ΣΤΡΕΠΤΟΚΟΚΚΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ

Γράφει ο παιδίατρος Τσουρουνάκης Νεκτάριος

Ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α είναι ένα κοινό βακτήριο. Πολλοί από εμάς φέρουμε στο λαιμό και στο δέρμα μας το βακτήριο χωρίς να εμφανίζουμε συμπτώματα λοίμωξης (φορείς). Ωστόσο, το συγκεκριμένο παθογόνο μπορεί να προκαλέσει σε ορισμένες περιπτώσεις λοίμωξη, ήπια ή και πιο σοβαρή.

Η μετάδοση γίνεται μέσω στενής επαφής με ένα μολυσμένο άτομο μέσω του βήχα και του φτερνίσματος ή από μια πληγή. Κάποιοι άνθρωποι είναι πιθανό να φέρουν τα βακτήρια χωρίς να αισθάνονται αδιαθεσία ή να παρουσιάζουν συμπτώματα κάποιας λοίμωξης και παράλληλα να μπορούν να τα μεταδώσουν. Ο κίνδυνος μετάδοσης όμως είναι πολύ μεγαλύτερος όταν ένα άτομο έχει συμπτώματα.

Ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α προκαλεί λοιμώξεις στο δέρμα, τους μαλακούς ιστούς και την αναπνευστική οδό. Είναι υπεύθυνος για λοιμώξεις όπως αμυγδαλίτιδα, φαρυγγίτιδα, οστρακιά και μολυσματικό κηρίο μεταξύ άλλων. Οι λοιμώξεις αυτές σπάνια είναι σοβαρές και τα συμπτώματα υποχωρούν με τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής. Η πλειοψηφία των λοιμώξεων των αμυγδαλών και του φάρυγγα (φαρυγγοαμυγδαλίτιδα) οφείλεται σε ιογενείς λοιμώξεις και δεν χρειάζονται καμία αντιβιοτική θεραπεία. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που η φαρυγγοαμυγδαλίτιδα οφείλεται σε μικρόβιο (το συνηθέστερο είναι ο στρεπτόκοκκος) και τότε το παιδί χρειάζεται να πάρει αντιβίωση.

Οι σοβαρές λοιμώξεις που όμως δεν είναι πολύ συνηθισμένες, προέρχονται από το διεισδυτικό στρεπτόκοκκο της ομάδας Α. Αυτές οι λοιμώξεις προκαλούνται όταν τα βακτήρια μεταφερθούν σε ζωτικά όργανα μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν ένα άτομο έχει ανοιχτά τραύματα που επιτρέπουν στα βακτήρια να εισέλθουν στους ιστούς από βλάβες στην αναπνευστική οδό μετά από ιογενές νόσημα ή σε άτομο που έχει μειωμένη ανοσία σε κάποια λοίμωξη λόγω υποκείμενου νοσήματος ή φαρμακευτικής αγωγής.

Διεξάγονται έρευνες λόγω της αύξησης των λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος από στρεπτόκοκκο της ομάδας Α σε παιδιά το τελευταίο διάστημα, οι οποίες έχουν προκαλέσει σοβαρή νόσηση. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι κυκλοφορεί νέο στέλεχος του βακτηρίου. Η αύξηση πιθανότατα σχετίζεται με υψηλή κυκλοφορία του βακτηρίου στην κοινότητα, πιθανόν λόγω του αυξημένου συγχρωτισμού

σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, καθώς και της αύξησης που παρατηρείται στις λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος μετά τη λήξη της πανδημίας -19.

Τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς σύμφωνα με τις οδηγίες του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας:

Οι λοιμώξεις από στρεπτόκοκκο προκαλούν διάφορα συμπτώματα όπως πονόλαιμο, πυρετό, ρίγη και μυϊκούς πόνους. Εάν το παιδί σας εμφανίζει αδιαθεσία, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας. Επίσης όταν:

Τα συμπτώματα του παιδιού δεν παρουσιάζουν βελτίωση

Το παιδί σας τρώει λιγότερο από το κανονικό

Το παιδί σας παρουσιάζει σημάδια αφυδάτωσης

Το μωρό σας είναι κάτω των 3 μηνών και έχει θερμοκρασία 38℃ ή είναι μεγαλύτερο από 3 μηνών και έχει θερμοκρασία 39 ℃ ή υψηλότερη

Το παιδί σας φαίνεται πολύ κουρασμένο ή ευερέθιστο

Οι γενικοί κανόνες περιορισμού της εξάπλωσης των λοιμώξεων είναι πάντα επίκαιροι:

Η καλή υγιεινή των χεριών και η τήρηση των μέτρων ατομικής προστασίας είναι σημαντική για να σταματήσει η εξάπλωση του παθογόνου. Μαθαίνοντας στο παιδί σας πώς να πλένει σωστά τα χέρια του με σαπούνι και ζεστό νερό για 20 τουλάχιστον δευτερόλεπτα, να χρησιμοποιεί χαρτομάντιλο για τον βήχα και το φτάρνισμα και να μένει μακριά από τους άλλους όταν αισθάνεται αδιαθεσία, μειώνετε τον κίνδυνο μετάδοσης και νόσησης από λοιμώξεις.

trept est: ένας καινούργιος πανικός για τους γονείς

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ο παιδίατρος είναι σε θέση αφού εξετάσει το παιδί και πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό να αποφασίσει αν πρόκειται για ιογενή ή μικροβιακή φαρυγγοαμυγδαλίτιδα. Σε κάποιες περιπτώσεις όταν είναι λιγότερο σίγουρος, τότε ίσως χρειαστεί τη βοήθεια γρήγορων εργαστηριακών εξετάσεων όπως είναι το strept test ή και άλλες εξετάσεις.

Τι ανιχνεύει το strept test; Το τεστ αυτό ανιχνεύει το αντιγόνο του στρεπτόκοκκου, δηλαδή την παρουσία στην περιοχή του ίδιου του μικροβίου.

Τι σημαίνει θετικό strept test; Σημαίνει ότι ο στρεπτόκοκκος βρίσκεται στην περιοχή των αμυγδαλών και του φάρυγγα. Αυτό δεν σημαίνει κατά ανάγκη ότι και το παιδί πάσχει από στρεπτοκοκκική φαρυγγοαμυγδαλίτιδα. Μπορεί απλά το παιδί να είναι φορέας του μικροβίου. Μελέτες έχουν δείξει ότι ποσοστό περίπου των 20 % των υγειών παιδιών (ανάλογα με τη μελέτη και την ηλικιακή ομάδα) που δεν παρουσιάζει κανένα σύμπτωμα απολύτως, είναι φορείς του στρεπτοκόκκου. Υπάρχει δηλαδή το μικρόβιο στην περιοχή χωρίς όμως να προκαλεί νόσο. Το παιδί σε μια τέτοια περίπτωση δεν χρειάζεται θεραπεία και φυσικά αν το υποβάλετε σε strept test θα είναι πιθανότατα θετικό. Ο παιδίατρος θα μπορούσε να σκεφτεί να χορηγήσει αντιβίωση σε ένα παιδί – φορέα, αν το παιδί παρουσιάζει στο ιστορικό του υποτροπιάζουσες στρεπτοκοκκικές φαρυγγοαμυγδαλίτιδες, σε μια προσπάθεια να εκριζώσει το μικρόβιο.

Τι σημαίνει αρνητικό strept test; Όταν το τεστ είναι αρνητικό δεν σημαίνει ότι το παιδί μας δεν έχει στρεπτοκοκκική φαρυγγοαμυγδαλίτιδα. Οπότε σε αυτή την περίπτωση αν ο παιδίατρος έχει ισχυρή υποψία ότι το παιδί πάσχει από στρεπτοκοκκική φαρυγγοαμυγδαλίτιδα τότε θα ζητήσει να γίνει καλλιέργεια επιχρίσματος από την περιοχή και ταυτόχρονα θα ξεκινήσει αντιβίωση.

Συμπερασματικά: το strept test από μόνο του δεν μπορεί να μας πει αν το παιδί έχει ή δεν έχει στρεπτοκοκκική φαρυγγοαμυγδαλίτιδα. Ένας έμπειρος κλινικός παιδίατρος δεν θα ζητήσει συχνά να υποβληθεί το παιδί σε strept test. Το strept test είναι ένα εργαλείο που θα αποφασίσει να το χρησιμοποιήσει σε περίπτωση που δεν αισθάνεται ασφαλής για τη κλινική του διάγνωση. Και πάλι όμως, πρέπει να έχετε στο μυαλό σας τις περιπτώσεις των ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων αλλά και των θετικών αποτελεσμάτων που δεν υποδηλώνουν νόσο αλλά απλή φορεία.

ΕΜΒΟΛΙΑ ΚΑΙ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ

Γράφει ο Τσουρουνάκης Νεκτάριος – Παιδίατρος

Η ενεργητική ανοσοποίηση, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της Ιατρικής επιστήμης και ίσως το μεγαλύτερο, αν η προσφορά της μετρηθεί με τη σωτηρία ανθρωπίνων ζωών. Εκατομμύρια, παιδικές κυρίως, ζωές έχουν σωθεί, όταν μετά το εμβόλιο της ευλογιάς το 1805 και της Φυματίωσης το 1919, άρχισε η ραγδαία παραγωγή εμβολίων, ιδιαίτερα μετά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, που συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό μέχρι σήμερα. Ο μαζικός εμβολιασμός έχει εξαφανίσει ή σχεδόν εξαλείψει κάποιες από τις μάστιγες των προηγούμενων αιώνων (ευλογιά, διφθερίτιδα, πολιομυελίτιδα), ενώ ταυτόχρονα έχει μειώσει σημαντικά τη θνητότητα παγκοσμίως άλλων λοιμωδών νοσημάτων όπως είναι η ιλαρά και ο κοκκύτης. Η επιτυχία των εμβολιασμών αποδείχθηκε μέσα στους αιώνες και αυτό δεν αποτελεί αυθαίρετο συμπέρασμα. Παράλληλα υπάρχει μια συνεχής παρακολούθηση και ποιοτική αναβάθμιση των εμβολίων με τη χρήση της νεότερης τεχνολογίας, ώστε να γίνονται όλο και περισσότερο ασφαλή και συγχρόνως αποτελεσματικότερα.
Ωστόσο, σήμερα αντί να θριαμβολογούμε για τα αποτελέσματα των εμβολιασμών και την εξαφάνιση σχεδόν, των σημαντικότερων λοιμωδών νοσημάτων, υπάρχουν κατά καιρούς φωνές διαμαρτυρίας, τόσο από γιατρούς που διαδίδουν ανακρίβειες σε βάρος των εμβολίων, όσο και από γονείς που τις αποδέχονται και τις αναπαράγουν. Όλοι ανήκουν στη γενιά των γιατρών και των γονέων που δεν έζησαν επιδημίες λοιμωδών νοσημάτων. Έτσι δεν θα μπορέσουν δυστυχώς να αντιληφθούν τι προσέφεραν τα εμβόλια στην ανθρωπότητα και πιθανόν να θεωρούν ότι τα νοσήματα αυτά και οι θάνατοι, εξαφανίστηκαν με κάποιο «μαγικό τρόπο». Το γεγονός αυτό ενισχύεται πλέον από τους μηχανισμούς διάδοσης της πληροφορίας και την αξιολόγησή της (διαδίκτυο, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δημοσιογραφικές αναφορές). Δυστυχώς στην εποχή μας η πληροφορία τείνει να υποκαταστήσει τη γνώση.
Παρακάτω θα αναφερθούμε σε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα εμβολίων, αφ’ ενός της ευλογιάς και αφ’ ετέρου το MMR, που ενώ έτυχαν αυστηρής κριτικής και αμφισβήτησης, εν τούτοις άλλαξαν την πορεία της ανθρωπότητας. Η περίπτωση δε του MMR σημάδεψε την απαρχή του λεγόμενου αντιεμβολιαστικού «κινήματος».
Η άρνηση ή αμφισβήτηση των εμβολίων λοιπόν, δεν είναι κάτι καινούργιο. Άρνηση υπήρξε από την εποχή που ο Edward Jenner εμβολίασε ένα οκτάχρονο αγόρι, με σκοπό την προστασία από την ευλογιά. Παρότι η προσπάθεια ήταν επιτυχής, υπήρξε έντονη αντίδραση από διάφορες κοινωνικές ομάδες οι οποίες υποστήριζαν ότι ο άνθρωπος με αυτές τις πρακτικές θα μεταμορφωθεί σε κάποιο περίεργο ον. Παρά τις αντιδράσεις, ο Jenner απέδειξε ότι υπάρχει τρόπος να αντιμετωπισθούν νοσήματα που εξαφάνιζαν ολόκληρες πόλεις, να σωθούν δηλαδή ανθρώπινες ζωές. Το 1840, μετά την επιτυχία του εμβολίου της ευλογιάς, το οποίο είχε αρχίσει να εφαρμόζεται από το 1805, ήρθε η πρώτη αμφισβήτηση που ξεκίνησε από γιατρούς, που έβλεπαν τις λιγοστές εγκεφαλίτιδες από το εμβόλιο και δεν ελάμβαναν υπ’ όψιν τους τις εκατόμβες των θυμάτων από την ευλογιά πριν από τη χρήση του εμβολίου. Η αμφισβήτηση αυτή ήρθε και τότε - όπως και σήμερα - από την επόμενη γενιά (είχαν περάσει ήδη 35 χρόνια εφαρμογής του) και η νέα εκείνη γενιά δεν έβλεπε πλέον τη νόσο που το εμβόλιο είχε περιορίσει σημαντικά, αλλά έβλεπε μόνο τις παρενέργειες από το εμβόλιο και έτσι σύγκρινε με λάθος τρόπο το «κόστος» με το «όφελος». Δεν έζησαν τη φρίκη του νοσήματος, έτσι δεν είχαν μνήμες από την απώλεια ή τη διά βίου αναπηρία αγαπημένων και άλλων προσώπων.
Η αντίδραση σε κάτι φανερά ευεργετικό συνέχισε να γιγαντώνεται μέσα στα χρόνια, με αποκορύφωμα την περίπτωση του Άγγλου γαστρεντερολόγου Andrew Wakefield, που το 1998 δημοσίευσε στο πολύ έγκυρο επιστημονικό περιοδικό Lancet μια κατά φαντασία μελέτη, όπου αναφέρει ότι 12 παιδιά με αυτισμό είχαν εμβολιασθεί με εμβόλιο MMR. Ο μηχανισμός πρόκλησης του αυτισμού που εικάζεται στη συγκεκριμένη μελέτη ήταν γέννημα της νοσηρής φαντασίας του, χωρίς καμία επιστημονική απόδειξη. Μεγάλες πληθυσμιακές μελέτες που έγιναν στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Καλιφόρνια, στη Δανία και αλλού, έδειξαν ότι δεν έχει καμία σχέση ο αυτισμός με το MMR. Όμως η είδηση συνέχισε να αναπαράγεται έως και σήμερα, έχοντας γίνει παντιέρα στα χέρια των αντιεμβολιαστών. Το αποτέλεσμα ήταν ότι, για τα επόμενα δύο χρόνια η εμβολιαστική κάλυψη για το MMR στην Αγγλία έπεσε από το 94% στο 72%, χάθηκαν ανθρώπινες ζωές και παιδιά έμειναν ανάπηρα από εγκεφαλίτιδα. Ακόμη και το 2007, καταγράφηκαν 971 περιστατικά ιλαράς στο Ηνωμένο Βασίλειο. Όσο για τη συγκεκριμένη μελέτη, αυτή αποσύρθηκε ως αναληθής και ο γαστρεντερολόγος κρίθηκε ένοχος για σοβαρό ιατρικό παράπτωμα από το Γενικό Ιατρικό Συμβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου και του αφαιρέθηκε η άδεια άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος. Οι συνεργάτες του στη δημοσίευση του άρθρου ήταν οι μάρτυρες κατηγορίας στο δικαστήριο διότι τους έδωσε ψεύτικα αποτελέσματα, και το περιοδικό ζήτησε δημόσια συγνώμη διότι έπεσε θύμα πλάνης. Ωστόσο το κακό είχε γίνει.
Το θέμα των εμβολίων έχει πολλές παραμέτρους και δεν μπορεί να εξαντληθεί σε λίγες μόνο παραγράφους. Το παράδοξο πάντως της εποχής μας είναι ότι, αντί οι αρνητές να αποδείξουν την ακρίβεια των απόψεών τους με τεκμηριωμένες μελέτες, «τρέχει» πίσω τους η Διεθνής Επιστημονική Κοινότητα για να αποδείξει ότι οι απόψεις αυτές δεν στηρίζονται επιστημονικά και ότι είναι σκόπιμα αναληθείς. Το σημαντικότερο δε, είναι ότι οι φωνές αυτές βρίσκουν «ευήκοα ώτα» στο ευρύ κοινό. Ευτυχώς όμως, η απήχηση είναι προς το παρόν περιορισμένη.