Αφορμή για τις παρακάτω γραμμές, ήταν μια σειρά κειμένων που αναρτήθηκαν σε γνωστό φόρουμ και που διχάζουν για ακόμα μια φορά το μουσικόφιλο κοινό της Κρήτης. Για άλλη μια φορά λοιπόν, ο πόλεμος "λύρα ή βιολί" πρό των πυλών. Η θέση μας είναι γνωστή και πάγια από αυτό εδώ το blog. Άλλωστε, η μαντινάδα που είχε συνθέσει ο μακαρίτης ο Τζιμάκης, μας εκφράζει πλήρως: Ή λύρα παίζεις, ή βιολί, δεν έχει σημασία. Αυτός που παίζει τ'όργανο έχει και την αξία.
Το να μπούμε στην διαδικασία και ψάξουμε για ακόμα μια φορά, ποιό όργανο είναι το παλαιότερο στην Κρήτη, η λύρα ή το βιολί, δεν νομίζω να μας κάνει να αισθανθούμε δικαιωμένοι. Άλλωστε, ούτε η λύρα, ούτε και το βιολί είναι γηγενή κρητικά όργανα. Πάντα υπήρχαν και υπάρχουν καλοί και κακοί λυράρηδες, καλοί και κακοί βιολιστές, καλοί και κακοί λαγουτιέρηδες κ.ο.κ. Αυτό όμως που δημιούργησε εντυπώσεις, είναι η άποψη που γράφτηκε ότι το βιολί ήταν όργανο των ανώτερων οικονομικά και πνευματικά τάξεων, όργανο των αστικών περιοχών και έπαιζε συγκεκριμένη μουσική, δηλαδή καμία σχέση με την παραδοσιακή μουσική. Δεν ξέρω όμως κατά πόσον π.χ. ο Βουρογιάννης (1821-1920) από την Μονή Σελίνου ήταν αστός! Όπως δεν ξέρω κατά πόσον βιολιστές της ίδιας περιόδου όπως ο Φελεσογιάννης από τον Αερινό Κισάμου, ο Ματζουράνας από τις Λουσακιές Κισάμου, οι Μπαλαμποί από τα Μπαλαμπιανά κλπ, ήσαν όλοι αυτοί ......αστοί! Και δεν ξέρω, αν το κοινό στο οποίο απευθύνονταν καλλιτεχνικά, ήταν αστικό! Εκτός και αν θεωρείται αστική περιοχή, η ορεινή περιφέρεια των Εννιά Χωριών, του Σελίνου, των Μεσογείων κλπ. Σίγουρα το βιολί κατασκευαζόταν από εξειδικευμένους οργανοποιούς και ήταν κάπως πιο ακριβό όργανο, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι προοριζόταν για κάποια...σαλόνια. Κάθε άλλο, τουλάχιστον η παράδοση μας έχει διασώσει άλλα πράγματα.
Για ακόμα μια φορά θίχτηκε το θέμα "Ναύτης". Η άποψη μας για τον Ναύτη, είναι γνωστή. Σαν καλλιτέχνης, σαν δημιουργός, σαν ερευνητής, σαν άνθρωπος. Ένα πραγματικό στολίδι, όχι μόνο για την μουσική της Κρήτης, αλλά για ολόκληρη την Ελλάδα. Και ίσως να είχε την "ατυχία" να γεννηθεί στην Κρήτη, διότι αν γεννιόταν αλλού, ίσως να τον εκτιμούσαν πραγματικά για την αξία του. Και τα λάθη, είναι ανθρώπινα. Από όπου και αν προέρχονται. Κάποιοι όμως, αυτά τα λάθη τα έκαναν εις γνώσιν τους, τα προέβαλαν ώς ατράνταχτα επειχειρήματα για να να δικαιολογήσουν τι; Ίσως τον μουσικό ευνουχισμό που αρέσκονταν να κάνουν.
Λίγος σεβασμός λοιπόν και κυρίως, σεβασμός σε αυτούς που σήμερα δεν ζούν και δεν μπορούν να μας απαντήσουν στον αντίλογο τους, είτε λέγονται "Ναύτης", είτε "Καράς", είτε "Σκορδαλός". Ας μείνουμε σε αυτά που μας άφησαν ώς παρακαταθήκη, είτε συμφωνούμε μαζί τους, είτε όχι, είτε έκαναν καλό ή κακό. Και ας μην επιμένουμε στις έριδες του παρελθόντος.
Υ.Γ.1 Επειδή θίχτηκε το περι απαγόρευσης του βιολιού από τα ΜΜΕ τουλάχιστον για τρείς δεκαετίες(επισήμως), ήδη από το 1955 η πρώτη διαταγή του ΕΙΡ Χανίων, απαγόρευσε στους βιολιστές να παίζουν κρητική μουσική από το ραδιόφωνο. Η ίδια διαταγή επικυρώνεται το 1961 με την υπ.αριθμ. Α/5519/Γ.Γ.2917/61 και καταλήγει την ίδια χρονιά με την υπ.αριθμ. Α/6213/Γ.Γ.12/10/61. Η νεώτερη απαγόρευση έγινε το 1967 και ακόμα(!!!!) δεν έχει επισήμως αρθεί!
Υ.Γ.2. Το βιολί, επειδή επισημάνθηκε κάτι τέτοιο, δεν ήταν το κύριο όργανο μόνο στον νομό Χανίων. Το ίδιο συνέβαινε και στον νομό Λασιθίου αλλά και στις περισσότερες περιοχές του νομού Ηρακλείου, τουλάχιστον μέχρι τα χρόνια της Κατοχής.
