ΜΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΣ ΗΤΑΝ ΑΥΤΟΣ.......

 ......ή αρχιτέκτονας; 

Ο Ουκρανός (τότε Ρώσος) μοναχός Βασίλειος Γκρηγκόρεβιτς Μπάρσκυ (1701-1747), ήταν ένα πολύ ανήσυχο άτομο. Στο σύντομο χρόνο της ζωής του περιηγήθηκε τους ιερούς χώρους της Ορθόδοξης Ανατολής, από την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο μέχρι την Ελλάδα και το Άγιον Όρος. Δεν άφησε μοναστήρι για μοναστήρι να μην το επισκεφτεί και να μην αφήσει ένα πολύτιμο σχέδιο και ένα πλήθος πληροφορίες για το πως ήταν τότε. Τα σχέδιά του τα διακρίνει από τη μια κάποια αφέλεια, από την άλλη όμως φοβερή ακρίβεια είτε αναφέρεται στα κτήρια, είτε στον περιβάλλοντα χώρο, είτε στις καθημερινές δραστηριότητες των μοναχών. Δεν παραλείπει την παραμικρή λεπτομέρεια και η αρχαιολογική έρευνα επιβεβαιώνει την ακρίβεια των πληροφοριών που παρέχει. Μεταξύ του 1744 και 1746 επισκέπτεται για τελευταία φορά τη χώρα μας, ένα χρόνο πριν πεθάνει. Από τα επτά μοναστήρια που αποτύπωσε στην Κρήτη τα τέσσερα σώζονται και λειτουργούν μέχρι σήμερα στην περιοχή των Χανίων (Αγία Τριάδα των Τζαγκαρόλων, Μονή Γδερνέτου (Γουβερνέτου), Χρυσοπηγή και Γωνιά. Τα σχέδια του Barskij ήταν για εμάς τα προηγούμενα χρόνια πολύτιμος οδηγός στη σύνταξη των μελετών και την εκτέλεση εργασιών αποκατάστασης, όπου είχαμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε την απόλυτη αξιοπιστία του.

Πρώτο παράδειγμα το μεγάλο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων, όπως ήταν πριν από τις εκτεταμένες προσθήκες του 19ου αιώνα στη δυτική, την ανατολική και τη νότια πτέρυγα. Στη μορφή αυτή περίπου επανήλθε από τη δεκαετία του 1970, χάρη στη στενή συνεργασία που είχαμε με τον τότε ηγούμενο π.Αθανάσιο Ντουρουντάκη και την υπόλοιπη αδελφότητα μεταξύ των οποίων ο επόμενος ηγούμενος π.Αμφιλόχιος Παπαγιαννάκης και ο αδελφός του Δαμασκηνός, σήμερα Μητροπολίτης Κυδωνίας και Αποκορώνου. Με τις πρώτες καθαιρέσεις κονιαμάτων φάνηκε η διαφορετική μορφή της δυτικής όψης με τη μνημειακή είσοδο, ακριβώς όπως τη σχεδιάζει ο Barskij. Φυσικά δεν υπάρχει ακόμη το ψηλό καμπαναριό. Στο σχέδιο η εκκλησία δεν έχει τρούλους, αφού ήταν ημιτελής από την κατάκτηση των Τούρκων το 1645, μέχρι το 1835 όταν ο Μουσταφά Ναϊλή πασάς έδωσε επιτέλους την άδεια να ολοκληρωθεί ο ναός. Φαίνεται το κομψό διώροφο κοιμητηριακό παρεκκλήσι στη νοτιοανατολική γωνία. Στη θέση της ανατολικής πτέρυγας σχεδιάζεται κήπος, αφού η Εκκλησιαστική Σχολή κτίστηκε μόλις στα τέλη του 19ου αιώνα. Στο δρόμο προσπέλασης και γύρω από τη Μονή υπάρχουν πολλά κυπαρίσσια, από τα οποία και πήρε το όνομα Selvili Manastir (Το μοναστήρι με τα Κυπαρίσσια), γύρω-γύρω οι απέραντοι ελαιώνες και ψηλά αριστερά στο ύψωμα οι κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις της Κατσούφρας. 

Μιχάλης Ανδριανάκης