ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

Της Δέσποινας Κουτσούμπα* 

Οι μαθητευόμενοι μάγοι του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης έκαναν πάλι το θαύμα τους! Μετά από ένα χρόνο διαβουλεύσεων με τους τροϊκανούς και τους γάλλους «ειδικούς» κατέληξαν σε μια πρόταση για το οργανόγραμμα του πολιτισμού που αποτελείται από 6 πίνακες, 4 σελίδες με έκθεση γενικών ιδεών και 2 διαγράμματα! Αυτή ήταν η δεύτερη απόπειρα να «μεταρρυθμίσουν» διοικητικά τις υπηρεσίες του πολιτισμού. Στην προηγούμενη απόπειρα, που επεστράφη από τους εργαζόμενους (αλλά ακόμη και από την πολιτική ηγεσία, όπως μαθαίνουμε) ως απαράδεκτη, είχαν «ξεχάσει» να συμπεριλάβουν ακόμη και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο!
Ο αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού είχε πει ότι θα δώσει έμφαση στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά, όμως η αρμόδια επιτροπή της διοικητικής από-ρύθμισης πήγαν ένα βήμα πιο κει: εξαΰλωσαν όλο τον πολιτισμό! Το πρώην Υπουργείο Πολιτισμού (περασμένα μεγαλεία…) διαμελίζεται .....
.... και τα ιμάτιά του μοιράζονται στις γενικές διευθύνσεις του Υπουργείου Παιδείας: αλλού το διοικητικό, αλλού το οικονομικό, αλλού η μηχανοργάνωση. Ίνα πληρωθεί το ρηθέν υπό του προφήτη, και μετά τη Δασική Υπηρεσία, να πάψει και η Αρχαιολογική Υπηρεσία να έχει τη δυνατότητα να εφαρμόσει τους νόμους.
Είναι διοικητική μεταρρύθμιση το κρεβάτι του Προκρούστη; Για τους ιθύνοντες του ΥΔΜΗΔ, φαίνεται πως ναι. Στην εναπομείνασα Γενική Γραμματεία Πολιτισμού, οι Γενικές Διευθύνσεις θα είναι 3, και κάθε μία από αυτές θα έχει 3 Διευθύνσεις. 3 επί 3 δηλαδή, μιας και ο αριθμός 3 είχε μια ιερή διάσταση, ήδη από την αρχαιότητα. Είτε πρόκειται για τη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων, που περιλαμβάνει τα 4/5 των αρμοδιοτήτων και του προσωπικού του πολιτισμού (καθώς είναι υπεύθυνη για την πολιτιστική κληρονομιά από τα προϊστορικά χρόνια έως το νεότερο πολιτισμό), είτε για τις άλλες δύο Γενικές Διευθύνσεις (Τεχνικών Έργων και Σύγχρονου Πολιτισμού), πάλι στο τρία καταλήγουμε. Μπορεί να μην έχει καμία λειτουργικότητα, αλλά το πινακάκι βγαίνει συμμετρικό, είπε η επιτροπή.
Ό,τι περισσεύει, κόβεται! Περισσεύει για παράδειγμα η Διεύθυνση που ασχολείται με την αρχαιοκαπηλία; Συρρικνώνεται σε τμήμα. Τι κι αν αυξάνονται τα κρούσματα αρχαιοκαπηλίας συνεχώς τα χρόνια του Μνημονίου; Τι κι αν από τότε που ιδρύθηκε, η συνεργασία με τις αρμόδιες δικαστικές και αστυνομικές αρχές έχει φέρει άριστα αποτελέσματα; Τι κι αν το ευαίσθητο αντικείμενο, με διαχείριση απόρρητων πληροφοριών και απόρρητων αποστολών, χρειάζεται έναν Διευθυντή που θα μπορεί να πάρει κρίσιμες αποφάσεις; Δεν μας πειράζει, στο πινακάκι είχαμε χώρο μόνο για Τμήματα.
Σε τμήμα «εξαφανίζεται» ακόμη και το αντικείμενο της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, χρόνια αφότου η νεότερη πολιτιστική κληρονομιά και η άυλη κληρονομιά κατάφεραν να βρουν μια «θέση στον ήλιο», αφού για χρόνια η επιστημονική κοινότητα έδινε μάχη για να αναγνωριστεί η σημασία και η προστασία των υλικών και άυλων αποτυπωμάτων του νεότερου πολιτισμού. Μίλησε κανείς για πισωγύρισμα; 
Από το συμπίλημα που παρουσιάστηκε ως «οργανόγραμμα» για να μπει στην κυβερνητική επιτροπή απουσιάζουν η Εφορείες των Εναλίων Αρχαιοτήτων, της Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας, των Ιδιωτικών Συλλογών, τα Αρχαιολογικά Ινστιτούτα ανά τη χώρα, αλλά ακόμη και η Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως! Απουσιάζει ακόμη και η Ειδική Υπηρεσία που σχετίζεται με την υλοποίηση των έργων ΕΣΠΑ. Περισσότερα από 400 τέτοια έργα σε μνημεία αυτή τη στιγμή, με κόπους και βάσανα, υλοποιούνται από τις Υπηρεσίες του πολιτισμού, με το 70% των χρημάτων να πηγαίνουν σε μισθοδοσία προσωπικού σε περιοχές όπως το Καστελόριζο, το Αγαθονήσι, η Αιανή Κοζάνης. Ίσως αυτό ακριβώς να είναι και το πρόβλημα: το 70% πηγαίνει σε εργαζόμενους και όχι σε τσιμέντα, προμήθειες και λοιπές (μαύρες) τρύπες…
Ας είναι! Είναι προφανές ότι στα νέα καλούπια της «διοικητικής μεταρρύθμισης» που κομπάζουν οι αρμόδιοι, δεν χωρούν υπηρεσίες που έχουν πράγματι παραγωγική εργασία και ασκούν πολιτική. Γιατί οι Υπηρεσίες του πολιτισμού ήταν από τις τελευταίες που (με πολλή προσπάθεια από πλευράς των εργαζομένων) κατάφερναν να εκτελούν οι ίδιες τα έργα (αντί να τα εκχωρούν σε εργολάβους), στελεχώνονταν από επιστημονικό προσωπικό που ασκούσε πολιτιστική πολιτική (αντί να εκχωρεί την άσκηση πολιτικής σε διορισμένα ΔΣ ή πλανόδιους συμβούλους), συναρτούσαν την προστασία των αρχαιοτήτων με την τοπική ανάπτυξη. Δεν συγχωρούνται αυτά στο Τροϊκανό δημόσιο. Έπρεπε να το έχουμε όλοι καταλάβει: η μετάβαση από την ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου σε εκείνη του «κρατικού υπαλλήλου» (ψηφίστηκε σε νόμο το 2011) σήμαινε πολύ περισσότερα από όσα τότε ισχυρίζονταν. Σήμαινε ότι στο νέο, μικρό και ευέλικτο κράτος που ετοιμάζουν, χωρούν μόνο οι εργαζόμενοι που διεκπεραιώνουν τα έγγραφα, χωρίς να έχουν άποψη για το αντικείμενό τους, χωρίς να ασκούν οποιαδήποτε δημιουργική εργασία, χωρίς κριτική στο αντικείμενο ή τις πολιτικές που ασκούνται. Καλώς ήρθατε στη διοικητική μεταρρύθμιση λοιπόν.
Μέσα σε όλον αυτό τον ορυμαγδό, σαν μικρή λεπτομέρεια ακούγεται το ότι από το εν λόγω σχέδιο οργανογράμματος απουσιάζουν… οι ίδιοι οι εργαζόμενοι! Ούτε οργανικές θέσεις, ούτε κλάδοι και ειδικότητες. Ένα ξερό πινακάκι με τη μείωση του προσωπικού έως το 2015. Κι όμως, ακόμη κι εδώ υπάρχει «παρασπονδία». Οι αναφερόμενες θέσεις δεν είναι οι θέσεις των τακτικών υπαλλήλων. Κατά την προσφιλή συνήθεια της «απογραφής», στις θέσεις εργασίας προστίθεται και τα έκτακτο προσωπικό, ώστε ξαφνικά αντί για τους (μόλις) 7.000 υπαλλήλους που υπηρετούν τον πολιτισμό σε όλη τη χώρα, να «φουσκώνουμε» σε 10.600! Σιγά σιγά έρχονται και οι υπεράριθμοι-υποψήφιοι διαθέσιμοι…
Αν όλο αυτό συμβαίνει σε έναν Οργανισμό που δεν είναι καθόλου «απαρχαιωμένος» αλλά ισχύει μόλις από το 2003 και ήδη παρουσιάζει τεράστια οργανικά κενά, σε έναν τομέα που αποτελεί «συγκριτικό πλεονέκτημα» της χώρας μας (σύμφωνα με τις κυβερνητικές δηλώσεις), όπως αυτός του πολιτισμού, φανταστείτε τι συμβαίνει με τη «διοικητική μεταρρύθμιση» της υγείας, της παιδείας, της ανάπτυξης (σαν ανέκδοτο ακούγεται…). Με δυο λόγια, γίνεται πράξη αυτό που παραδέχτηκε ο ίδιος ο (πού σου να νιότη πού ‘δειχνες πως θα γινόμουν άλλος) κος Μανιτάκης στη Βουλή: «το δημόσιο θα κρατήσει μόνο ότι δεν θέλει να πάρει ο ιδιωτικός τομέας». Άρα, θα κλείσει κάθε «παραγωγικό» τομέα και θα κρατήσει μόνο το διοικητικό κέλυφος. Τότε, όμως, δεν θα τους νοιάζει αν το δημόσιο είναι «αντι-παραγωγικό», θα την έχουν κάνει τη δουλειά τους!
Αφιερωμένο σε όλους αυτούς που βλέπουν με δυσπιστία τις μάχες των δημοσίων υπαλλήλων: η μάχη που δίνουμε ενάντια στη συρρίκνωση του δημοσίου, είναι μάχη για όλη την κοινωνία, για όλους τους εργαζόμενους και ανέργους. Για να υπάρχει αύριο νοσοκομείο, σχολείο, ασφαλιστικό ταμείο, επιθεώρηση εργασίας, μουσείο, ιστορική μνήμη που δεν θα μας βυθίσει στη λαίλαπα του φασισμού ξανά. Είναι μάχη επιβίωσης όλης της κοινωνίας. Κι όποιος δεν το καταλαβαίνει, σκάβει το δικό του λάκκο!
*προέδρου Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων