ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ ΠΟΛΙΟΥΧΟΣ ΠΟΛΗΣ ΚΙΣΑΜΟΥ

Η ενορία υπήρχε από τους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού ίσως με άλλη ονομασία, όμως την σημερινή μορφή και ονομασία της πήρε το έτος 1865, τότε που οικοδομήθηκε εκ θεμελίων ο περικαλλής ενοριακός Ναός της στο όνομα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και του Αγίου Σπυρίδωνος. Με πρωτοβουλία του τότε Επισκόπου κυρού Παρθενίου Μπιτσάκη, με τη βοήθεια του τότε τοπικού προέδρου, ονόματι Δαρατσινού, και άλλων προεστών και χριστιανών του τόπου και μετά από άδεια των τουρκικών αρχών οικοδομήθηκε ο σημερινός ναός της ενορίας.
Ο Γερμανός περιηγητής Λίχερ σημειώνει «περνώντας από την Κρήτη τον Μάιο του έτους 1865 συνάντησα στην Κίσαμο Χανίων την οικοδομή περικαλέστατου Ορθόδοξου Χριστιανικού Ναού, αλλά και τη μεγάλη προθυμία των κατοίκων για την οικοδόμησή του». Ο Ναός περατώθηκε σε τρία χρόνια και έγιναν τα εγκαίνιά του. Είναι κατασκευασμένος από πέτρα, ασβέστη και ειδικό κοκκινόχωμα, τα οποία αντέχουν στην φθορά του χρόνου, και διατηρούν το οικοδόμημα άφθαρτο και αιώνιο.

Το έτος 1911 κατασκευάσθηκε στο ναό ο γυναικωνίτης καθώς και το ωραίο πέτρινο κωδωνοστάσιο «καμπαναριό» στο οποίο βρίσκονται οι πέντε καμπάνες του. Η μεσαία και μεγαλύτερη της οποίας ο ήχος ακούγεται σ’ όλη την πόλη αλλά και τα τριγύρω χωριά, ζυγίζει ένα τόνο, είναι αφιέρωμα του Γ. Χουδαλάκη και κατασκευάστηκε στη Ρωσία. Ο Ναός είναι ρυθμού τρίκλιτου βασιλικού και η οροφή του στηρίζεται σε τέσσερις μαρμάρινες κολώνες, παρμένες από αρχαίο ρωμαϊκό θέατρο της Κισάμου. Ευρίσκεται στην βόρεια πλευρά της πόλεως και είναι κτισμένος στα ερείπια μικρότερου που κατεδάφισε πιθανότατα η μανία των Τούρκων τα πρώτα χρόνια της υποδούλωσης της χώρας και του νησιού μας.
Το εσωτερικό του Ναού είναι άριστα διακοσμημένο από παλαιά και νεότερα ξυλόγλυπτα και εικόνες, οι δε τοίχοι του αγιογραφημένοι με βυζαντινές τοιχογραφίες Κρητικής τέχνης από τον Κισαμίτη καλλιτέχνη αγιογράφο Νίκο Γιαννακάκη το έτος 1996.