των παιδικών μου χρόνων……
Γράφει Ευτυχία Δεσποτάκη
Ανήκω στη γενιά που η τύχη της επεφύλαξε να μη γνωρίσει πόλεμο ούτε καμιά κατοχή. Γεννηθήκαμε λίγο μετά τον εμφύλιο πόλεμο, που ευτυχώς στην Κρήτη δεν είχε τις ίδιες οδυνηρές συνέπειες, που είχε στην άλλη Ελλάδα. Έτσι η ιδέα του πολέμου και της Γερμανικής κατοχής προέρχεται από της διηγήσεις και τις εμπειρίες δικών μας προσώπων, που με θαυμασμό απορία και φόβο ακούγαμε, για να τα προσθέσομε στη μετέπειτα ιστορική γνώση όση από τα βιβλία αποκτήσαμε .
Κάθε χρόνο το Μάη μήνα βετεράνοι πολεμιστές Κρητικοί και επιζώντες σύμμαχοι από τον άλλο κόσμο ξαναφέρνουν στο νου μνήμες που πληγώνουν. Από κοντά και οι νεότεροι επίσημοι και απλοί τιμούν τη θυσία σε ένα άνισο αγώνα,που όντως η εθνική αξιοπρέπεια επέβαλε να γίνει.
Εγώ θα αναφερθώ στη μάχη του Καστελλιανού κάμπου και στην Γερμανική κατοχή, όπως τα έχω φυλάξει μέσα μου από διηγήσεις, εντυπώσεις, προβληματισμούς, και παρατηρήσεις των γονιών μου, σαν ήμουν μικρό παιδί και ρωτούσα για τοποθεσίες, για πρόσωπα, για πράγματα. Άκουγα λοιπόν και διαμόρφωνα μέσα μου εικόνες και σκέψεις, όπως νομίζω συμβαίνει με το κάθε παιδί.
Οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές έπεσαν το Μάη του 1941 στον κάμπο του Καστελλιού, όπως λεγόταν τότε η Κίσαμος. Αλήθεια τι παράξενο άκουσμα στα παιδικά αφτιά η λέξη αλεξιπτωτιστής αλλά πιο παράξενο ο τρόπος που αυτό το πράγμα έπεφτε από τον ουρανό κρατώντας αυτή την τεράστια ομπρέλα, αφού τον άφηνε το αεροπλάνο. Γέμισε έλεγαν ο κάμπος εκείνο το πρωί από όλα αυτά τα όντα που τα θεωρούσα κάτι το υπερφυσικό και η απορία μου με έκανε να ρωτώ αν είχαν μάτια και μύτη. Ο κάμπος αυτός κατάφυτος από αμπέλια και σπαρτά κάθε είδους δημητριακών τότε, απλώνεται και σήμερα βόρεια και κάτω από τον εθνικό δρόμο στο σημείο των Λυκείων της κωμόπολης, όμως σήμερα κατάφυτος από ελαιόδεντρα αλλά και με πλήθος κτισμάτων. Εκεί ήταν και τα δικά μας αμπέλια. Στο ένα υπήρχε ένας πελώριος λάκκος, στα παιδικά μου μάτια φάνταζε άβυσσος, αλλά ο φόβος και το μυστήριο μεγάλωσαν, όταν μου είπε ο πατέρας μου ότι είχε γίνει από τη βόμβα που έπεσε την ημέρα που έπεσαν οι Γερμανοί στον κάμπο. Ποτέ δεν τόλμησα να κατέβω χαμηλότερα σε αυτόν, νόμιζα, ότι κάτι θα εκραγεί, όπως το ίδιο ένιωθα κάθε φορά που βρισκόμουν σε χωράφι κοντά στη θάλασσα, γιατί εκεί είχε σκοτωθεί κάποιος από νάρκη, και άκουγα ότι οι Γερμανοί είχαν ναρκοθετήσει πολλά μέρη και ήταν πολλοί οι θάνατοι και οι ακρωτηριασμοί απ΄αυτό το ύπουλο όπλο. Το γεγονός της "βόμβας ή της μπόμπας" προσδιόρισε και την ονομασία της περιοχής που έμεινε πια γνωστή με τον προσδιορισμό «στην βόμβα».. Αρκετοί που σκοτώθηκαν την μέρα της πτώσης των αλεξιπτωτιστών ήταν άμαχοι που λόγω εποχής βρέθηκαν στον κάμπο είτε γιατί θειάφιζαν, είτε γιατί κουτσοκόρφιζαν τα αμπέλια τους είτε γιατί θέριζαν το βίκο. Σε αυτά τα θύματα και η νονά η Αργυρώ που άφησε τέσσερα ορφανά και ο Μανώλης, ο πρωτοξάδερφος της μητέρας που έχοντας γυρίσει μόλις από την Αλβανία με κρυοπαγήματα δεν κατάφερε να ξεφύγει το μοιραίο, στον τόπο του. Η μοίρα φαίνεται τον είχε τάξει υπέρ πατρίδος. Σκοτώθηκαν και άλλοι πολλοί από αυτούς που έτρεξαν, όπως μπορούσαν άμαχοι με ό,τι όπλο βρήκαν ή φονικό εργαλείο μπροστά τους για να δώσουνε το παρόν και να πούνε ότι η γη αυτή δεν ήταν απροστάτευτη, επειδή ο επίσημος στρατός της δεν είχε γυρίσει ακόμη από την Αλβανία… Τα ονόματα αυτών που έπεσαν στον κάμπο ακούγονται κάθε χρόνο στο προσκλητήριο των νεκρών…
Στα παιδικά μου χρόνια και σε όλη τη εφηβεία μου την πτώση των Γερμανών αλεξιπτωτιστών σηματοδοτούσαν μια σειρά από εννιά σκαλιά τσιμεντένια, κατάλοιπο του γερμανικού νεκροταφείου που είχαν φτιάξει ο Γερμανοί για τους νεκρούς τους, εκεί ακριβώς που βρίσκεται το σημερινό μνημείο, πεσόντων που πολύ αργότερα στήθηκε Μέχρι το γερμανικό νεκροταφείο, «στα σκαλάκια» ήταν η πιο μακρινή μας βόλτα σαν είμαστε παιδιά για να μαζέψομε τις πρώτες ανεμώνες κι εκεί γινόταν και ο εορτασμός της επετείου σε όλα τα μαθητικά μας χρόνια, σε ένα κάμπο με κανένα κτίσμα από τα σημερινά.
Σαν ήμουν παιδί οι Γερμανοί ήταν συνδυασμένοι με γυναίκες με μαύρα τσεμπέρια δεμένα στο κεφάλι, και στην ερώτηση μου γιατί πύκνωνε η απάντηση: σκότωσαν οι Γερμανοί τον άνδρα της, σκότωσαν οι Γερμανοί το γιό της… Οι αναφορές σε ομαδικές εκτελέσεις που έγινα σε κάποια κοντινα χωριά όπως η Μαλάθυρος, που σκότωσαν όλους τους άνδρες, η Κάντανος που την εξαφάνισαν και έγραψαν λέει και επιγραφή για να υπενθυμίζουν ότι υπήρξε κάποτε ήταν ασύλληπτα στον παιδικό νου. Η επίσκεψη πρώτη φορά με εκδρομή στον Αλικιανό και η εικόνα των κρανίων στο μνημείο πεσόντων, μαζί με το στίχο στ΄Αλικιανοβατόλακα κανένα δεν αφήκαν, γυναίκες αιχμαλώτισαν τα σπίτια των καήκαν…… που μας είπε η δασκάλα γέμιζαν φόβο και αποτροπιασμό την ψυχή, απορία τι έγιναν και πώς μεγάλωσαν τα ορφανά παιδιά και ένα γιατί να πολεμούν οι άνθρωποι. Και ύστερα ήταν κι αυτό το φοβερό Γερμανικό πουλί, ο ατσάλινος αετός στο τέρμα μιας μεγάλης τσιμεντένιας σκάλας που είχε στηθεί δεξιά στο ύψος του Γαλατά από τους Γερμανούς, σύμβολο της από αέρος κατάληψης της Κρήτης θριάμβου της ναζιστικής θηριωδίας. Κάθε φορά......
... που περνούσαμε με το λεωφορείο για τα Χανιά, μέσα μου υπήρχε ο φόβος, ότι θα χυμήξει κατά πάνω μας και θα χαθούμε Γράφει Ευτυχία Δεσποτάκη
Ανήκω στη γενιά που η τύχη της επεφύλαξε να μη γνωρίσει πόλεμο ούτε καμιά κατοχή. Γεννηθήκαμε λίγο μετά τον εμφύλιο πόλεμο, που ευτυχώς στην Κρήτη δεν είχε τις ίδιες οδυνηρές συνέπειες, που είχε στην άλλη Ελλάδα. Έτσι η ιδέα του πολέμου και της Γερμανικής κατοχής προέρχεται από της διηγήσεις και τις εμπειρίες δικών μας προσώπων, που με θαυμασμό απορία και φόβο ακούγαμε, για να τα προσθέσομε στη μετέπειτα ιστορική γνώση όση από τα βιβλία αποκτήσαμε .
Κάθε χρόνο το Μάη μήνα βετεράνοι πολεμιστές Κρητικοί και επιζώντες σύμμαχοι από τον άλλο κόσμο ξαναφέρνουν στο νου μνήμες που πληγώνουν. Από κοντά και οι νεότεροι επίσημοι και απλοί τιμούν τη θυσία σε ένα άνισο αγώνα,που όντως η εθνική αξιοπρέπεια επέβαλε να γίνει.
Εγώ θα αναφερθώ στη μάχη του Καστελλιανού κάμπου και στην Γερμανική κατοχή, όπως τα έχω φυλάξει μέσα μου από διηγήσεις, εντυπώσεις, προβληματισμούς, και παρατηρήσεις των γονιών μου, σαν ήμουν μικρό παιδί και ρωτούσα για τοποθεσίες, για πρόσωπα, για πράγματα. Άκουγα λοιπόν και διαμόρφωνα μέσα μου εικόνες και σκέψεις, όπως νομίζω συμβαίνει με το κάθε παιδί.
Οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές έπεσαν το Μάη του 1941 στον κάμπο του Καστελλιού, όπως λεγόταν τότε η Κίσαμος. Αλήθεια τι παράξενο άκουσμα στα παιδικά αφτιά η λέξη αλεξιπτωτιστής αλλά πιο παράξενο ο τρόπος που αυτό το πράγμα έπεφτε από τον ουρανό κρατώντας αυτή την τεράστια ομπρέλα, αφού τον άφηνε το αεροπλάνο. Γέμισε έλεγαν ο κάμπος εκείνο το πρωί από όλα αυτά τα όντα που τα θεωρούσα κάτι το υπερφυσικό και η απορία μου με έκανε να ρωτώ αν είχαν μάτια και μύτη. Ο κάμπος αυτός κατάφυτος από αμπέλια και σπαρτά κάθε είδους δημητριακών τότε, απλώνεται και σήμερα βόρεια και κάτω από τον εθνικό δρόμο στο σημείο των Λυκείων της κωμόπολης, όμως σήμερα κατάφυτος από ελαιόδεντρα αλλά και με πλήθος κτισμάτων. Εκεί ήταν και τα δικά μας αμπέλια. Στο ένα υπήρχε ένας πελώριος λάκκος, στα παιδικά μου μάτια φάνταζε άβυσσος, αλλά ο φόβος και το μυστήριο μεγάλωσαν, όταν μου είπε ο πατέρας μου ότι είχε γίνει από τη βόμβα που έπεσε την ημέρα που έπεσαν οι Γερμανοί στον κάμπο. Ποτέ δεν τόλμησα να κατέβω χαμηλότερα σε αυτόν, νόμιζα, ότι κάτι θα εκραγεί, όπως το ίδιο ένιωθα κάθε φορά που βρισκόμουν σε χωράφι κοντά στη θάλασσα, γιατί εκεί είχε σκοτωθεί κάποιος από νάρκη, και άκουγα ότι οι Γερμανοί είχαν ναρκοθετήσει πολλά μέρη και ήταν πολλοί οι θάνατοι και οι ακρωτηριασμοί απ΄αυτό το ύπουλο όπλο. Το γεγονός της "βόμβας ή της μπόμπας" προσδιόρισε και την ονομασία της περιοχής που έμεινε πια γνωστή με τον προσδιορισμό «στην βόμβα».. Αρκετοί που σκοτώθηκαν την μέρα της πτώσης των αλεξιπτωτιστών ήταν άμαχοι που λόγω εποχής βρέθηκαν στον κάμπο είτε γιατί θειάφιζαν, είτε γιατί κουτσοκόρφιζαν τα αμπέλια τους είτε γιατί θέριζαν το βίκο. Σε αυτά τα θύματα και η νονά η Αργυρώ που άφησε τέσσερα ορφανά και ο Μανώλης, ο πρωτοξάδερφος της μητέρας που έχοντας γυρίσει μόλις από την Αλβανία με κρυοπαγήματα δεν κατάφερε να ξεφύγει το μοιραίο, στον τόπο του. Η μοίρα φαίνεται τον είχε τάξει υπέρ πατρίδος. Σκοτώθηκαν και άλλοι πολλοί από αυτούς που έτρεξαν, όπως μπορούσαν άμαχοι με ό,τι όπλο βρήκαν ή φονικό εργαλείο μπροστά τους για να δώσουνε το παρόν και να πούνε ότι η γη αυτή δεν ήταν απροστάτευτη, επειδή ο επίσημος στρατός της δεν είχε γυρίσει ακόμη από την Αλβανία… Τα ονόματα αυτών που έπεσαν στον κάμπο ακούγονται κάθε χρόνο στο προσκλητήριο των νεκρών…
Στα παιδικά μου χρόνια και σε όλη τη εφηβεία μου την πτώση των Γερμανών αλεξιπτωτιστών σηματοδοτούσαν μια σειρά από εννιά σκαλιά τσιμεντένια, κατάλοιπο του γερμανικού νεκροταφείου που είχαν φτιάξει ο Γερμανοί για τους νεκρούς τους, εκεί ακριβώς που βρίσκεται το σημερινό μνημείο, πεσόντων που πολύ αργότερα στήθηκε Μέχρι το γερμανικό νεκροταφείο, «στα σκαλάκια» ήταν η πιο μακρινή μας βόλτα σαν είμαστε παιδιά για να μαζέψομε τις πρώτες ανεμώνες κι εκεί γινόταν και ο εορτασμός της επετείου σε όλα τα μαθητικά μας χρόνια, σε ένα κάμπο με κανένα κτίσμα από τα σημερινά.
Σαν ήμουν παιδί οι Γερμανοί ήταν συνδυασμένοι με γυναίκες με μαύρα τσεμπέρια δεμένα στο κεφάλι, και στην ερώτηση μου γιατί πύκνωνε η απάντηση: σκότωσαν οι Γερμανοί τον άνδρα της, σκότωσαν οι Γερμανοί το γιό της… Οι αναφορές σε ομαδικές εκτελέσεις που έγινα σε κάποια κοντινα χωριά όπως η Μαλάθυρος, που σκότωσαν όλους τους άνδρες, η Κάντανος που την εξαφάνισαν και έγραψαν λέει και επιγραφή για να υπενθυμίζουν ότι υπήρξε κάποτε ήταν ασύλληπτα στον παιδικό νου. Η επίσκεψη πρώτη φορά με εκδρομή στον Αλικιανό και η εικόνα των κρανίων στο μνημείο πεσόντων, μαζί με το στίχο στ΄Αλικιανοβατόλακα κανένα δεν αφήκαν, γυναίκες αιχμαλώτισαν τα σπίτια των καήκαν…… που μας είπε η δασκάλα γέμιζαν φόβο και αποτροπιασμό την ψυχή, απορία τι έγιναν και πώς μεγάλωσαν τα ορφανά παιδιά και ένα γιατί να πολεμούν οι άνθρωποι. Και ύστερα ήταν κι αυτό το φοβερό Γερμανικό πουλί, ο ατσάλινος αετός στο τέρμα μιας μεγάλης τσιμεντένιας σκάλας που είχε στηθεί δεξιά στο ύψος του Γαλατά από τους Γερμανούς, σύμβολο της από αέρος κατάληψης της Κρήτης θριάμβου της ναζιστικής θηριωδίας. Κάθε φορά......
Το σπίτι μας ,απέναντι από το Γυμνάσιο, όπως άκουγα επιτάχθηκε αμέσως από τους Γερμανούς όπως και άλλα σπίτια του Καστελλιού και αφού λεηλατήθηκε την πρώτη μέρα ύστερα εγκαταστάθηκαν Γερμανοί αξιωματικοί που ασκούσαν την comantatour. Οι γονείς μου και τα αδέρφια έμεναν σε μέρος του υπογείου και σε δυο βοηθητικά δωμάτια που ήταν έξω στην αυλή. Με κάθε επιφύλαξη και προσοχή και από τις δυο μεριές η ζωή συνεχίστηκε. Πολλά σημάδια φανέρωναν το πέρασμα των Γερμανών από το, σπίτι, όπως οι τεράστιοι λεκέδες σε κάποιες μάλλινες υφαντές κουρτίνες, που όμως εξακολουθούσαμε να τις κρεμάμε στα παράθυρα και οφειλόταν στη λεηλασία της πρώτης ημέρας, όταν μεταξύ άλλων μπήκαν οι Γερμανοί στρατιώτες στο υπόγειο, όπου ήταν όλα τα πράγματα, και τα ρούχα μαζεμένα, άνοιξαν τα βαρέλια το κρασί, έπιναν, άφηναν τους πίρους ανοιχτούς και πλημμύρισαν όλα με το κρασί. Πολλά από τα προικιά της μητέρας, ρούχα, έπιπλα, πίνακες, σερβίτσια τα πήραν, όπως έγινε και σε άλλα σπίτια. Άλλοτε πάλι έφερναν σαν πλιάτσικα πράγματα και προικιά άλλων ανθρώπων. Σαν έφυγαν, όσα γνώριζαν οι δικοί μου σε ποιούς ανήκαν τους φώναξαν και τα πήραν πίσω.
Ξέρεις, μου έλεγε η μητέρα, σε μια από τις διηγήσεις της. «Δεν ήταν όλοι κακοί οι Γερμανοί, πιο πικροί ήταν οι Αυστριακοί. Άνθρωποι ήταν και αυτοί, μάνες και παιδιά είχαν. Μια μέρα μου λέει ένας που τον έλεγαν Μπενάοφ: Μαντάμ ούτε έλληνες κακοί, ούτε Γερμανοί κακοί, πόλεμο είναι κακό. Έβγαλε από την μέσα τσέπη του σακακιού του ένα πορτοφόλι και σε μια θήκη μου έδειξε δυό τούφες ξανθά μαλλάκια δακρυσμένος…..
Μια άλλη μέρα, συνεχίσε, η μητέρα βλέπω από το παραθυράκι στο υπόγειο ένα σωρό ψωμιά, μερικά ήταν και λίγο μουχλιασμένα, ζήτησα από κάποιον την άδεια αν μπορούμε να τα πάρομε, φώναξα και τις γειτόνισσες, ξεκαθάρισαν ό,τι μπορούσαν γέμισαν τις μαντήλες τους και τα πήραν Ήταν μια μικρή πασχαλιά γι α όλους
Μια μέρα, ο πατέρας σου πήρε το θάρρος και ρώτησε ένα άλλο γερμανό, ευγενικό παιδί που τον έλεγαν Φρίτς,πότε θα φύγουν οι Γερμανοί. Αυτός κουνόντας το κεφάλι του απάντησε εμείς θα φύγομε αλλά εσείς δε θα τελείώσετε, θα έχετε άλλο πόλεμο μεταξύ σας, θ' αλληλοεξοντοθείτε. Πού τόξερε αυτός πως θα ακολουθούσε ο εμφύλιος απορούσε η μητέρα….
Ήταν ο ίδιος ο Φρίτς, που ένα βράδυ πέρασε έξω από την κουζίνα που τρώγαμε ο πατέρας σου εγώ και τα αδέρφια σου μικρά παιδιά τότε. Το φαγητό ήταν σκέτα χόρτα βραστά. Ψωμί δεν υπήρχε στο τραπέζι. Προσπέρασε χωρίς να μιλήσει και σε λίγο γυρίζει και αφήνει μια φέτα ψωμί δίπλα στο πιάτο κάθε παιδιού….
Δεν ήταν όμως λίγες οι φορές, που και δικοί μας άνθρωποι ψυχραμένοι με συνανθρώπους τους κατέφευγαν στην κομαντατούρ για να τους επιλύσουν οι γερμανοί τις διαφορές τους. Εντύπωση μου έκανε μια μέρα, συνεχίζει η μητέρα, που είδα ένα καλοφτιαγμένο κύριο που μάλλον ερχόταν γι αυτό το σκοπό. Σε λίγο τον είδα να φεύγει κρατώντας ένα δοχείο της νυχτός και σκουπίδια να πάει να τα πετάξει κατ έντολή του Γερμανού που θαρρώ πως σταμάτησε πιο πολύ στο ύψος του ο Γερμανός παρά τον δικό μας.» Και ήταν και άλλες οι διηγήσεις της για τους Γερμανούς και την κατοχή, όπως οι τραυματίες και οι Καστελλιανές γυναίκες που έκαναν γάζες τα σεντόνια της προίκας τους, όπως η ανατίναξη της προβλήτας του Καστελλιού πριν φύγουν οι Γερμανοί, κατάλοιπο της οποίας είναι η σημερινή προβλήτα της παραλίας που διαθέτομε και άλλα και άλλα….
Σήμερα πια μεγάλοι στην ηλικία ζώντας σε μια άλλη διαμορφωμένη πραγματικότητα και με άλλη γνώση, οδηγούμαστε σε άλλες σκέψεις
Καμιά όμως από τις ανθρώπινες αυτές στιγμές δεν εξιλεώνει τους εγκληματίες της ναζιστικής θηριωδίας ηθικούς αυτουργούς της τόσο μεγάλης καταστροφής και του αφανισμού των ανθρώπων…
Η θέα των εκατοντάδων σταυρών τόσο στο συμμαχικό νεκροταφείο της Σούδας όσο και στο νεκροταφείο του Μάλεμε αλλά και τα μνημεία και τα κενοτάφια των μαρτυρικών τόπων και χωριών και πάλι σε οδηγεί στο ερώτημα γιατί; Οι νεότεροι σκεπτόμενοι Γερμανοί, αν συζητήσεις μαζί τους φέρουν βαρέως αυτή την επαίσχυντη κληρονομιά στο ομαδικό ασυνείδητο τους.
Ωστόσο η ζωή είναι δυνατότερη από το θάνατο, συνεχίζεται και παίζει παράξενα παιχνίδια. Η Ελλάδα καθημαγμένη από τον εμφύλιο πόλεμο που έλεγε ο Μπενάωφ βρέθηκε να δουλεύει στις φάμπρικες της Γερμανίας και να προσπαθεί μέσα και από τη μετανάστευση να ανασυγκροτηθεί. Ήρθαν καλύτερες μέρες στον τόπο. Αναδημιουργήθηκε και η Κρήτη όχι στο βαθμό που η θυσία της και ο φυσικό της πλούτος την προίκισαν, ας το ομολογήσομε είναι πολύ πίσω σε πολλούς τομεί. Ωστόσο χιλιάδες τουριστών γερμανοί οι περισσότεροι φτάνουν στην Κρήτη και στηρίζεται η οικονομία μας. Φιλοξενούνται σε μεγάλες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις εκεί που άλλοτε έπεφταν οι αλεξιπτωτιστές, τους χαμογελούμε και μας χαμογελούν. Δεν είναι οι ίδιοι εκείνοι είναι οι δικολογιές τους. Και μεις υπακούμε στην παραγγελλιά της Κρήτης κατά το νεοριζίτικο τραγούδι
Γροικάτε ίντα παράγγελνε η κρήτη τω μπαιδιώ τζη
Μετρήσετε τα μνήματα των εδικώ και ξένω
Σούλα ν΄ανάψετε κερί, λιβάνι και καντήλι
Κι αν έρθουν και δικολογιες των ξένω σκοτωμένω
Να τσι φιλοξενήσετε….
Ωστόσο η ζωή είναι δυνατότερη από το θάνατο, συνεχίζεται και παίζει παράξενα παιχνίδια. Η Ελλάδα καθημαγμένη από τον εμφύλιο πόλεμο που έλεγε ο Μπενάωφ βρέθηκε να δουλεύει στις φάμπρικες της Γερμανίας και να προσπαθεί μέσα και από τη μετανάστευση να ανασυγκροτηθεί. Ήρθαν καλύτερες μέρες στον τόπο. Αναδημιουργήθηκε και η Κρήτη όχι στο βαθμό που η θυσία της και ο φυσικό της πλούτος την προίκισαν, ας το ομολογήσομε είναι πολύ πίσω σε πολλούς τομεί. Ωστόσο χιλιάδες τουριστών γερμανοί οι περισσότεροι φτάνουν στην Κρήτη και στηρίζεται η οικονομία μας. Φιλοξενούνται σε μεγάλες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις εκεί που άλλοτε έπεφταν οι αλεξιπτωτιστές, τους χαμογελούμε και μας χαμογελούν. Δεν είναι οι ίδιοι εκείνοι είναι οι δικολογιές τους. Και μεις υπακούμε στην παραγγελλιά της Κρήτης κατά το νεοριζίτικο τραγούδι
Γροικάτε ίντα παράγγελνε η κρήτη τω μπαιδιώ τζη
Μετρήσετε τα μνήματα των εδικώ και ξένω
Σούλα ν΄ανάψετε κερί, λιβάνι και καντήλι
Κι αν έρθουν και δικολογιες των ξένω σκοτωμένω
Να τσι φιλοξενήσετε….
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου