1. Καντέρης Γεώργιος ή Καντεράκης ή Καραμπουρνιώτης 1877-1963
2. Νίκος Κατσούλης ή Κουφιανός 1877-1947
3. Μαυροδημητράκης Νικηφόρος 1868-1945
4. Ξανθουδάκης Δημήτρης ή Αλεξανδρινός 1887-1942
5. Σκουλούδης Ιωσήφ 1917-2003
6. Τσουρλάκης Ιωάννης 1872-1961
Άλλα όργανα τα οποία εντοπίζονται είναι το κλαρίνο. Καταγεγραμμένους βρίσκουμε μόνο έναν τον Γλαμπεδάκη Ονούφριο (1909-1988) τον Κωστή Γλεντουσάκη (1886-1979), τον Τωμαδάκη Γ. αλλά μαρτυρίες πιστοποιούν την ύπαρξη και του Σαριδάκη Ευτύχη (1905-1968).
Ένα άλλο θα μπορούσαμε να πούμε μουσικό όργανο ήταν η μουγκρινάρα. Πρώτη φορά μας ανέφερε για αυτό το όργανο ο δάσκαλός μου Μιχάλης Κουνέλης. Το περιέγραφε σχηματικά σαν μια στάμνα η οποία είχε τρύπα από κάτω με σκοπό να χωρούν να μπαίνουν τα χέρια του εκτελεστή βρεγμένα και να τραβούν ένα βούρλο το οποίο κρεμόταν από την κορυφή. Με τον τρόπο αυτόν δημιουργούνταν ήχοι. Στο βιβλίο του Αθ. Δεικτάκη «Χανιώτες Λαϊκοί Μουσικοί που δεν υπάρχουν πια ο Κουνέλης έχει ζωγραφίσει σχηματικά κ έχει περιγράψει τη μουγκρινάρα ως εξής:»
από τα μποστάνια και τα αμπέλια. Το ηχητικό αυτό αντικείμενο είναι μία στάμνα χωρίς πάτο, με το στόμιό της σκεπασμένο με δέρμα. Ένα πέτρινο λουρί ή κερωμένος σπάγκος ή και βούρλο περνάει μέσα από τη στάμνα και στερεώνεται με κόμπο ή σ’ ένα ξυλαράκι για να πιάνει καλά, στην απέξω μεριά του δέρματος, που έχουν προηγούμενα τρυπήσει.
Συμπερασματικά παρατηρούμε πως οι δύο περιγραφές μοιάζουν σε πολλά στοιχεία, γεγονός που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για το ίδιο όργανο ενώ παράλληλα οι επιπλέον πληροφορίες ίσως μας δίνουν το δικαίωμα να υποθέσουμε πως το όργανο αυτό προφανώς ήρθε στη Δυτική Κρήτη από περιοχές της Ευρώπης ή το πιθανότερο από την Αφρική μιας και βρίσκεται πολύ κοντά στο νησί και η χρησιμότητά του ταιριάζει με τελετές κατά τη διάρκεια μύησης ή θανάτου κάποιου σημαντικού ανθρώπου από την κοινότητα, που γίνονται στη χώρα αυτή.
Συνεχίζοντας την «εύρεση» των οργάνων της περιοχής συναντούμε έναν καταγεγραμμένο στο κανονάκι τον Κατάκη Αντώνη (1874-1942)41, τον Σαρημανώλη Νίκο (1919-1995) πρόσφυγα από τη Μ.Ασία στο μπουλγαρί και το μπουζούκι και τέλος τον Παπαμαρκάκη ή Τσεσμέ Αντώνη και τον Χατζηγεωργίου Γεώργιο (1900-1987), στο σαντούρι.
Παρατηρούμε λοιπόν την συμβίωση του βιολιού και κατ’ επέκταση και του λαούτου σαν ζυγιά με τα παραπάνω όργανα. Σίγουρα είναι ιδιαίτερα δύσκολο να κατέχουμε πως συνυπήρχαν και μουσικά για παράδειγμα το βιολί με το κανονάκι στη εν λόγω μουσική παράδοση αλλά μπορούμε εύκολα να στοχαστούμε πως εφόσον κάποια από αυτά τα όργανα ήρθαν από τη Μ. Ασία ορθά θα συνοδεύονταν και από την εκεί μουσική παράδοση. Από αρχεία ήχου το μόνο που έχει μείνει από τα παραπάνω όργανα είναι φυσικά ηχογραφήσεις με λύρα και ηχογραφήσεις με μπουλγαρί το οποίο χρησιμοποιούνταν κυρίως στα ταμπαχανιώτικα.
Αυτή η επικοινωνία εκτός από τις εμπορικές συναλλαγές έφερνε σε επαφή τους ανθρώπους και έτσι γίνονταν και πολιτιστικές ανταλλαγές. Έδιναν κι έπαιρναν. Έτσι σε όλα τα εννιαχωριανά πανηγύρια και γλέντια ανάμεσα στις προτιμήσεις των χορευτών ήταν πάντα και ο «Καλαμαθιανός». Ποιος θα ξεχάσει το τραγούδι «Στην Πάτρα εις τον καφενέ ήτανε συναγμένοι, ο δήμαρχος και ο ανακριτής που ‘κρίναν την Ελένη...» που αντηχούσε στις ταβέρνες της Χρυσοσκαλίτισσας ως το Βλάτος και τα Καμποσφήναρα».
Από το παραπάνω απόσπασμα κατανοούμε πως φυσικά το καλαματιανό δεν ήταν ενννιαχωριανός χορός αλλά δεν μπήκε και τυχαία στην ζωή των κατοίκων της περιοχής. Οι έμποροι που ταξίδευαν στην Πελοπόννησο το άκουσαν και το εισήγαγαν στα μουσικά δρώμενα του τόπου. Κάπως έτσι συνέβαινε και με άλλους χορούς «έξωκρητικούς» και φυσικά και με τα μουσικά όργανα. Ο πρόσφυγας που ήρθε από τη Μ. Ασία έφερε μαζί με τα βιώματά του, την κουλτούρα και τον πολιτισμό του, τα μουσική και τα όργανα που την γεννούν. Οι ντόπιοι αφομοιώνουν δημιουργικά την εν λόγω νοοτροπία και μουσική και πολλές φορές γίνεται όμοια και δεν ξεχωρίζει από την τοπική
Σεπτέμβριος 2009
Από την πτυχιακή εργασία της φοιτήτριας
Αρετής Καμηλάκη
