"Αμφιβολίζομαι -Αμφιπολίζομαι
Γράφει ο Αντώνης Βασιλάκης*
Τα «κοκαλάκια του τυμβωρύχου» που θα εύρισκε αν το μνημείο της Αμφίπολης είχε συληθεί, δεν τα βρήκε ποτέ. Ωστόσο, είχε σωρεία ερμηνειών- αυτές, που στην κοινή έκφραση λέγονται «δικαιολογώ τα αδικαιολόγητα»- για τις επανειλημμένα λανθασμένες προβλέψεις της. Τελικά, η έφορος αρχαιοτήτων Σερρών Κατερίνα Περιστέρη όχι μόνο δεν αναγνωρίζει πως έκανε κάποιο λάθος, παρά επιθυμεί και να συνεχίσει την ανασκαφή σε παρακείμενους χώρους. Κάτι άλλωστε που επιθυμεί και το υπουργείο Πολιτισμού. Η γενική γραμματέας Λίνα Μενδώνη ανέφερε κατά την χθεσινή παρουσίαση της ανασκαφής στο αμφιθέατρο του υπουργείου, ότι έχει ζητήσει από την ανασκαφέα εδώ και δύο μήνες να υποβάλει φάκελο ώστε οι επόμενες έρευνες να χαρακτηριστούν από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο συστηματικές. Και γιατί αυτό δεν είχε γίνει μέχρι τώρα; Και πότε θα μελετήσει η ανασκαφική ομάδα τα ευρήματά της, για την ερμηνεία των οποίων υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα και ερωτηματικά; Φαίνεται πως όλα τα προλαβαίνεις αν έχεις τις πρωθυπουργικές ευλογίες.
Βήμα- βήμα όμως. Ας ξεκινήσουμε από τις ίδιες τις ομιλίες, στην εκδήλωση που το ίδιο το υπουργείο είχε χαρακτηρίσει επιστημονική. Δεν πρόσθεσαν τίποτα απολύτως σε όσα ήδη οι δημοσιογράφοι γνώριζαν. Αν δεν φωτίστηκε ο Τύπος, πολλώ μάλλον δεν φωτίστηκαν οι ελάχιστοι παρόντες αρχαιολόγοι. Κάποιοι πήραν τον λόγο για να υποστηρίξουν ....
.... την ομάδα και άλλοι έκαναν ερωτήσεις, από τις οποίες, τελικά, βγήκαν και οι ειδήσεις. Με βασική το ότι εμφανίζονται πλέον δεδομένα από αυτά που η ανασκαφική ομάδα δεν είχε ανακοινώσει, και τα οποία κατεβάζουν τη χρονολόγηση του μνημείου, δεν το τοποθετούν δηλαδή στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ.
Γιατί τόση εμμονή σε αυτή τη χρονολόγηση; Η ανασκαφέας δεν αφίσταται από το χρονικό όριο που η ίδια έχει θέσει ήδη πριν βρεθεί ο τάφος. Στο Αρχαιολογικό Έργο Μακεδονίας- Θράκης του περασμένου Μαρτίου, αν και δεν είχε πραγματοποιήσει καμία ανασκαφική τομή στη θεμελίωση, επέμενε ότι ο περίβολος είναι εκείνου του διαστήματος. Χθες μας είπε ότι χρονολόγησε από το ψηφιδωτό, το οποίο είναι του τέλους του 4ου αιώνα. Γιατί χρονολογεί από κάτι τόσο αμφίβολο; Γιατί δεν χρονολογεί από τα κινητά ευρήματα, που προσφέρονται περισσότερο; Μήπως επειδή δεν ταιριάζουν με τα όσα έχει σκεφθεί;
Όπως η ίδια είπε απαντώντας σε ερώτηση της διευθύντριας του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Τζένης Βελένη, ναι, έχει βρει μελαμβαφή κεραμική και, ναι- again- έχει βρει νομίσματα. Νομίσματα με το πορτρέτο του Αλεξάνδρου του Γ (μεγάλη η χάρη του) που χρονολογούνται στον τέταρτο αιώνα, νομίσματα του 2ου αιώνα π.Χ. και νομίσματα του 3ου αιώνα μ. Χ.
Αν έχετε μόνο μελαμβαφή και όχι και ερυθροβαφή κεραμική, τότε κατεβαίνει η χρονολόγηση του μνημείου, παρατήρησε η κ. Βελένη. Η κ. Περιστέρη τότε θυμήθηκε ότι έχει βρεθεί άφθονη κεραμική- ενώ μέχρι τότε η ενημέρωση έλεγε πως εντοπίσθηκαν ελάχιστα όστρακα- και θα μελετηθεί. Προφανώς θα μελετηθεί, αλλά μυστήριο μέγα πώς εμφανίζονται οι πληροφορίες μόλις κάτι αμφισβητείται (Και μη νομίζουν βέβαια ότι η μη ύπαρξη ερυθροβαφούς κεραμικής θα λησμονηθεί). Λεπτομέρειες για το κοινό, όπως είναι λογικό. Ωστόσο, όταν οι ανασκαφείς δεν παρέχουν τεκμήρια της χρονολόγησης που κάνουν, τότε όλα τα τεκμήρια «κοσκινίζονται». Όπως, λέει, και τα χώματα της ανασκαφής. Και πώς ξέρουν από ποια ακριβώς θέση είναι όσα εντοπίζονται; Ή δεν έχει σημασία αν κάτι ήταν επί του τοίχου, επί του δαπέδου ή πλάι σε κάποιο θυραίο άνοιγμα;
Αν στη χρονολόγηση μέσω νομισμάτων ίσχυε ότι θεωρούμε πως το παλαιότερο χρονολογεί, τότε τα πράγματα θα ήταν ευκολότερα. Όμως, το παλαιότερο μπορεί να κυκλοφορούσε αρκετούς αιώνες μετά. Άλλωστε και η κ. Περιστέρη παραδέχτηκε πως ήταν κάτι σαν το σημερινό δολάριο. Επομένως, η χρονολόγηση δεν μπορεί αξιόπιστα να φτάσει στον 4ο αιώνα π.Χ. Και τι μένει; Πάλι τα ταπεινά πλην πολύτιμα κεραμικά. Εδώ ήρθαμε, πάμε να φύγουμε από το θέμα
Αμφιβολίζομαι, ΙΙ
11/30/2014
Τα αληθινά μυστήρια της Αμφίπολης δεν είναι όσα κρύβονταν στον τάφο, αλλά στα όσα έγιναν προσπάθειες να αποκρυβούν από την ενημέρωση
Μυστήριο πρώτο: πού είναι ο νεκρός;
Η προφανής απάντηση είναι ότι ήταν στον τάφο (περίπου) και τώρα είναι στο Μουσείο της Αμφίπολης. Όμως, -γιατί η ανασκαφέας δεν έδωσε στη δημοσιότητα φωτογραφίες από τη στιγμή της εύρεσης;
Διότι, σύμφωνα με την απάντησή της, δεν είχαν τον νου τους στις φωτογραφήσεις αλλά στο ότι έπρεπε να μεταφερθεί με προσοχή, με ασφάλεια και με τα χώματα, για να μη παρεισφρήσει DNA των τεχνιτών. Από πότε όμως η φωτογράφηση ευρήματος θεωρείται πολυτέλεια και όχι τεκμηρίωση εντός της ανασκαφικής διαδικασίας;
Το άπαν δεν ήταν να επιδειχθεί η φωτογραφία του σκελετού. Και αν προσωπικά επέμενα, ήταν διότι ΔΕΝ το θεωρούσα δικαίωμα της ανασκαφέως να μη το δείξει. Δεν πρόκειται για κάτι που είναι δυνατόν να της το υποκλέψει ο οιοσδήποτε και να κάνει την επιστημονική δημοσίευση. Εν τέλει είδαμε τη φωτογραφία, ξοδεύοντας αρκετό χρόνο σε αντεγκλήσεις ενώ δεν υπήρχε κανένας, μα κανένας απολύτως λόγος. Ούτε ένας.
Μυστήριο δεύτερο: ποιος είναι ο νεκρός;
Εδώ γελάσαμε, αφού ούτε λίγο ούτε πολύ είχαμε από τα χείλη της ανασκαφέως ΤΡΕΙΣ διαφορετικές απαντήσεις:
Στην ερώτηση αν διαψεύδει τα ανιστόρητα σενάρια και τις θεωρίες συνομωσίας ότι ο νεκρός μπορεί να είναι ο Μέγας Αλέξανδρος, η απάντηση ήταν: Δεν συζητάμε θεωρίες συνομωσίας.
Στην ερώτηση αν αποκλείει την πιθανότητα να είναι ο νεκρός ο Αλέξανδρος απάντησε: εντελώς. Δεν υπάρχει περίπτωση.
Στην ερώτηση αν μπορεί να είναι εκεί θαμμένος κάποιος από βασιλική οικογένεια, από την οικογένεια των Τημενιδών και ο ίδιος ο Αλέξανδρος απάντησε: τίποτα δεν αποκλείεται (!!!!).
Επειδή την πρώτη ερώτηση την είχα κάνει προσωπικά, επέμεινα πώς τώρα λέει ότι μπορεί να είναι ο στρατηλάτης ενώ πριν σε μένα είπε αποκλείεται, είπε: δεν θα μπω σε ονοματολογία.
Ο έχων νουν κατανοείν, κατανοήτω….
Μυστήριο τρίτο: μπορεί ο νεκρός να είναι στρατηγός του Αλεξάνδρου;
Η ερώτηση ήταν η δική μου και είχε ως εξής: Θα σας γυρίσω στην νεκρώσιμη ακολουθία και θα σας θυμίσω τους στίχους του Ιωάννη Δαμασκηνού: «και είδον τα οστά τα γεγυμνωμένα και είπον: άρα τις εστί, βασιλεύς ή στρατιώτης, πλούσιος ή πένης, δίκαιος ή αμαρτωλός;» Αφού ο εκκλησιαστικός άνδρας δεν γνώριζε, εσείς πώς είδατε τα οστά τα γεγυμνωμένα και είπατε ότι ήταν στρατηγός του Αλέξανδρου;
Εν πρώτοις κάτι είπε για τους δημοσιογράφους και πώς αποδίδουν τα όσα λέει, και τη ρώτησα αν θέλει να φέρω το βίντεο όπου φαίνεται να τα λέει. Τότε παραδέχτηκε ότι το είπε, κρίνοντας, λέει από το μέγεθος του μνημείου και από τον λέοντα στην κορυφή. Της ανταπάντησα ότι αυτά είχαν γίνει προ πολλού, αλλά πως εννοούσα τη δήλωση που έγινε άμα τη ανευρεύσει του σκελετού. Τι είχε ο σκελετός, που έδειχνε ότι μπορεί να ήταν στρατηγός; Όπλα; Αγγεία; Τι; Φυσικά, δεν απάντησε…
Μυστήριο τέταρτο: πού βρέθηκε ο σκελετός;
Εδώ παρεμβαίνει η γενική γραμματέας Λίνα Μενδώνη και δηλώνει εκνευρισμένη από τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις (θα προτείνω στην ΕΣΗΕΑ να την καλέσουμε σε ειδικό σεμινάριο για το πώς γίνονται οι ερωτήσεις ή να την κάνουμε επίτιμη αρχισυντάκτρια). Τέλος πάντων, αφού μας τη λέει για το πόσες ώρες ξοδέψαμε για τον σκελετό (διότι παραβλέπει ότι γίνονται απανωτές ερωτήσεις επειδή δεν παίρνουμε απαντήσεις) αποφασίζει να μας πληροφορήσει ότι ο σκελετός βρέθηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος εντός του τάφου, το κεφάλι εκτός και μακριά και η γνάθος πλάι στο όρυγμα, επίσης εκτός.
Οι συζητήσεις δεν γίνονται περί όνου σκιάς. Η θέση του σκελετού έχει σχέση με το
Μυστήριο πέμπτο: ήταν ο τάφος συλημένος;
Και έχει σχέση, διότι αν ο τάφος δεν ήταν συλημένος όπως προέβλεπε ως Πυθία η κ. Περιστέρη, και αν είχε επιχωσθεί εσωτερικά επί τούτου, όπως υποστήριξε και τώρα ο πολιτισμός μηχανικός κ. Εγγλέζος, πώς στην ευχή δεν μάζεψε κανείς τον νεκρό; Τον αφηρωισμένο, θυμίζω. Δηλαδή αυτόν που λατρευόταν στο επισκέψιμο όπως μας είπαν μνημείο- τάφο; Ουδεμία απάντηση λάβαμε. Ούτε κάποια ευφάνταστη αιτιολόγηση. Εκτός εάν ήταν τα κοκαλάκια του τυμβωρύχου. Που δεν φαίνεται να ήταν. Αλλά το μνημείο ήταν, ή δεν ήταν συλημένο; Διότι άντε πάλι αρχίσανε οι θεωρίες και οι προσδοκίες των ανασκαφέων: μπορεί τα κτερίσματα να είναι δίπλα, είπε η κ. Περιστέρη. Ναι, και βέβαια, θα ήθελε να το σκάψει και αυτό το “δίπλα” και το “παραδίπλα” Κι εγώ θα ήθελα να είμαι τοπ μόντελ. Και ένα, και δύο και τρία…
(εδώ πέφτει άσμα βαρύ. Ακούγεται η φωνή του Στράτου Διονυσίου, διορθώστε με αν κάνω λάθος, να άδει: μας υποχρέωσες μας υποχρέεεεεωσες)
Μυστήριο έκτο: η επίχωση του τάφου εσωτερικά έγινε επί τούτου;
Ναι, είπε ο κ. Εγγλέζος, αρνούμενος την περίπτωση πλημμύρας. (Πλημμυρών όμως;). Και τότε πώς έχουμε τα φαινόμενο να βρίσκονται διάφορα μαρμάρινα κομμάτια σε διάφορα βάθη εντός των αμμωδών επιχώσεων; Επί παραδείγματι, μία μαρμάρινη δοκός, έπεσε, λέει, και έσπασε το πρόσωπο της Καρυάτιδας. Και τη βρήκαν λίγο πιο κάτω. Και ανακατεμένα με την… πακτωμένη άμμο, βρέθηκαν κομμάτια από τα χέρια των γλυπτών.
Όχι, λέει ο Μιχάλης Λεφαντζής, δεν ήταν πακτωμένη η άμμος, ήταν χαλαρή και έκατσε. Και πώς την έβαλαν μέσα; Από τις τρύπες που μας έψεξε επειδή γράφαμε ότι ήταν τρύπες των τυμβωρύχων. Και πώς γίνεται να μπήκαν τόνοι χώματος από τέτοιες τρυπούλες; Και τέλος, γιατί δεν τις έκλεισαν;
Προφανώς για να κάνει ρεύμα και να κυκλοφορούν με άνεση τα πνεύματα του Αλέξανδρου, της Ρωξάνης, του Ηφαιστίωνα, της Γοργόνας και του Βουκεφάλα, λέω εγώ.
Και προτίθεμαι να συνεχίσω…. Γιατί δεν έχουμε φτάσει ακόμα στο καλυτερότερο.
Αμφιβολίζομαι, ΙΙΙ
11/30/2014
Ενας έφορος που βρίσκει κάτι το οποίο θεωρεί σημαντικό και φοβάται τους αρχαιοκάπηλους, απευθύνεται, λέει, στον πρωθυπουργό της χώρας να ζητήσει καλή φύλαξη- με ενόπλους- διότι η περιοχή είναι- ξαναλέει- γνωστή αρχαιοκαπηλική και το εύρημα κινδυνεύει.
Δεν μπορεί λοιπόν το υπουργείο Πολιτισμού να φυλάξει τις ανασκαφές του; όσες φορές και αν ρωτήσαμε την κυρία Περιστέρη, της οποίας τοιούτον έπος ‘φύγεν έρκος οδόντων’, δεν μας απάντησε. Απέτυχε ή απέφυγε να απαντήσει και η κυρία Μενδώνη, η οποία ανέλαβε να βάλει τα πράγματα στη θέση τους όταν ακούστηκε δια στόματος ανασκαφέως ότι στην Αμφίπολη δούλεψαν εθελοντές. Αμέσως ξεσηκώθηκε κατακραυγή, ιδίως επειδή η απάντηση δόθηκε σε ερώτηση του προέδρου Εκτάκτων. (Χάθηκαν πιο συγκεκριμένα στοιχεία; Ονόματα, επίθετα και τυχόν συμβάσεις εκτάκτων; Μια τέτοια καταγγελία, διανθισμένη με τεκμήρια, θα βοηθούσε).
Όχι, λοιπόν, δεν υπάρχουν στρατιές εθελοντών, μόνο μια φίλη της κ. Περιστέρη. Δεν υπάρχει λαϊκό ρεύμα και πλήθη πρόθυμα να βοηθήσουν. Εθελοντικά τουλάχιστον… Ίσως όμως υπάρχουν έκτακτοι, οι οποίοι, αν αυτό ισχύει, θα έπρεπε να μάθουμε πώς προσελήφθησαν. Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στην ανάμιξη του πρωθυπουργού, για την οποία τέθηκε ερώτηση (ποιος και γιατί τον κάλεσε στην Αμφίπολη) όμως, τι πρωτότυπο, δεν υπήρξε απάντηση.
Η κ. Περιστέρη δεν έδειξε να ταράζεται καθόλου όταν ρωτήθηκε από τη συνάδελφο της Αυγής για τυχόν πολιτική παρέμβαση. Όχι, είπε με φυσικό τρόπο, τον πρωθυπουργό τον κάλεσα γιατί είχα σημαντικά ευρήματα- τις Σφίγγες- και ήθελα να τα προστατεύσω. Έστειλε ενόπλους και τα φυλούσαν όλη τη νύχτα.
Αμέσως ξεσηκώθηκε θύελλα, για το τι έκανε το υπουργείο Πολιτισμού και πώς εκείνη ως προϊσταμένη της περιοχής θεώρησε ότι δεν ήταν ικανή να προστατεύσει τα ευρήματα αλλά και πάλι δεν ταράχθηκε η ανασκαφέας. Δεν ταράχθηκε όμως ούτε το υπουργείο. Και απάντηση, αν μπορεί ή δεν μπορεί να παρέχει προστασία στις ανασκαφές του δεν λάβαμε. Αλλά για να μη κινδυνολογούμε, θα πω μετά λόγου γνώσεως ότι ΒΕΒΑΙΩΣ και ο κάθε διευθυντής εφορείας αρχαιοτήτων ξέρει και προστατεύει ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ τις ανασκαφές του. Μόνο η κ. Περιστέρη μοιάζει να πιστεύει πως δεν θα το κατάφερνε για την Αμφίπολη. Τι να υποθέσουν λοιπόν οι πολίτες; Πως στην εφορεία αρχαιοτήτων Σερρών το αυτονόητο και το μίνιμουμ χρειάζονται πρωθυπουργική παρέμβαση;
Γιατί εκλήθη επομένως ο πρωθυπουργός στην Αμφίπολη; Υπήρξε πολιτική εκμετάλλευση; Κανείς δεν έκανε τον κόπο να απαντήσει στην ερώτηση, έστω για να το αρνηθεί….
Δεύτερη ερώτηση που δεν έλαβε απάντηση είναι γιατί η ανασκαφή, που έχει ξεκινήσει σύμφωνα με την κ. Περιστέρη από το 2012, δεν έχει χαρακτηριστεί συστηματική. Να υπενθυμίσουμε ότι ο αρχαιολογικός νόμος 3028 επιτάσσει ότι σωστική είναι όταν κινδυνεύει μνημείο ή ένας ιδιώτης θέλει να αξιοποιήσει το οικόπεδό του και συστηματική είναι αυτή που γίνεται με γνώμη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και δικό της προϋπολογισμό και σχεδιασμό. Εδώ η κ. Μενδώνη απάντησε ότι όταν βρέθηκαν οι Σφίγγες, υπήρχε κίνδυνος να μείνει ανοιχτό το μνημείο και έτσι συνεχίστηκε η ανασκαφή με το καθεστώς της σωστικής. Δεν απάντησε γιατί επί τρία χρόνια αυτή η καταφανώς συστηματική ανασκαφή αντιμετωπιζόταν ως σωστική, με αποτέλεσμα να έχει απορροφήσει μέχρι στιγμής σύμφωνα με τα στοιχεία που το ίδιο το υπουργείο έδωσε, πάνω από μισό εκατομμύριο ευρώ. (Το υπουργείο δεν χρηματοδοτεί τις συστηματικές ανασκαφές. Προφανώς διότι γίνονται από χόμπι).
Τελευταίο- but not least- θέμα το ποιος επέφερε τη μεγαλύτερη καταπόνηση στο μνημείο. Οι σεισμοί; Οι πλημμύρες; Ή μήπως τα μπάζα των προηγούμενων ανασκαφών; Το ζήτημα απασχόλησε τους μηχανικούς επειδή έπεσαν δέκα τεμάχια όχι μικρά από την οροφή του ταφικού θαλάμου- και από τις προηγούμενες όπως δείχνουν τα φρέσκα σπασίματα, αλλά μη το κάνουμε θέμα. Έτσι λοιπόν αποφάνθηκαν πως δεν ήταν οι σεισμοί, δεν ήταν τα νερά, (δεν συζητήθηκε καν το ζήτημα των βομβαρδισμών με τα…. λιανοντούφεκα στους βαλκανικούς πολέμους, που ως γνωστόν έκαναν μπαμ και έσπαγαν μαρμάρινες θύρες ή τρυπούσαν ψηφιδωτά στο μνημείο). Τι ήταν; Τα μπάζα των προηγούμενων ανασκαφών. Βρε, βρε, πώς κοτζάμ μηχανήματα εκσκαπτικά, που ισοπέδωσαν τα σύμπαντα επάνω και γύρω από μέρη του τάφου, αφαιρώντας τόνους χωμάτων και χαλώντας τον κόσμο στις δονήσεις, έγιναν αόρατα…
Μη με προκαλέστε και επανέλθω!"
*Αρχαιολόγος
Γράφει ο Αντώνης Βασιλάκης*
Τα «κοκαλάκια του τυμβωρύχου» που θα εύρισκε αν το μνημείο της Αμφίπολης είχε συληθεί, δεν τα βρήκε ποτέ. Ωστόσο, είχε σωρεία ερμηνειών- αυτές, που στην κοινή έκφραση λέγονται «δικαιολογώ τα αδικαιολόγητα»- για τις επανειλημμένα λανθασμένες προβλέψεις της. Τελικά, η έφορος αρχαιοτήτων Σερρών Κατερίνα Περιστέρη όχι μόνο δεν αναγνωρίζει πως έκανε κάποιο λάθος, παρά επιθυμεί και να συνεχίσει την ανασκαφή σε παρακείμενους χώρους. Κάτι άλλωστε που επιθυμεί και το υπουργείο Πολιτισμού. Η γενική γραμματέας Λίνα Μενδώνη ανέφερε κατά την χθεσινή παρουσίαση της ανασκαφής στο αμφιθέατρο του υπουργείου, ότι έχει ζητήσει από την ανασκαφέα εδώ και δύο μήνες να υποβάλει φάκελο ώστε οι επόμενες έρευνες να χαρακτηριστούν από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο συστηματικές. Και γιατί αυτό δεν είχε γίνει μέχρι τώρα; Και πότε θα μελετήσει η ανασκαφική ομάδα τα ευρήματά της, για την ερμηνεία των οποίων υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα και ερωτηματικά; Φαίνεται πως όλα τα προλαβαίνεις αν έχεις τις πρωθυπουργικές ευλογίες.
Βήμα- βήμα όμως. Ας ξεκινήσουμε από τις ίδιες τις ομιλίες, στην εκδήλωση που το ίδιο το υπουργείο είχε χαρακτηρίσει επιστημονική. Δεν πρόσθεσαν τίποτα απολύτως σε όσα ήδη οι δημοσιογράφοι γνώριζαν. Αν δεν φωτίστηκε ο Τύπος, πολλώ μάλλον δεν φωτίστηκαν οι ελάχιστοι παρόντες αρχαιολόγοι. Κάποιοι πήραν τον λόγο για να υποστηρίξουν ....
.... την ομάδα και άλλοι έκαναν ερωτήσεις, από τις οποίες, τελικά, βγήκαν και οι ειδήσεις. Με βασική το ότι εμφανίζονται πλέον δεδομένα από αυτά που η ανασκαφική ομάδα δεν είχε ανακοινώσει, και τα οποία κατεβάζουν τη χρονολόγηση του μνημείου, δεν το τοποθετούν δηλαδή στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ.
Γιατί τόση εμμονή σε αυτή τη χρονολόγηση; Η ανασκαφέας δεν αφίσταται από το χρονικό όριο που η ίδια έχει θέσει ήδη πριν βρεθεί ο τάφος. Στο Αρχαιολογικό Έργο Μακεδονίας- Θράκης του περασμένου Μαρτίου, αν και δεν είχε πραγματοποιήσει καμία ανασκαφική τομή στη θεμελίωση, επέμενε ότι ο περίβολος είναι εκείνου του διαστήματος. Χθες μας είπε ότι χρονολόγησε από το ψηφιδωτό, το οποίο είναι του τέλους του 4ου αιώνα. Γιατί χρονολογεί από κάτι τόσο αμφίβολο; Γιατί δεν χρονολογεί από τα κινητά ευρήματα, που προσφέρονται περισσότερο; Μήπως επειδή δεν ταιριάζουν με τα όσα έχει σκεφθεί;
Όπως η ίδια είπε απαντώντας σε ερώτηση της διευθύντριας του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Τζένης Βελένη, ναι, έχει βρει μελαμβαφή κεραμική και, ναι- again- έχει βρει νομίσματα. Νομίσματα με το πορτρέτο του Αλεξάνδρου του Γ (μεγάλη η χάρη του) που χρονολογούνται στον τέταρτο αιώνα, νομίσματα του 2ου αιώνα π.Χ. και νομίσματα του 3ου αιώνα μ. Χ.
Αν έχετε μόνο μελαμβαφή και όχι και ερυθροβαφή κεραμική, τότε κατεβαίνει η χρονολόγηση του μνημείου, παρατήρησε η κ. Βελένη. Η κ. Περιστέρη τότε θυμήθηκε ότι έχει βρεθεί άφθονη κεραμική- ενώ μέχρι τότε η ενημέρωση έλεγε πως εντοπίσθηκαν ελάχιστα όστρακα- και θα μελετηθεί. Προφανώς θα μελετηθεί, αλλά μυστήριο μέγα πώς εμφανίζονται οι πληροφορίες μόλις κάτι αμφισβητείται (Και μη νομίζουν βέβαια ότι η μη ύπαρξη ερυθροβαφούς κεραμικής θα λησμονηθεί). Λεπτομέρειες για το κοινό, όπως είναι λογικό. Ωστόσο, όταν οι ανασκαφείς δεν παρέχουν τεκμήρια της χρονολόγησης που κάνουν, τότε όλα τα τεκμήρια «κοσκινίζονται». Όπως, λέει, και τα χώματα της ανασκαφής. Και πώς ξέρουν από ποια ακριβώς θέση είναι όσα εντοπίζονται; Ή δεν έχει σημασία αν κάτι ήταν επί του τοίχου, επί του δαπέδου ή πλάι σε κάποιο θυραίο άνοιγμα;
Αν στη χρονολόγηση μέσω νομισμάτων ίσχυε ότι θεωρούμε πως το παλαιότερο χρονολογεί, τότε τα πράγματα θα ήταν ευκολότερα. Όμως, το παλαιότερο μπορεί να κυκλοφορούσε αρκετούς αιώνες μετά. Άλλωστε και η κ. Περιστέρη παραδέχτηκε πως ήταν κάτι σαν το σημερινό δολάριο. Επομένως, η χρονολόγηση δεν μπορεί αξιόπιστα να φτάσει στον 4ο αιώνα π.Χ. Και τι μένει; Πάλι τα ταπεινά πλην πολύτιμα κεραμικά. Εδώ ήρθαμε, πάμε να φύγουμε από το θέμα
Αμφιβολίζομαι, ΙΙ
11/30/2014
Τα αληθινά μυστήρια της Αμφίπολης δεν είναι όσα κρύβονταν στον τάφο, αλλά στα όσα έγιναν προσπάθειες να αποκρυβούν από την ενημέρωση
Μυστήριο πρώτο: πού είναι ο νεκρός;
Η προφανής απάντηση είναι ότι ήταν στον τάφο (περίπου) και τώρα είναι στο Μουσείο της Αμφίπολης. Όμως, -γιατί η ανασκαφέας δεν έδωσε στη δημοσιότητα φωτογραφίες από τη στιγμή της εύρεσης;
Διότι, σύμφωνα με την απάντησή της, δεν είχαν τον νου τους στις φωτογραφήσεις αλλά στο ότι έπρεπε να μεταφερθεί με προσοχή, με ασφάλεια και με τα χώματα, για να μη παρεισφρήσει DNA των τεχνιτών. Από πότε όμως η φωτογράφηση ευρήματος θεωρείται πολυτέλεια και όχι τεκμηρίωση εντός της ανασκαφικής διαδικασίας;
Το άπαν δεν ήταν να επιδειχθεί η φωτογραφία του σκελετού. Και αν προσωπικά επέμενα, ήταν διότι ΔΕΝ το θεωρούσα δικαίωμα της ανασκαφέως να μη το δείξει. Δεν πρόκειται για κάτι που είναι δυνατόν να της το υποκλέψει ο οιοσδήποτε και να κάνει την επιστημονική δημοσίευση. Εν τέλει είδαμε τη φωτογραφία, ξοδεύοντας αρκετό χρόνο σε αντεγκλήσεις ενώ δεν υπήρχε κανένας, μα κανένας απολύτως λόγος. Ούτε ένας.
Μυστήριο δεύτερο: ποιος είναι ο νεκρός;
Εδώ γελάσαμε, αφού ούτε λίγο ούτε πολύ είχαμε από τα χείλη της ανασκαφέως ΤΡΕΙΣ διαφορετικές απαντήσεις:
Στην ερώτηση αν διαψεύδει τα ανιστόρητα σενάρια και τις θεωρίες συνομωσίας ότι ο νεκρός μπορεί να είναι ο Μέγας Αλέξανδρος, η απάντηση ήταν: Δεν συζητάμε θεωρίες συνομωσίας.
Στην ερώτηση αν αποκλείει την πιθανότητα να είναι ο νεκρός ο Αλέξανδρος απάντησε: εντελώς. Δεν υπάρχει περίπτωση.
Στην ερώτηση αν μπορεί να είναι εκεί θαμμένος κάποιος από βασιλική οικογένεια, από την οικογένεια των Τημενιδών και ο ίδιος ο Αλέξανδρος απάντησε: τίποτα δεν αποκλείεται (!!!!).
Επειδή την πρώτη ερώτηση την είχα κάνει προσωπικά, επέμεινα πώς τώρα λέει ότι μπορεί να είναι ο στρατηλάτης ενώ πριν σε μένα είπε αποκλείεται, είπε: δεν θα μπω σε ονοματολογία.
Ο έχων νουν κατανοείν, κατανοήτω….
Μυστήριο τρίτο: μπορεί ο νεκρός να είναι στρατηγός του Αλεξάνδρου;
Η ερώτηση ήταν η δική μου και είχε ως εξής: Θα σας γυρίσω στην νεκρώσιμη ακολουθία και θα σας θυμίσω τους στίχους του Ιωάννη Δαμασκηνού: «και είδον τα οστά τα γεγυμνωμένα και είπον: άρα τις εστί, βασιλεύς ή στρατιώτης, πλούσιος ή πένης, δίκαιος ή αμαρτωλός;» Αφού ο εκκλησιαστικός άνδρας δεν γνώριζε, εσείς πώς είδατε τα οστά τα γεγυμνωμένα και είπατε ότι ήταν στρατηγός του Αλέξανδρου;
Εν πρώτοις κάτι είπε για τους δημοσιογράφους και πώς αποδίδουν τα όσα λέει, και τη ρώτησα αν θέλει να φέρω το βίντεο όπου φαίνεται να τα λέει. Τότε παραδέχτηκε ότι το είπε, κρίνοντας, λέει από το μέγεθος του μνημείου και από τον λέοντα στην κορυφή. Της ανταπάντησα ότι αυτά είχαν γίνει προ πολλού, αλλά πως εννοούσα τη δήλωση που έγινε άμα τη ανευρεύσει του σκελετού. Τι είχε ο σκελετός, που έδειχνε ότι μπορεί να ήταν στρατηγός; Όπλα; Αγγεία; Τι; Φυσικά, δεν απάντησε…
Μυστήριο τέταρτο: πού βρέθηκε ο σκελετός;
Εδώ παρεμβαίνει η γενική γραμματέας Λίνα Μενδώνη και δηλώνει εκνευρισμένη από τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις (θα προτείνω στην ΕΣΗΕΑ να την καλέσουμε σε ειδικό σεμινάριο για το πώς γίνονται οι ερωτήσεις ή να την κάνουμε επίτιμη αρχισυντάκτρια). Τέλος πάντων, αφού μας τη λέει για το πόσες ώρες ξοδέψαμε για τον σκελετό (διότι παραβλέπει ότι γίνονται απανωτές ερωτήσεις επειδή δεν παίρνουμε απαντήσεις) αποφασίζει να μας πληροφορήσει ότι ο σκελετός βρέθηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος εντός του τάφου, το κεφάλι εκτός και μακριά και η γνάθος πλάι στο όρυγμα, επίσης εκτός.
Οι συζητήσεις δεν γίνονται περί όνου σκιάς. Η θέση του σκελετού έχει σχέση με το
Μυστήριο πέμπτο: ήταν ο τάφος συλημένος;
Και έχει σχέση, διότι αν ο τάφος δεν ήταν συλημένος όπως προέβλεπε ως Πυθία η κ. Περιστέρη, και αν είχε επιχωσθεί εσωτερικά επί τούτου, όπως υποστήριξε και τώρα ο πολιτισμός μηχανικός κ. Εγγλέζος, πώς στην ευχή δεν μάζεψε κανείς τον νεκρό; Τον αφηρωισμένο, θυμίζω. Δηλαδή αυτόν που λατρευόταν στο επισκέψιμο όπως μας είπαν μνημείο- τάφο; Ουδεμία απάντηση λάβαμε. Ούτε κάποια ευφάνταστη αιτιολόγηση. Εκτός εάν ήταν τα κοκαλάκια του τυμβωρύχου. Που δεν φαίνεται να ήταν. Αλλά το μνημείο ήταν, ή δεν ήταν συλημένο; Διότι άντε πάλι αρχίσανε οι θεωρίες και οι προσδοκίες των ανασκαφέων: μπορεί τα κτερίσματα να είναι δίπλα, είπε η κ. Περιστέρη. Ναι, και βέβαια, θα ήθελε να το σκάψει και αυτό το “δίπλα” και το “παραδίπλα” Κι εγώ θα ήθελα να είμαι τοπ μόντελ. Και ένα, και δύο και τρία…
(εδώ πέφτει άσμα βαρύ. Ακούγεται η φωνή του Στράτου Διονυσίου, διορθώστε με αν κάνω λάθος, να άδει: μας υποχρέωσες μας υποχρέεεεεωσες)
Μυστήριο έκτο: η επίχωση του τάφου εσωτερικά έγινε επί τούτου;
Ναι, είπε ο κ. Εγγλέζος, αρνούμενος την περίπτωση πλημμύρας. (Πλημμυρών όμως;). Και τότε πώς έχουμε τα φαινόμενο να βρίσκονται διάφορα μαρμάρινα κομμάτια σε διάφορα βάθη εντός των αμμωδών επιχώσεων; Επί παραδείγματι, μία μαρμάρινη δοκός, έπεσε, λέει, και έσπασε το πρόσωπο της Καρυάτιδας. Και τη βρήκαν λίγο πιο κάτω. Και ανακατεμένα με την… πακτωμένη άμμο, βρέθηκαν κομμάτια από τα χέρια των γλυπτών.
Όχι, λέει ο Μιχάλης Λεφαντζής, δεν ήταν πακτωμένη η άμμος, ήταν χαλαρή και έκατσε. Και πώς την έβαλαν μέσα; Από τις τρύπες που μας έψεξε επειδή γράφαμε ότι ήταν τρύπες των τυμβωρύχων. Και πώς γίνεται να μπήκαν τόνοι χώματος από τέτοιες τρυπούλες; Και τέλος, γιατί δεν τις έκλεισαν;
Προφανώς για να κάνει ρεύμα και να κυκλοφορούν με άνεση τα πνεύματα του Αλέξανδρου, της Ρωξάνης, του Ηφαιστίωνα, της Γοργόνας και του Βουκεφάλα, λέω εγώ.
Και προτίθεμαι να συνεχίσω…. Γιατί δεν έχουμε φτάσει ακόμα στο καλυτερότερο.
Αμφιβολίζομαι, ΙΙΙ
11/30/2014
Ενας έφορος που βρίσκει κάτι το οποίο θεωρεί σημαντικό και φοβάται τους αρχαιοκάπηλους, απευθύνεται, λέει, στον πρωθυπουργό της χώρας να ζητήσει καλή φύλαξη- με ενόπλους- διότι η περιοχή είναι- ξαναλέει- γνωστή αρχαιοκαπηλική και το εύρημα κινδυνεύει.
Δεν μπορεί λοιπόν το υπουργείο Πολιτισμού να φυλάξει τις ανασκαφές του; όσες φορές και αν ρωτήσαμε την κυρία Περιστέρη, της οποίας τοιούτον έπος ‘φύγεν έρκος οδόντων’, δεν μας απάντησε. Απέτυχε ή απέφυγε να απαντήσει και η κυρία Μενδώνη, η οποία ανέλαβε να βάλει τα πράγματα στη θέση τους όταν ακούστηκε δια στόματος ανασκαφέως ότι στην Αμφίπολη δούλεψαν εθελοντές. Αμέσως ξεσηκώθηκε κατακραυγή, ιδίως επειδή η απάντηση δόθηκε σε ερώτηση του προέδρου Εκτάκτων. (Χάθηκαν πιο συγκεκριμένα στοιχεία; Ονόματα, επίθετα και τυχόν συμβάσεις εκτάκτων; Μια τέτοια καταγγελία, διανθισμένη με τεκμήρια, θα βοηθούσε).
Όχι, λοιπόν, δεν υπάρχουν στρατιές εθελοντών, μόνο μια φίλη της κ. Περιστέρη. Δεν υπάρχει λαϊκό ρεύμα και πλήθη πρόθυμα να βοηθήσουν. Εθελοντικά τουλάχιστον… Ίσως όμως υπάρχουν έκτακτοι, οι οποίοι, αν αυτό ισχύει, θα έπρεπε να μάθουμε πώς προσελήφθησαν. Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στην ανάμιξη του πρωθυπουργού, για την οποία τέθηκε ερώτηση (ποιος και γιατί τον κάλεσε στην Αμφίπολη) όμως, τι πρωτότυπο, δεν υπήρξε απάντηση.
Η κ. Περιστέρη δεν έδειξε να ταράζεται καθόλου όταν ρωτήθηκε από τη συνάδελφο της Αυγής για τυχόν πολιτική παρέμβαση. Όχι, είπε με φυσικό τρόπο, τον πρωθυπουργό τον κάλεσα γιατί είχα σημαντικά ευρήματα- τις Σφίγγες- και ήθελα να τα προστατεύσω. Έστειλε ενόπλους και τα φυλούσαν όλη τη νύχτα.
Αμέσως ξεσηκώθηκε θύελλα, για το τι έκανε το υπουργείο Πολιτισμού και πώς εκείνη ως προϊσταμένη της περιοχής θεώρησε ότι δεν ήταν ικανή να προστατεύσει τα ευρήματα αλλά και πάλι δεν ταράχθηκε η ανασκαφέας. Δεν ταράχθηκε όμως ούτε το υπουργείο. Και απάντηση, αν μπορεί ή δεν μπορεί να παρέχει προστασία στις ανασκαφές του δεν λάβαμε. Αλλά για να μη κινδυνολογούμε, θα πω μετά λόγου γνώσεως ότι ΒΕΒΑΙΩΣ και ο κάθε διευθυντής εφορείας αρχαιοτήτων ξέρει και προστατεύει ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ τις ανασκαφές του. Μόνο η κ. Περιστέρη μοιάζει να πιστεύει πως δεν θα το κατάφερνε για την Αμφίπολη. Τι να υποθέσουν λοιπόν οι πολίτες; Πως στην εφορεία αρχαιοτήτων Σερρών το αυτονόητο και το μίνιμουμ χρειάζονται πρωθυπουργική παρέμβαση;
Γιατί εκλήθη επομένως ο πρωθυπουργός στην Αμφίπολη; Υπήρξε πολιτική εκμετάλλευση; Κανείς δεν έκανε τον κόπο να απαντήσει στην ερώτηση, έστω για να το αρνηθεί….
Δεύτερη ερώτηση που δεν έλαβε απάντηση είναι γιατί η ανασκαφή, που έχει ξεκινήσει σύμφωνα με την κ. Περιστέρη από το 2012, δεν έχει χαρακτηριστεί συστηματική. Να υπενθυμίσουμε ότι ο αρχαιολογικός νόμος 3028 επιτάσσει ότι σωστική είναι όταν κινδυνεύει μνημείο ή ένας ιδιώτης θέλει να αξιοποιήσει το οικόπεδό του και συστηματική είναι αυτή που γίνεται με γνώμη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και δικό της προϋπολογισμό και σχεδιασμό. Εδώ η κ. Μενδώνη απάντησε ότι όταν βρέθηκαν οι Σφίγγες, υπήρχε κίνδυνος να μείνει ανοιχτό το μνημείο και έτσι συνεχίστηκε η ανασκαφή με το καθεστώς της σωστικής. Δεν απάντησε γιατί επί τρία χρόνια αυτή η καταφανώς συστηματική ανασκαφή αντιμετωπιζόταν ως σωστική, με αποτέλεσμα να έχει απορροφήσει μέχρι στιγμής σύμφωνα με τα στοιχεία που το ίδιο το υπουργείο έδωσε, πάνω από μισό εκατομμύριο ευρώ. (Το υπουργείο δεν χρηματοδοτεί τις συστηματικές ανασκαφές. Προφανώς διότι γίνονται από χόμπι).
Τελευταίο- but not least- θέμα το ποιος επέφερε τη μεγαλύτερη καταπόνηση στο μνημείο. Οι σεισμοί; Οι πλημμύρες; Ή μήπως τα μπάζα των προηγούμενων ανασκαφών; Το ζήτημα απασχόλησε τους μηχανικούς επειδή έπεσαν δέκα τεμάχια όχι μικρά από την οροφή του ταφικού θαλάμου- και από τις προηγούμενες όπως δείχνουν τα φρέσκα σπασίματα, αλλά μη το κάνουμε θέμα. Έτσι λοιπόν αποφάνθηκαν πως δεν ήταν οι σεισμοί, δεν ήταν τα νερά, (δεν συζητήθηκε καν το ζήτημα των βομβαρδισμών με τα…. λιανοντούφεκα στους βαλκανικούς πολέμους, που ως γνωστόν έκαναν μπαμ και έσπαγαν μαρμάρινες θύρες ή τρυπούσαν ψηφιδωτά στο μνημείο). Τι ήταν; Τα μπάζα των προηγούμενων ανασκαφών. Βρε, βρε, πώς κοτζάμ μηχανήματα εκσκαπτικά, που ισοπέδωσαν τα σύμπαντα επάνω και γύρω από μέρη του τάφου, αφαιρώντας τόνους χωμάτων και χαλώντας τον κόσμο στις δονήσεις, έγιναν αόρατα…
Μη με προκαλέστε και επανέλθω!"
*Αρχαιολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου