ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΝΑΥΤΗ

 Στην σελίδα του αγαπητού φίλου-περιηγητή της Κρήτης και όχι μόνο Χριστόφορου Χειλαδάκη βρήκα αυτές τις φωτογραφίες που δείχνουν την εικόνα του  Άγιου Χριστόφορου. Χθες ήταν η μέρα μνήμης και γιορτή του Αγίου, αλλά και γιορτή του ίδιου, γιορτάζεται στις 9 Μαΐου κάθε χρόνου. Στην Κίσαμο γιορτάζεται στον Ιερό Ναό των Αγίων Θεοδώρων της Κουνουπίτσας.

Βέβαια η εικόνα αυτή αποκτά ανεκτίμητη αξία, γιατί είναι αγιογραφημενη από τον δικό μας καλλιτέχνη, τον Κωστή Παπαδάκη, τον μέγα βιολάτορα της Κισάμου, τον περίφημο "Ναύτη", ο οποίος όπως λέει και ο Χριστόφορος τα τελευταία χρόνια της ζωής του στο Γαλατά τα πέρασε αγιογραφόντας, αφού δεν μπορούσε να παίξει το αγαπημένο του όργανο. Ο Ναύτης πέθανε το 2003 και τον Άγιο Χριστόφορο τον φιλοτέχνησε το 1998 όπως δείχνει η δεύτερη εικόνα.
Στην ίδια περιοχή στον Γαλατά μένει και ο μεγάλος Κισαμίτης αγιογράφος Γιαννακάκης και θα είχε τεράστια αξία να μάθουμε αν τον δασκάλεψε τον Ναύτη και αν υπάρχει φωτογραφικό υλικό απο τις ώρες που ζωγράφιζε.

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΤΙΣ ΜΕΣΑ ΒΟΥΚΟΛΙΕΣ

Στις Βουκολιές Κισάμου συναντάμε τέσσερις ερειπωμένες εκκλησίες τις οποίες κατάστρεψαν οι Οθωμανοί της περιοχής μετά από τις διαδοχικές επαναστάσεις των ντόπιων Χριστιανών λίγα χρόνια πριν την απελευθέρωση του νησιού. Οι εκκλησίες αυτές είναι οι εξής. Ο Αφέντης Χριστός που ήταν και η αρχαιότερη όλων στο ποτάμι κοντά στον Άγιο Φώτιο, ο Άγιος Δημήτριος στον Αρδακτυλινέ, ο Άγιος Γεράσιμος στο Ρενιέρηδων και η Παναγία Κοίμηση της Θεοτόκου στις Μέσα Βουκολιές. Στο άλμπουμ αυτό θα ασχοληθούμε μονάχα με τον τέταρτο από τους γκρεμισμένους ναούς των Βουκολιών, την Παναγία. Τα ερείπια του ναού βρισκότανε σε περιοχή γεμάτη βάτους που ήταν δύσκολο μέχρι και πριν λίγα χρόνια να προσεγγίσει κάποιος. Πριν λίγα χρόνια όμως η περιοχή καθαρίστηκε και αποκαλύφτηκαν τα ερείπια της Παναγίας που υπήρχε σύμφωνα με την παράδοση εκεί. Μέσα στο εσωτερικό ντουλαπάκι του βόρειου τοίχου που σώζεται ακόμα και σήμερα βρέθηκε η παλιά εικόνα της Παναγίας που κανείς δεν ξέρει από πότε ήταν εκεί η οποία και σήμερα φυλάσσεται και δεν είναι εκεί. Στο χώρο που υπήρχε ο παλιός ναός χτίστηκε ένα σύγχρονο εκκλησάκι αφιερωμένο κι αυτό στην Κοίμηση της Θεοτόκου το οποίο όμως δεν έχει ακριβώς τις διαστάσεις του παλιού ναού αλλά είναι πολύ μικρότερο. Το κτίσιμο του σύγχρονου ναού έγινε σύμφωνα το 1994 από την οικογένεια Κοκολογιάννη η οποία έκτισε και το γειτονικό Άγιο Στυλιανό λίγα χρόνια νωρίτερα. Ο βόρειος τοίχος του βυζαντινού ναού που προϋπήρχε εκεί ευτυχώς δεν γκρεμίστηκε και έτσι σήμερα παρατηρώντας τον μπορούμε να καταλάβουμε ότι ο παλιός ναός δεν ήταν αγιογραφημένος, γεγονός

που τοποθετεί το κτίσιμο του στα τελευταία χρόνια της Ενετοκρατίας μάλλον στο δεύτερο μισό του 16ου ή στις αρχές του 17ου αιώνα. Μπροστά ακριβώς από το ναό της Παναγία συναντάμε μια υπεραιωνόβια ελιά, πραγματικό μνημείο της φύσης. Η αρχαία ελιά της Παναγίας έχει ένα πραγματικά αξιοθαύμαστο περίμετρο κορμού, από τους μεγαλύτερους στην Κρήτη αλλά παραμένει άγνωστη και δεν έχει ενταχθεί στα υπό προστασία μνημειακά ελαιόδεντρα της Κρήτης. Το εσωτερικό του ολοστρόγγυλου κορμού της είναι κενό και σχηματίζει μεγάλο χώρο στον οποίο άνετα χωράνε άνθρωποι.
Κείμενο φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης

ΜΥΘΟΙ ΘΡΥΛΟΙ ΑΛΗΘΙΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Λακκοπίθι. Ο Χριστός, ο ιερέας και οι Σαρακηνοί

Στον κάμπο που απλώνεται κάτω από τον Πλάτανο Κισάμου μέχρι και την παραλία που φτάνει στην αρχαία Φαλάσαρνα συναντάμε πολλά κι εντυπωσιακά μνημεία. Λογικό αφού αυτή η περιοχή τράβηξε από πολύ νωρίς ιστορικά το ενδιαφέρον του ανθρώπου. Πολλά από τα μνημεία αυτά είναι γνωστά και άλλα άγνωστα στους περισσότερους. Μακριά από τους πολλούς επισκέπτες και σχεδόν άγνωστος είναι και ο ναός της Μετομόρφωσης του Χριστού στο Λακκοπίθι. Και από μόνο του το περίεργο τοπωνύμιο Λακκοπίθι προξενεί το ενδιαφέρον του ερευνητή. Σύμφωνα με την απλή λογική των ντόπιων είναι σύνθετη λέξη και προέρχεται από το λάκκο και τον πίθο-πιθάρι. Δηλαδή είναι ο λάκκος με το/τα πιθάρια. Όντως η περιοχή αυτή αποτελεί ένα λάκκο, μια ρεματιά με καλάμια και πλατάνια που μαρτυρούν την ύπαρξη πηγών νερού γεγονός που κάνει έντονα πιστευτή την εικασία των ντόπιων ότι υπάρχει κάποια σχέση με αρχαιολογικό χώρο. Αυτό που βλέπουμε ακόμα και σήμερα και το μόνο που έχει μείνει να θυμίζει το παρελθόν της περιοχής είναι ο βυζαντινός ναός της Ανάληψης του Χριστού.

Ο Χριστός στο Λακκοπίθι είναι ένας από τους δύο Χριστούς που έχει η περιοχή. Λίγα μέτρα πιο ψηλά και νότια στην πλαγιά του βουνού συναντάμε και το ναό της Υπαπαντής του Χριστού που είναι σχετικά καινούριος. Την Υπαπαντή οι ντόπιοι δεν τολμούνε να την πούνε Χριστό και όπως κατά παράδοξο τρόπο συμβαίνει σε όλη την Κρήτη και αυτός ο ναός που αναφέρεται σε μια γιορτή του Χριστού έχει μετατραπεί λεκτικά σε ναό της Παναγίας και έτσι τη λένε Παναγία κι εννοούνε την Υπαπαντή του Χριστού. Είναι λίγο περίεργο αλλά στην Κρήτη που από αιώνες είχε ριζώσει βαθειά στη συνείδηση του κόσμου η μητριαρχία κι έτσι αυτό πέρασε και στη νέα χριστιανική θρησκεία. Έγινε λοιπόν κι εκεί ο Χριστός μια Παναγία όπως και τόσες άλλες. Όπως είπαμε και πριν στη βάση της περιοχής και κοντά στην πηγή του νερού που έδινε από αιώνες ζωή στην περιοχή βλέπουμε ακόμα και σήμερα το ναό της Ανάληψης του Χριστού. Ο μικρός και ταπεινός αυτός μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός χτίστηκε την περίοδο της ενετοκρατίας μάλλον λίγο πριν τον 15ο αιώνα και υπήρξε αγιογραφημένος. Σήμερα ένα παχύ στρώμα ασβέστη έχει καλύψει τα

πάντα και δεν φαίνεται το παραμικρό σημάδι από τις αγιογραφίες που αρχικά είχε. Το γεγονός του ότι υπήρξε αγιογραφημένος το χρωστάμε στον Ιταλό μεσαιωνολόγο Gerola ο οποίος πέρασε το έτος 1900 από την περιοχή και κατέγραψε τον συγκεκριμένο ναό αφότου τον επισκέφτηκε σαν αγιογραφημένο. Δυστυχώς αυτές οι αγιογραφίες δεν έφτασαν μέχρι τις μέρες μας όπως δεν έφτασαν και τα τέσσερα κεραμικά πινάκια που στόλιζαν το χώρο πάνω από το υπέρθυρο της βορινής πόρτας του ναού. Όλα τα πινάκια που είχε αφαιρέθηκαν στην πορεία του χρόνου από επιτήδειους και σήμερα μονάχα οι ολοστρόγγυλες εσοχές που τα φιλοξενούσαν χάσκουν ορθάνοικτες. Στο χωράφι που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του ναού υπάρχει ένας σωρός από βίαια σωριασμένες πέτρες. Ο σωρός αυτός αποτέλεσμα της πανταχού παρούσας στις μέρες μας μπουλντόζας αποτελεί τις πέτρες ενός ερειπωμένου σπιτιού που μέχρι και πριν λίγα χρόνια έστεκαν οι τοίχοι του. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση χίλια χρόνια πριν το σπίτι αυτό κατοικούνταν κι εκεί έμενε ο ιερέας της περιοχής. Ο ναός και το σπίτι δεν απέχουν......

ΤΟ ΖΩΣΙΜΟ ΜΕ ΚΕΡΙ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ...

.. στο Σηρικάρι
Γράφει ο Χριστόφορος Χειλαδάκης.

 Στην είσοδο του ορεινού χωριού Σηρικάρι Κισάμου συναντάμε το βυζαντινό ναό του Τιμίου Σταυρού που υπήρξε παλιότερα μοναστήρι. Την ημέρα της εορτής του Τιμίου Σταυρού ο μελισσοκόμος Κώστας Μιχαλάκης, η οικογένεια του οποίου κατάγεται από το χωριό Καμαριώτης Ηρακλείου και ζει στο Σηρικάρι αναβίωσε το έθιμο με το δέσιμο ή ζώσιμο του ναού με κερί. Ο νεαρός μελισσοκόμος έταξε στη χάρη του ναού να τον ζώσει γύρω- γύρω δύο φορές με το κερί των μελισσών του ενώ το κερί που περίσσεψε από το ζώσιμο του ναού χρησιμοποιήθηκε για το παγκάρι του ναού. Το δέσιμο με κερί είναι συμβολικό και έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Το δέσιμο συμβολίζει την αγκαλιά με τα χέρια που ανοίγουν και σε προστατεύουν σαν ασπίδα από κάθε κακό γεγονός. Το κερί της μέλισσας είναι ότι πιο αγνό και καθαρό παράγει η μητέρα φύση και το δέσιμο με κερί είναι ότι πιο όμορφο υπάρχει και έχει τη δύναμη να διώχνει μακριά κάθε κακό.

Ο μελισσοκόμος έκανε φέτος το δέσιμο για να τον προστατεύει η χάρη του θεού αυτόν με την οικογένειά του αλλά και το μελίσσι του από κάθε κακό αλλά και για να του χαρίσει μια πλούσια σοδειά σε μέλι. Το ζώσιμο ή η περικύκλωση με κάποιο υλικό παλιότερα μπορούσε να γίνει σε ναό, σε άνθρωπο ή σε ζώο αλλά δε σταματούσε εκεί. Έζωναν και σπίτια ή στην περίπτωση των Παρανύμφων στα Αστερούσια του Ηρακλείου ολόκληρο το χωριό για να το προστατέψουν από το κακό. Μετά το τέλος της λειτουργίας η οικογένειά του που εδώ και δεκαετίες είναι υπεύθυνη για το πανηγύρι πρόσφερε κέρασμα σε όλους τους επισκέπτες. Λόγω της νηστείας που ακολουθείται την ημέρα του Σταυρού το κέρασμα αποτελούνταν από κουκιά νερόβραστα, ελιές και πολύ κρασί με γλυκό ραβανί. Ας ελπίσουμε τέτοιου είδους έθιμα που μας πάνε πίσω σε μια άλλη Κρήτη πιο αληθινή και πιο ανθρώπινη να συνεχιστούν για χρόνια! 
Χρόνια πολλά σε όλους!