τάφο. Πάνω της λαξευμένες δύο μορφές, μια κόρη καθισμένη και ένας άνδρας όρθιος, μεγαλύτερης ηλικίας που τη χαιρετά με το δεξί χέρι, στάση δεξίωσης όπως λέγεται στην αρχαιολογία. Ο άνδρας, πατέρας προφανώς πεθαίνει μετά την κόρη και εκείνη τον υποδέχεται στον Άδη.
Μια επιγραφή σύντομη εκθέτει όλο το δράμα που συνθέτει ο πρόωρος χαμός της κοπέλας και πληροφορεί για το ποιοι είναι. Η ανεύρεση αυτής της επιτύμβιας στήλης αποτέλεσε γεγονός για την περιοχή μας και όλοι οι άνθρωποι και οι πιο απλοί συζητούσαν γι΄αυτήν. Χρονικά τοποθετήθηκε γύρω στο 150 - 50π.χ.
Έγραφε λοιπόν η επιγραφή σε δωρική διάλεκτο
«Κείρατο μεν πλοκάμοις Αρετά, ξένε
Πάσα δε Κρητη οδύρατο οιζυρώ πένθει τειρομένα
ηνίκα ταν πανάρισταν ο βασκανος αρπασεν Αιδης,
Τυρώ Σωσαμενώ κλεινοτάτω θυγατέρα.
Οικτρά δε κωκύουσα φίλον τέκος η βαρύποτμος Πείσις
δυστάνοις χερσί κατεκτέρισε.Ου γαρ έτι εν ζωοίσι,
ουκ έτι τοίαν κάλλει και πινυτά δέρξεται αέλιος».
Που σημαίνει:
«Έκοψε τις μπούκλες από τα μαλλιά της η Αρετή, ξένε
Όλη δε η Κρήτη οδυρόταν με το πένθος όταν ο ζηλόφθονος Άδης
άρπαξε την συνετή Τυρώ, την κόρη του ένδοξου Σωζομενού.
Οικτρά δε μοιρολογούσα το αγαπημένο της παιδί η βαριόμοιρη Πείσις
με τα δυστυχισμένα χέρια της τη στόλισε με τα αγαπημένα της πράγματα γιατί δεν είναι πια ανάμεσα στους ζωντανούς.
Δε θα ξαναδεί ο ήλιος τέτοια (κόρη) στην ομορφιά και στη σωφροσύνη».
Ένα από τα ωραιότερα κεφάλαια της κλασσικής αρχαιολογίας και της βυζαντινής μετέπειτα, είναι οι επιτύμβιες στήλες που κοσμούσαν τους τάφους των νεκρών. Πέραν της τέχνης με την οποία απεικονίζονται πρόσωπα και άλλος διάκοσμος οι σύντομες επιγραφές είναι μια ολόκληρη φιλοσοφία περί ζωής και θανάτου.
Η επίσκεψη σε ένα κοιμητήριο ή σε μια νεκρόπολη ή σε ένα μουσείο όπου συναντώνται είναι σπουδή και περισυλλογή για τον επισκέπτη, γύρω από τη ζωή, το θάνατο και το επέκεινα, την αιωνιότητα
Απευθύνονται στους αιώνες στον επισκέπτη και με την προσφώνηση «Ξένε» του συνομιλούν…διάχυτο το συναίσθημα της μελαγχολίας, αλλά και της μακαριότητας ακόμη και όταν ο θανών αποδέχεται και πληροφορεί ότι κάποτε έρχεται το τέλος, όπως στο παρακάτω επίγραμμα από την «Παλατινή ανθολογία»
«Ουκ έσχον το ζην ίδιον ξένε
χρησάμενος δε τω χρήσαντι χρόνω
ανταπέδωκα πάλιν»
που σημαίνει
«δεν, ήταν η ζωή ιδιοκτησία μου, ξένε
αφού την χρησιμοποίησα λίγο χρόνο την επιστρέφω πάλι».
Η επιτύμβιος στήλη της Τυρώς σήμερα βρίσκεται στην 2η αίθουσα του Μουσείου της Κισάμου και είναι ένα από τα ωραιότερα εκθέματα.
Πήγαινα στο δημοτικό σχολείο, το 1955 όταν ακούστηκε στο Καστέλι τότε, ότι δύο άνθρωποι (Χαραλαμπάκης-Σχοινοπλοκάκης) στην Πολυρρήνια στο χωράφι τους βρήκαν και παρέδωσαν στην αρχαιολογία μια μαρμάρινη στήλη προερχόμενη από τάφο. Πάνω της λαξευμένες δύο μορφές, μια κόρη καθισμένη και ένας άνδρας όρθιος, μεγαλύτερης ηλικίας που τη χαιρετά με το δεξί χέρι, στάση δεξίωσης όπως λέγεται στην αρχαιολογία. Ο άνδρας, πατέρας προφανώς πεθαίνει μετά την κόρη και εκείνη τον υποδέχεται στον Άδη.
Μια επιγραφή σύντομη εκθέτει όλο το δράμα που συνθέτει ο πρόωρος χαμός της κοπέλας και πληροφορεί για το ποιοι είναι. Η ανεύρεση αυτής της επιτύμβιας στήλης αποτέλεσε γεγονός για την περιοχή μας και όλοι οι άνθρωποι και οι πιο απλοί συζητούσαν γι΄αυτήν. Χρονικά τοποθετήθηκε γύρω στο 150 - 50π.χ.
Έγραφε λοιπόν η επιγραφή σε δωρική διάλεκτο
«Κείρατο μεν πλοκάμοις Αρετά, ξένε
Πάσα δε Κρητη οδύρατο οιζυρώ πένθει τειρομένα
ηνίκα ταν πανάρισταν ο βασκανος αρπασεν Αιδης,
Τυρώ Σωσαμενώ κλεινοτάτω θυγατέρα.
Οικτρά δε κωκύουσα φίλον τέκος η βαρύποτμος Πείσις
δυστάνοις χερσί κατεκτέρισε.Ου γαρ έτι εν ζωοίσι,
ουκ έτι τοίαν κάλλει και πινυτά δέρξεται αέλιος».
Που σημαίνει:
«Έκοψε τις μπούκλες από τα μαλλιά της η Αρετή, ξένε
Όλη δε η Κρήτη οδυρόταν με το πένθος όταν ο ζηλόφθονος Άδης
άρπαξε την συνετή Τυρώ, την κόρη του ένδοξου Σωζομενού.
Οικτρά δε μοιρολογούσα το αγαπημένο της παιδί η βαριόμοιρη Πείσις
με τα δυστυχισμένα χέρια της τη στόλισε με τα αγαπημένα της πράγματα γιατί δεν είναι πια ανάμεσα στους ζωντανούς.
Δε θα ξαναδεί ο ήλιος τέτοια (κόρη) στην ομορφιά και στη σωφροσύνη».
Ένα από τα ωραιότερα κεφάλαια της κλασσικής αρχαιολογίας και της βυζαντινής μετέπειτα, είναι οι επιτύμβιες στήλες που κοσμούσαν τους τάφους των νεκρών. Πέραν της τέχνης με την οποία απεικονίζονται πρόσωπα και άλλος διάκοσμος οι σύντομες επιγραφές είναι μια ολόκληρη φιλοσοφία περί ζωής και θανάτου.
Η επίσκεψη σε ένα κοιμητήριο ή σε μια νεκρόπολη ή σε ένα μουσείο όπου συναντώνται είναι σπουδή και περισυλλογή για τον επισκέπτη, γύρω από τη ζωή, το θάνατο και το επέκεινα, την αιωνιότητα
Απευθύνονται στους αιώνες στον επισκέπτη και με την προσφώνηση «Ξένε» του συνομιλούν…διάχυτο το συναίσθημα της μελαγχολίας, αλλά και της μακαριότητας ακόμη και όταν ο θανών αποδέχεται και πληροφορεί ότι κάποτε έρχεται το τέλος, όπως στο παρακάτω επίγραμμα από την «Παλατινή ανθολογία»
«Ουκ έσχον το ζην ίδιον ξένε
χρησάμενος δε τω χρήσαντι χρόνω
ανταπέδωκα πάλιν»
που σημαίνει
«δεν, ήταν η ζωή ιδιοκτησία μου, ξένε
αφού την χρησιμοποίησα λίγο χρόνο την επιστρέφω πάλι».
Η επιτύμβιος στήλη της Τυρώς σήμερα βρίσκεται στην 2η αίθουσα του Μουσείου της Κισάμου και είναι ένα από τα ωραιότερα εκθέματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου