ΔΥΟ ΚΙΣΑΜΙΤΕΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΙ

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΝΟΥΣΑΚΗΣ και ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΘΕΟΔΟΣΑΚΗΣ

Γράφει ο Γιαννακάκης Νίκος*
Στην χαλάρωση του καιρού μας, στην ισοπέδωση των αξιών της πολιτικής κουλτούρας, τον αφανισμό των ιδανικών και τη διάβρώση των συνειδήσεων, η τέχνη αποτελεί μια από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις της ζωής.
Με την τέχνη καταγράφουμε και εκφράζουμε τα αισθήματα και συναισθήματα μας, τις αγωνίες τους φόβους και την λατρεία μας. Γι αυτό τον λόγο αισθανόμαστε αυτήν την ψυχική πληρότητα μπροστά στα έργα της καλλιτεχνικής δημιουργίας από τους αρχαιότατους χρόνους ως και σήμερα.
Η αναφορά μου είναι αφιερωμένη σε δυο απόντες αλλά παρόντες με την εικαστική τους παρακαταθήκη. Θα προσπαθήσω με τον Γιάννη Αννουσάκη και τον Μανώλη Θεοδοσάκη να προσεγγίσω όσο το δυνατόν τους ανθρώπους αγιογράφους  και τους αγιογράφους ανθρώπους, γιατί εμείς από τον καλλιτέχνη έχουμε πάντα το έργο, το αποτέλεσμα της δημιουργίας και αυτό καλούμαστε να κρίνουμε να αποδεχτούμε ή και να απορρίψουμε.

Ο Ιωάννης Αννουσάκης με τον γιο του Δημήτρη

Η αναφορά μου στον Γιάννη Αννουσάκη και στον Μανώλη Θεοδοσάκη καλύπτεται από το φάσμα της τιμής και της ευθύνης σε μια ηθική ισορροπία απέναντι στο έργο που μας άφησαν. Καθένας με τον δικό του τρόπο ανέβηκε τον Γολγοθά της τέχνης, ισότιμα καλλιτέχνες στην ψυχή και στην σκέψη.
Στην αρχή της πορείας του βρίσκουμε τον Γιάννη Αννουσάκη να παλεύει με το σχέδιο. Κάρβουνο, μολύβι σ΄ένα αδυσώπητο αγώνα ενάντια στο θεριό της τέχνης. Για να γίνει ζωγράφος πρώτα θα ΄πρεπε να καταλάβει πως μια σκέψη, μια ιδέα, ένα συναίσθημα γίνεται έργο, πράξη, παράσταση. Παλεύει διαρκώς και αγωνίζεται η τεχνική του να πάρει προσωπικό χαρακτήρα. Πιστεύει ότι έτσι μόνο μπορεί να αποδώσει πιστά αυτό που αισθάνεται.
Ο Αννουσάκης σχεδίαζε αντιγράφοντας ότι τον συγκινούσε, είτε αυτό ήταν φωτογραφία, ή λιθογραφία κάποιου πίνακα ή της όμορφης Παναγίας από τα δυτικά πρότυπα. άρχισε ένα αγώνα μεταξύ ύλης και πνεύματος. Άνθρωπος της εκκλησίας ο Αννουσάκης, διακονούσε ιεροψάλτης, επόμενο ήταν να επηρεάσει το έργο του ο χώρος με την ιστορία του.
Δίκαιοι Προφήτες, η Ζωή του Χριστού, οι Παραβολές, ο Γολγοθάς, η Σταύρωση, τα Μαρτυλόγια αποτελούν ανεξάντλητο θέμα έμπνευσης, ένα αιώνιο μοντέλο.
Όλη η καλλιτεχνική δημιουργία επικεντρώνεται σε θέματα εκκλησιαστικά. Εδώ λοιπόν βλέπουμε τον Αννουσάκη να βρίσκει το στοιχείο του, το ιδανικό του και να διαμορφώνει τον προσωπικό του χαρακτήρα πάνω στην τέχνη της ζωγραφικής.

Μανώλης Θεοδοσάκης

Τέλη 19ου και αρχές 20ου αιώνα η χώρα μας κατακλύζεται από δυτικά πρότυπα εικόνων στα τέμπλα των εκκλησιών. Ένα φαινόμενο σχέσεων Ορθόδοξης ανατολής και Λατινικής δύσης στην αγιογραφία. Μια επαφή με την Δυτική τέχνη που επιτρέπει στον αγιογράφο να πλησιάζει το θέμα με σκηνές από την κοσμική ζωή. Ο συνδυασμός του θρησκευτικού και του κοσμικού περιεχομένου του θέματος, εντάσσει τις εικόνες στην κατηγορία της εκκλησιαστικής ζωγραφικής. Μέσα σε αυτό το κλίμα βρίσκουμε τον Θεοδοσάκη να παλεύει με τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες....με αποτέλεσμα να επηρεάσει τον εκκολαπτόμενο αγιογράφο.
Ο Θεοδοσάκης υπηρέτησε με θρησκευτικό φανατισμό την τεχνική της απεικόνισης και της παραστατικότητας, η οποία διέπει το έργο του σε όλο το φάσμα. Ορθολογιστής, φίλος της γνώσης, της τάξης και της μάθησης λάτρεψε την αγιογραφία χαϊδεύοντας την με τους πιο θερμούς γλυκασμούς και τις πιο έντονες χρωματιστές ισορροπίες. Ένα αριστοτεχνικό παίξιμο του φωτός, δέσιμο της σύνθεσης, που στο σύνολο του θυμίζει συναυλία Αγγέλων. Γοητεύεται από την Ιταλική Αναγέννηση και προσεγγίζει τους μεγάλους δασκάλους. Λάτρης του φυσικού κάλους συνεχίζει με το ίδιο πάθος, με την ίδια δύναμη και αγάπη, αλλά και την ιδιοχρωματική γκάμα και τεχνική επεξεργασία. Το ένα έργο διαδέχεται το άλλο σ' ένα οργασμό πνευματικής δημιουργίας. Η χρωματική απόδοση των έργων του με τους απαλούς τόνους, η έλλειψη συγκεκριμένης και καθόλου χαρακτηριστικής φόρμας, με αχνά ή καθόλου περιγράμματα καθορίζει για δεκαετίες τα έργα του Θεοδοσάκη. Τον συναντάς μέσα σ αυτά.
* Η ομιλία του στο Α' συνέδριο για την Κίσαμο.