H ΑΛΛΗ ΑΠΟΨΗ

Του Μανόλη Καρέλλη, πρώην δημάρχου και ευρωβουλευτή Ηρακλείου

Η διαφωνία μου με τον Μητροπολίτη Αρκαλοχωρίου, Καστελίου και Βιάννου, καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και φίλτατό μου κ. Ανδρέα Νανάκη, άρθρο του οποίου με τον τίτλο “η τουρκική υπηκοότητα των Μητροπολιτών” δημοσιεύθηκε στο φύλλο της εφημερίδας “Πατρίς” της 8.12.2010, τοποθετείται στην ιστόρηση των γεγονότων μετά το 1453, “όταν το Ισλάμ είχε επίσημα πλέον κατοχυρώσει τον πρώτο λόγο”, όπως ο ίδιος αναφέρει στο περισπούδαστο κείμενό του. Διακόπηκε τότε, απότομα και βίαια, η πορεία της ελληνικής αυτοκρατορίας και τα όποια προνόμια (που αργότερα αφαιρέθηκαν κι αυτά) παραχωρήθηκαν από τον πορθητή προς το Οικομενικό Πατριαρχείο εδόθησαν με μία και μόνη προϋπόθεση: ότι η ορθόδοξη εκκλησία και η ηγεσία της θα εμάχοντο με όλες τις δυνάμεις των για την εξασφάλιση της συνέχειας και το απαραβίαστο της οθωμανικής, πλέον, αυτοκρατορίας. Μόνο αν έχουμε υπ’ όψη μας αυτή την τόσο ουσιαστική διαφοροποίηση μπορούμε να ερμηνεύσουμε τα άλλως ανερμήνευτα: πώς δηλαδή δέχθηκε ο διαβόητος Χαριτωνίδης, Μητροπολίτης Κρήτης όταν εμαίνετο η μεγάλη Επανάσταση του 1866-1869, την πρόσκληση του Τούρκου πασά που είχε διευθύνει τις δυνάμεις που εξόντωσαν 1000 χριστιανούς στην εποποιΐα του Αρκαδίου για συνεορτασμό της χριστιανικής συμφοράς ή πώς και γιατί ο τότε οικουμενικός πατριάρχης, με εγκύκλιό του που απευθύνεται στους χριστιανούς της Κρήτης, υπενθυμίζει σ’ αυτούς το καθήκον των για υποταγή στην τουρκική εξουσία.

Ό,τι άλλο λέγεται πέραν τούτων δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα.

• Δεν έχει, επίσης, σχέση με την πραγματικότητα, η αναφορά του μητροπολίτη κ. Ανδρέα Νανάκη στους παλαιούς Ισοκράτη και Δημοσθένη και η ταύτιση του ίδιου και των ευαρίθμων ιεραρχών που δέχθηκαν ευγνωμόνως την προσφορά του εντιμοτάτου πρωθυπουργού της Τουρκίας για την απόκτηση της τουρκικής υπηκοότητας με τον Ισοκράτη.

Γιατί ο Ισοκράτης είχε προ οφθαλμών την Ελλάδα και τους Έλληνες και το ελληνικό πνεύμα ενώ οι ευάριθμοι ιεράρχες που δέχθηκαν την τουρκική “φιλοφροσύνη”, αν τολμήσουν να κινηθούν υπέρ των ελληνικών συμφερόντων και να αμφισβητήσουν κατά ένα ιώτα ή μίαν κεραία το τουρκικό κατεστημένο θα διωχθούν δια νυκτός από τα τουρκικά εδάφη ή, ακόμα, θα δικασθούν για εγκλήματα κατά του τουρκισμού.

• Ούτε βέβαια είναι πειστική η συνηγορία του επιστρατευθέντος Κωνσταντίνου Καβάφη (απροσδόκητη και εξαιρετικά νεωτεριστική η εμφάνισή του σε κείμενο ανωτάτου κληρικού)· γιατί, βέβαια, ο αλεξανδρινός άλλα είχε στο μυαλό του όταν έγραφε το γνωστό ποίημά του που κατέληγε με την πασίγνωστη αναφορά του στους απουσιάζοντες από την εκστρατεία του Αλεξάνδρου Λακεδαιμονίους. Σίγουρα δε όχι τον κλονισμό της ελληνικότητας και το μοίρασμα της ελληνικής υπηκοότητας με μια άλλη, με ό,τι συνεπάγεται το μοίρασμα.

• Περίμενα, προσωπικά, να κινηθεί στο κείμενό του ο κ. Ανδρέας Νανάκης σε άλλα επίπεδα. Να αναφερθεί έτσι στη νομοθετική ρύθμιση από το τουρκικό κράτος των προϋποθέσεων για την άνοδο ενός ορθόδοξου στο ύψιστο αξίωμα του επικεφαλής του Οικουμενικού Πατριαρχείου ή των επικεφαλής της ενδημούσας Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Δεν το έκανε, όμως.

Έτσι βρίσκομαι στην ανάγκη να αναφερθώ στην κωδικοποίηση του 1971 με την οποία το τουρκικό κράτος ενοποίησε παλιότερες νομικές πρακτικές.

Η κωδικοποίηση περιλαμβάνει εννιά άρθρα, το ένα χειρότερο από το άλλο, για την άλλη, τη δική μας, πλευρά, βέβαια.

Αναφέρεται η κωδικοποίηση στην προϋπόθεση για την εκλογή του Οικουμενικού Πατριάρχη που πρέπει να γίνει από την ενδημούσα σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου από το εκλεκτορικό σώμα που αποτελείται αποκλειστικά από Τούρκους υπηκόους που τελούν τα μητροπολιτικά των καθήκοντα αποκλειστικά στην Τουρκία.

Με άλλη διάταξη του ίδιου νόμου δίδεται το δικαίωμα στο νομάρχη, της Κωνσταντινούπολης να διορίσει ο ίδιος έναν από τους μητροπολίτες που διαθέτει τα προσόντα να είναι υποψήφιος (για την ακρίβεια που έχει την τουρκική υπηκοότητα και υπηρετεί στην Τουρκία) στο αξίωμα του πατριάρχη, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις διατάξεις του κανονισμού.

Όλ’ αυτά σημαίνουν με άλλα, πιο πρακτικά, λόγια, ότι η πνευματική κεφαλή της Ορθοδοξίας είναι εγκλωβισμένη σε μια μικρή ομάδα ανθρώπων με συγκεκριμένες ιδιότητες, γεγονός που πλήττει βάναυσα την έννοια της οικουμενικότητας, μια έννοια που θα έπρεπε να ενσαρκώνει ο θεσμός του Οικουμενικού Πατριάρχη. Αλήθεια, ποια είναι η γνώμη που έχει για ολ’ αυτά ο φίλτατος Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελίου και Βιάννου κ. Ανδρέας Νανάκης; Τα δέχονται αδιαμαρτύρητα ο ίδιος και όσοι ορκίσθηκαν στην Τουρκία αποδεχόμενοι την τουρκική υπηκοότητα, κατ’ εφαρμογή της κωδικοποίησης του 1971;

• Ακόμα, θα ήθελα να έχω την άποψη του φιλτάτου Μητροπολίτη για μια σχετικά πρόσφατη απόφαση ενός θεσμικού οργάνου του Συμβουλίου της Ευρώπης, της καλουμενης “επιτροπής των σοφών της Βενετίας”. Μίλησε, το όργανο αυτό, μετά από εντολή του Συμβουλίου της Ευρώπης, για τη ρύθμιση από το τουρκικό κράτος σύμφωνα με την οποία υποχρεούται ο υποψήφιος για το αξίωμα του Οικουμενικού Πατριάρχη να είναι Τούρκος υπήκοος και να υπηρετεί στην Τουρκία και χαρακτήρισε την ρύθμιση μειωτική για την Ορθοδοξία και προσβλητική για τον θεσμό του Πατριαρχείου.

Μήπως, ερωτώ, ανήκουν και οι σοφοί της Βενετίας στους προβληματικούς Λακεδαιμονίους, τους μη αποδεχόμενους τα οράματα και τους δήθεν μεγαλοϊδεατισμούς;

• Aκόμα, θα ήθελα να ερωτήσω τον φίλτατο Μητροπολίτη Αρκαλοχωρίου, Καστελίου και Βιάννου κ. Ανδρέα Νανάκη ποια αντίληψη για την οικουμενικότητα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του επικεφαλής του αποδέχεται. Εκείνη που προσδιορίζεται από την ρύθμιση του τουρκικού κράτους και σύμφωνα με την οποία ο Τούρκος νομάρχης της Κωνσταντινούπολης (ή Istambul για να μην ενοχλήσουμε κάποιους) αποφασίζει για το ποιος και πώς θα εκλεγεί οικουμενικός πατριάρχης ή εκείνη του αποστόλου των εθνών που ορίζει την οικουμενικότητα πέρα από Έλληνες και εθνικούς, από άνδρες και γυναίκες, από δούλους και ελεύθερους, μια υπόθεση των πάντων και για τους πάντες;

Θα προτιμήσει ο Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελίου και Βιάννου, ο φίλτατος κ. Ανδρέας Νανάκης, την κοσμική ρύθμιση του τουρκικού κράτους ή την υπερκρατική και διαχρονική του κορυφαίου φιλοσόφου του χριστιανισμού;

• Θα ενθυμηθεί, άραγε, ο φίλτατος ιεράρχης, τις αιτιάσεις που ακούσθηκαν κατά καιρούς από “κύκλους” του Οικουμενικού Πατριαρχείου εναντίον Ελλήνων ιεραρχών που εφαρμόζουν νόμους της ελληνικής πολιτείας “παραβλέποντας” ρυθμίσεις εκκλησιαστικών κανόνων; Θα ισχύσει η προτίμηση των εκκλησιαστικών κανόνων και έναντι πολιτειακών ρυθμίσεων αλλά του τουρκικού κράτους; Ή θα αποκτήσουν οι τουρκικές ρυθμίσεις κάποιο ακατανόητο προνόμιο;

• Είχαμε διδαχθεί, στα μακρινά παιδικά μας χρόνια, για τον ήρωα Θησέα που είχε εξοντώσει τον ληστή Προκρούστη και είχε βοηθήσει έτσι στο να εξαφανισθούν οι πρακτικές του. Υπενθυμίζουμε ότι ο Προκρούστης χρησιμοποιούσε ένα κρεβάτι, τη διαβόητη κλίνη του, με το οποίο εξομοίωνε με το ζόρι, είτε τεντώνοντας είτε κόβοντας ό,τι περίσσευε από το ανάστημα των θυμάτων του.

Φαίνεται, όμως, ότι ο Προκρούστης και οι πρακτικές του επέζησαν στους αιώνες που ακολούθησαν.

Ήδη έχουμε την κλίνη του Νομάρχη της Κωνσταντινούπολης (της Istanbul για να μην ενοχληθούν κάποιοι) προς την οποία προσαρμόζονται βίαια όσοι πιστοί ορέγονται το αξίωμα, το ύψιστο, του Οικουμενικού Πατριάρχη.

Και έχουμε και ανώτατους ορθόδοξους κληρικούς που υπηρετούν στην Ελλάδα που δέονται στον ύψιστο να μεγαλώσει η πελατεία του νεο-Προκρούστη, ονομάζοντας μάλιστα την όλη διαδικασία, σύμφωνα με τις οδηγίες του πάντα επίκαιρου Όργουελ, “θυσία για την Ορθοδοξία και το Οικουμενικό Πατριαρχείο”, ενώ θα έπρεπε να γίνεται λόγος για την κολοσσιαία προσβολή και τον έσχατο εξευτελισμό των.