ΜΕΡΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

Μια πρακτική παιδαγωγία
Γράφει η Ευτυχία Δεσποτάκη
Είμαστε μέσα στην περίοδο εξετάσεων των σχολείων. Μια περίοδος για τα παιδιά που αυτά και ο εαυτός τους αναμετρούνται με τη γνώση. Αυτή η γνώση που λογικά θα πρέπει να είναι ένα εφόδιο για τη μετέπειτα ζωή τους. Στη χώρα μας η περίοδος των εξετάσεων αγγίζει τα όρια του κωμικοτραγικού καθώς όλα τα Μ.Μ.Ε., γονείς δασκάλοι, αρχές και εξουσίες κόπτονται, γνωματεύουν, εκδίδουν ευχετήρια μηνύματα για καλή επιτυχία στις πανελλήνιες εξετάσεις. Το κωμικοτραγικό είναι ότι στην Ελλάδα σχολείο, γνώση και παιδεία είναι οι Πανελλαδικές εξετάσεις για την εισαγωγή σε μια σχολή (;) με τα γνωστά σήμερα επακόλουθα. Θα ακολουθήσουν αποτελέσματα για Α.Ε.Ι.και Τ.Ε.Ι και πάλι ευχές και συγχαρητήρια. Μια απορία μένει. Παιδεία έχομε που να κάνει ισορροπημένους ανθρώπους με γνώση και αυτογνωσία που θα τους οδηγήσει να βρίσκουν δρόμους και πόρους στη ζωή τους;

Αντί άλλων σκέψεων και κοινότυπων αναλύσεων μου έρχεται στο νου ένα κείμενο που διάβασα κάποτε. Αναφερόταν στην καθημερινή πρακτική ενός πατέρα και παραθέτω ένα απόσπασμα. Θεωρώ ότι εφάρμοζε μια ζηλευτή παιδαγωγική: 
«Το γκραν φινάλε, σε κάθε γεύμα, η στιγμή που φοβόμαστε περισσότερο, ήταν, όταν επρόκειτο να ανακοινώσομε τις καινούριες μας γνώσεις, το μεσημέρι στο τραπέζι μας. Το πνευματικό αποτύπωμα αυτών των συνεδριάσεων ...
.... το έχω ακόμη μπροστά στα μάτια μου σαν μια οικογενειακή ταινία ολοζώντανη και ζωτική. Ο πατέρας στην κεφαλή του τραπεζιού έσπρωχνε ελαφρώς πίσω την καρέκλα με μια κίνηση που σήμαινε το τέλος του φαγητού και την αρχή της νέας δραστηριότητας. Γέμιζε το ποτηράκι του με κόκκινο κρασί και μας κοίταζε ένα- ένα εξεταστικά. Για κάποιο λόγο αυτό πάντα μας προξενούσε μια μικρή ανησυχία, καθώς περιμέναμε τον πατέρα να μας μιλήσει. Πού και πού μας εξηγούσε γιατί το έκανε: Μας έλεγε ότι μας κοιτάζει για να αποτυπώσει στο μυαλό του την εικόνα, δεν ήθελε να τη χάσει καθώς μεγαλώναμε. Έτσι μας κοίταζε προσεκτικά τον ένα μετά τον άλλο.
Τελικά η προσοχή του σταματούσε σε ένα από όλους μας.
«Φελίτσε» μου έλεγε «πες μου τι έμαθες σήμερα». «Έμαθα ότι ο πληθυσμός του Νεπάλ είναι…» Σιωπή, ησυχία. Με άφηνε πάντα έκπληκτο και ενίσχυε την πεποίθηση μου ότι ο πατέρας μου ήταν λίγο παλαβός το γεγονός ότι τίποτε από όσα του έλεγα δεν ήταν γι΄αυτόν ασήμαντο. Σταματούσε και σκεφτόταν αυτό που είχε ειπωθεί λες και όλη η σωτηρία του κόσμου κρεμόταν από κει. «Ο πληθυσμός του Νεπάλ…χμ..καλά». Τότε κοίταζε στην άλλη άκρη του τραπεζιού τη μητέρα που εκείνη την ώρα βουτούσε τελετουργικά στο κρασί που είχε μείνει στο ποτήρι της» το αγαπημένο της φρούτο: «το ήξερες αυτό μητέρα;»
Οι απαντήσεις της μαμάς ήταν πάντα εκπληκτικές και ελάφρυναν την κάπως επίσημη ατμόσφαιρα. «Του Νεπάλ έλεγε, Νεπάλ; Όχι, μόνο δεν ξέρω τον πληθυσμό του, αλλά ούτε καν πού στην ευχή του Θεού είναι αυτό το μέρος». Βεβαίως αυτό το πράγμα για τον πατέρα μας ήταν παιχνιδάκι.
«Φελίτσε, μου έλεγε φέρε παιδί μου τον Άτλαντα να δείξομε στη μαμά σου πού βρίσκεται το Νεπάλ». Και έτσι άρχιζε το ψάξιμο, όλοι έπρεπε να καταλάβομε πού είναι το Νεπάλ. Κανένα γεύμα δε τελείωνε στο σπίτι μας αν δε ρίχναμε φως σε μια ντουζίνα τέτοια θέματα. Όσο είμαστε παιδιά πολύ λίγη σημασία δίναμε στην εκπαιδευτική τακτική του πατέρα μας και στα «θαύματα» της γνώσης
Ακόμη λιγότερο συνειδητοποιούσαμε τα οφέλη που μας προσέφερε μια τέτοια διαδικασία. Για την ακρίβεια δε δίναμε πεντάρα για όλα αυτά ανυπομονούσαμε να τελειώσουμε το γεύμα και να βρεθούμε έξω με τα λιγότερο μορφωμένα από μας γειτονόπουλα, που ήδη χαλούσαν τον κόσμο, παίζοντας ποδόσφαιρο με τενεκεδάκια.
Εκ των υστέρων μετά από χρόνια σπουδών πάνω στη διαδικασία της αφομοίωσης της γνώσης από τον άνθρωπο συνειδητοποιώ πόσο δυναμική εκπαιδευτική εφάρμοζε ο πατέρας μου με το να ενισχύει καθημερινά την αξία της συνεχούς μάθησης. Χωρίς να το καταλάβομε η οικογένεια μας μεγάλωνε ενωμένη, με κοινές εμπειρίες και με τη συμμετοχή του ενός στην εκπαίδευση του άλλου.
Ο πατέρας μας χωρίς καλά-καλά να το ξέρει  και ο ίδιος μας «εκπαίδευε» με την πιο βαθιά αληθινή σημασία του όρου.
Κοιτάζοντας μας, ακούγοντας μας, σεβόμενος τη γνώμη μας, επιβεβαιώνοντας την αξία μας, δίδοντας μας την αίσθηση της αξιοπρέπειας, υπήρξε χωρίς αμφιβολία ο δάσκαλος που μας επηρέασε περισσότερο από κάθε άλλον.
Από πολύ ενωρίς από τα πρώτα γυμνασιακά μου χρόνια είχα πάρει την απόφαση να ακολουθήσω την καριέρα του δασκάλου. Κατά την διάρκεια των σπουδών μου, είχα ως καθηγητές μου μερικούς από τους γνωστότερους παιδαγωγούς σε αυτή τη χώρα.
Όταν τελικά αποφοίτησα από την Ακαδημία ανακάλυψα ότι οι επαγγελματίες παιδαγωγοί μας μάθαιναν ό,τι ο πατέρας μου ήξερε από πολύ καιρό. Δηλαδή ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερο θαύμα από την ανθρώπινη ικανότητα για γνώση και ότι το παραμικρό μόριο γνώσης είναι τόσο σημαντικό που έχει τη δύναμη να μας αλλάξει προς το καλύτερο. «Το πόσο θα ζήσομε έλεγε ο πατέρας έχει όρια, το πόσα θα μάθομε όχι». Είμαστε αυτό που μαθαίνομε και κανείς μας δεν πρέπει να αδιαφορεί για τη μόρφωση του. Ο πατέρας ήταν ένας επιτυχημένος εκπαιδευτικός. Η τεχνική του με ωφέλησε σε όλη μου τη ζωή. Ακόμη και τώρα όταν γυρνώ στο σπίτι μου μετά από την περιπέτεια μιας μακριάς ημέρας εργασίας πριν το κεφάλι μου αγγίξει το μαξιλάρι ακούω καθαρά τη φωνή του στο δωμάτιο μου: Φελίτσε τι καινούριο έμαθες σήμερα;
Να διερωτηθούμε: Αφήνει ο σύγχρονος τρόπος ζωής περιθώριο για τέτοια πράγματα;
Η  απάντηση όμως είναι κατηγορηματική η παιδεία αρχίζει από το σπίτι και το σπίτι είναι η οικογένεια.
Κι αν δεν υπάρχει ο χρόνος κάθε μέρα, με πάσα  θυσία κάποιες μέρες πρέπει να τον βρίσκομε.