ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ: ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΑΛΛΑΖΕΙ ΜΟΡΦΗ ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΑΞΙΑ.

 Γράφει ο Γιάννης Μουντογιαννάκης, 
      Η Φιλαναγνωσία είναι η αγάπη για το διάβασμα, η απόλαυση που αντλεί κάποιος από την ανάγνωση λογοτεχνικών ή άλλων βιβλίων. Στους ενήλικες, η έννοια της φιλαναγνωσίας αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς σχετίζεται με την προσωπική καλλιέργεια, την αυτογνωσία την κριτική σκέψη, την ψυχαγωγία, την επαφή με τον πολιτισμό, την ιστορία, και την ανάπτυξη ενσυναίσθησης. Ειδικότερα, η δια βίου μάθηση αποτελεί συστατικό της διαρκούς εκπαίδευσης και αυτοβελτίωσης, ειδικά σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς.
       Στους ενήλικες, η Φιλαναγνωσία αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς δεν αφορά απλώς την απόκτηση γνώσεων, αλλά την αναζήτηση νοήματος, τη βαθύτερη κατανόηση της ζωής τους, καθώς το βιβλίο προσφέρει έναν χώρο ηρεμίας. Μέσα από τα μυθιστορήματα ή τα δοκίμια, οι ενήλικες συναντούν κόσμους που δεν γνώριζαν μέχρι σήμερα και αντιμετωπίζουν ερωτήματα που ίσως δεν είχαν θέσει ποτέ στον εαυτό τους. Η Φιλαναγνωσία δεν είναι αυτονόητη. Η ανάγνωση ενός βιβλίου απαιτεί χρόνο σε σχέση με την πίεση της καθημερινότητας. Παρά τις δυσκολίες, όμως, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μια αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για το διάβασμα, με τη δημιουργία Λεσχών Φιλαναγνωσίας και εκδηλώσεων που φέρνουν το βιβλίο ξανά στο επίκεντρο, το οποίο ενισχύει την πνευματική αυτονομία, την ψυχική ανθεκτικότητα και την κοινωνική ευαισθησία. Η ανάπτυξη Λεσχών Φιλαναγνωσίας, οι δράσεις βιβλιοθηκών και οι παρουσιάσεις βιβλίων μπορούν να ενισχύσουν το ενδιαφέρον για το διάβασμα
       Στην Βιβλιοθήκη της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης «Το Φως», λειτουργεί, για έκτη χρονιά, Λέσχη Φιλαναγωσίας για ενήλικες. Η ΟΑΚ, αναγνωρίζοντας τη σημασία του βιβλίου, φιλοξενεί την εν λόγω σύναξη, η οποία είναι ανοικτή για το κοινό. Η αναγνωστική παρέα μας, μία φορά κάθε μήνα, συζητάει ‘’Πρόσωπο προς Πρόσωπο’’, το βιβλίο που έχει επιλεγεί από κοινού να διαβάσουν. Η Λέσχη εστιάζει σε συγκεκριμένη θεματολογία, «Έλληνες πεζογράφοι με φόντο την Κρήτη», «Έλληνες Λογοτέχνες της Γενιάς του ‘30», ενώ την ερχόμενη χρονιά, με νέα θεματική η οποία εστιάζει στα «Νόμπελ Λογοτεχνίας της τελευταίας δεκαετίας». Υπεύθυνοι της Λέσχης είναι ο Ιωάννης Μουντογιαννάκης, Βιβλιοθηκονόμος της ΟΑΚ και η Ανδρομάχη Χουρδάκη Εκπαιδευτικός-Φιλόλογος-Συγγραφέας. Η κα Χουρδάκη, συντονίζει επίσης για δέκατη χρονιά την Λέσχη Φιλαναγνωσίας στο Τμήμα Κισάμου του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Χανίων και τον περασμένο μήνα βραβεύτηκε για δράσεις της που προάγουν τη Φιλαναγνωσία, από τον κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου – το Ελληνικό Τμήμα της IBBY, με το Βραβείο «Βασίλης Αναγνωστόπουλος» για το 2025, που απευθύνεται σε εν ενεργεία εκπαιδευτικό Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.  
        Η Ακαδημία ανοίχτηκε στην τοπική κοινωνία μέσα από μία ακόμη σημαντική δράση, αξιοποιώντας το βιβλίο την εποχή της Τεχνολογικής Επανάστασης και της Τεχνητής Νοημοσύνης, το οποίο αποτελεί πνευματική άμυνα στη σύγχρονη εποχή των Νέων Τεχνολογιών. Το ηλεκτρονικό βιβλίο μάς έχει στερήσει τη σκέψη, όμως το βιβλίο αποτελεί την ευκαιρία, ώστε να ανακαλύψουμε τον ίδιο μας τον εαυτό και να γίνουμε ενεργοί πολίτες στην Κοινωνία των Πολιτών. Σε έναν κόσμο γεμάτο πληροφορία, αλλά φτωχό σε γνώση, η ανάγκη για ουσιαστική ανάγνωση γίνεται πιο επιτακτική από ποτέ. Τα τελευταία χρόνια έχει μεταμορφωθεί ριζικά ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνούμε, ενημερωνόμαστε και ψυχαγωγούμαστε. Παρόλα αυτά το έντυπο βιβλίο δεν εξαφανίστηκε, αλλά συνυπάρχει πλέον με το ηλεκτρονικό. Πολλοί αναγνώστες δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να νιώσουν την ίδια «σύνδεση» με ένα ηλεκτρονικό βιβλίο, όσο και με ένα έντυπο, όμως η Τεχνολογία μπορεί να λειτουργήσει και ως γέφυρα προς τη Φιλαναγνωσία: εφαρμογές ανάγνωσης, διαδικτυακές Λέσχες Φιλαναγνωσίας, πλατφόρμες δανεισμού ηλεκτρονικού βιβλίου, ακόμη και κοινωνικά δίκτυα που προωθούν βιβλιοφιλικό περιεχόμενο, συμβάλλουν στην καλλιέργεια του ενδιαφέροντος για το διάβασμα.
        Η ουσία είναι πως η Φιλαναγνωσία στην εποχή των Νέων Τεχνολογιών δεν απειλείται. Αυτό που μετρά είναι το βίωμα της ανάγνωσης και η σύνδεση με τον εαυτό μας και τον κόσμο. Η μελέτη ξεπερνά κάθε όριο του ανθρώπινου εγωϊσμού και οικοδομεί σχέσεις. Ο άνθρωπος γίνεται καλύτερος με σεβασμό στον συνάνθρωπο και τον κόσμο που τον περιβάλει.
       Ας ξεκινήσουμε να διαβάσουμε ένα βιβλίο ποτέ δεν είναι αργά, αλλά τα αποτελέσματα της μελέτης είναι άμεσα, ωφέλημα και ουσιαστικά για το μέλλον της κοινωνίας μας. 
"Τα βιβλία δίνουν ψυχή στο σύμπαν, φτερά στο μυαλό, "τροφή" στη φαντασία και ζωή στα πάντα..." Πλάτωνας.

* Βιβλιοθηκονόμος και Επιστημονικός Συνεργάτης της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Γράφει ο Ιωάννης Μουντογιαννάκης*
Κάθε φορά που φέρνω τον γιο μου στην αθλητική δραστηριότητα του, έχω χρόνο να κάνω ανασκόπηση της ημέρας. Την Τρίτη 2 Απριλίου, επισκέφτηκαν τη Bιβλιοθήκη της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης «Το Φως», μαθητές και μαθήτριες του 1ου Νηπιαγωγείου Χανίων συνοδευόμενοι από τις δασκάλες τους, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, η οποία εορτάζεται κάθε χρόνο προς τιμήν του μεγάλου Παραμυθά, Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Ως Βιβλιοθηκονόμος της Ακαδημίας, τους διάβασα το βιβλίο, με τίτλο: «Το Ξενοδοχείο των συναισθημάτων» της Lidia Brankovic, και αφού το άκουσαν με προσοχή, εν συνεχεία αποτύπωσαν στο χαρτί το δικό τους συναίσθημα, ώστε στο τέλος χωρισμένοι σε τρεις ομάδες να φτιάξουν το δικό τους ‘’ξενοδοχείο συναισθημάτων’’. Δύσκολο εγχείρημα για παιδιά ηλικίας πέντε ετών, καθώς τα συναισθήματα τους σε αυτή την ηλικία είναι μπερδεμένα. 
Δεν θα σταθώ στην αξία των συναισθημάτων αλλά στην αξία της φιλαναγνωσίας, η οποία όπως και ο αθλητισμός (αφορμή η αθλητική δραστηριότητα που ανέφερα στην αρχή), είναι δύο σημαντικοί και αλληλένδετοι παράγοντες, κατά την άποψη μου. Μεγαλώνοντας με το ιδεώδες «Νοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖ» ή αλλιώς διατυπωμένο  «Το διάβασμα είναι για το μυαλό, ό,τι η γυμναστική είναι για το σώμα», επιβεβαιώνεται η ανάγκη συνύπαρξης Άθλησης και Παιδείας εξασφαλίζοντας το απόλυτο αγαθό, την υγεία.
Στην εποχή των Νέων Τεχνολογιών, της ψηφιοποίησης και του ηλεκτρονικού βιβλίου τα παιδιά ηλικίας μέχρι επτά ετών, συνήθως, μεγαλώνουν με το βιβλίο που τους διαβάζουν οι γονείς πριν κοιμηθούν ή κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η φιλαναγνωσία, η αγάπη για το βιβλίο δηλαδή, σύμφωνα με έρευνες, βοηθά γενικά στην ανάπτυξη του παιδιού, στην κριτική σκέψη, στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου, στην ανάπτυξη της φαντασίας, όπως και στην διαχείριση των συναισθημάτων συγκεκριμένων καταστάσεων που βιώνουν καθημερινά τα παιδιά, όπως το πένθος, το διαζύγιο, το άγχος ή κάποια νέα αρχή της ζωής τους. Τί γίνεται όμως όταν τα παιδιά μεγαλώσουν και μαθαίνουν να διαβάζουν μόνα τους; Τί γίνεται όταν τα παιδιά ξεκινάνε αθλητικές δραστηριότητες και ξένες γλώσσες; Τί γίνεται όταν ο χρόνος δεν επαρκεί για την ανάγνωση ενός βιβλίου; Τί γίνεται όταν οι γονείς σταματάνε να διαβάζουν παραμύθια στα παιδιά; Οι γονείς ξεχνάνε να λένε στα παιδιά ότι περα απο τα μαθήματα τους πρέπει να αφιερώνουν και χρόνο στα εξωσχολικά βιβλία. Πρέπει να συνεχίσουν να καλλιεργούν την σκέψη τους και όχι να τους εντρυφούν στην οθόνη. Φυσικά, δεν γίνεται στην εποχή της Τεχνολογίας να μην μπορούν να βλέπουν οθόνες καθώς τα ψηφιακά μέσα κυριαρχούν παντού. Η ενασχόληση των παιδιών με ψηφιακά μέσα είναι σίγουρα αναπόφευκτη και αναγκαία στη σύγχρονη εποχή με σκοπό την εξοικείωση τους με τις Νέες Τεχνολογίες, οι οποίες αναπτύσσονται ταχύτατα.  Όλα χρειάζονται θα έλεγα εγώ, με γνώμονα το μέτρο και την ελεγχόμενη χρήση, όμως αυτό που χρειάζεται πιο πολύ είναι το βιβλίο και οι δράσεις που πραγματοποιούνται στις Βιβλιοθήκες και σε άλλους χώρους πολιτισμού. Η ανάγνωση όπως και η συμμετοχή σε δραστηριότητες δεν είναι μόνο ευχάριστες δραστηριότητες, αλλά προσφέρουν οφέλη για την πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη τους, ως μελλοντικών αυριανών ενεργών πολιτών μιας κοινωνίας. Οι πολίτες παράγουν πολιτισμό και οικοδομούν πόλη.
Τα οφέλη της φιλαναγνωσίας δεν αφορούν μόνο τα παιδιά αλλά και εμάς τους ίδιους! Ο πιο πειστικός τρόπος να εμπνεύσουμε τα παιδιά να διαβάζουν είναι να βλέπουν εμάς να ‘’ταξιδεύουμε’’ μέσα από ένα βιβλίο.

* Βιβλιοθηκονόμος και Επιστημονικός Συνεργάτης της ΟΑΚ