Οι διακοπές περιγράφονται ως μία ξεχωριστή περίοδος ξεκούρασης και αναζωογόνησης. To συναίσθημα που χαρακτηρίζει τους περισσότερους σε σχέση με τις διακοπές είναι η ικανοποίηση. Εάν κάποιος ρωτήσει άτομα που βρίσκονται σε διακοπές να περιγράψουν τη διάθεσή τους, είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι απαντήσεις που θα λάβει θα έχουν
θετικό πρόσημο. Έρευνες έχουν δείξει ότι ακόμη και ποσοστά της τάξης του 96% από δείγματα παραθεριστών αναφέρουν χαρούμενη διάθεση. Τα θετικά συναισθήματα που βιώνουν οι παραθεριστές δεν σχετίζονται ούτε με το κοινωνικό-οικονομικό τους επίπεδο,......
... αλλά ούτε και με την ηλικία τους. Ακόμη, έχει βρεθεί ότι ο τύπος των διακοπών δεν σχετίζεται με τα επίπεδα χαράς που αναφέρονται, δηλαδή δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος τύπος διακοπών που να είναι πιο ευχάριστος από τους υπόλοιπους. Επίσης φαίνεται ότι είμαστε σε θέση να έχουμε μία αρκετά καλή αίσθηση του τύπου των διακοπών που θα μας ευχαριστούσε και επιλέγουμε ανάλογα. Οι παράγοντες που φαίνονται να σχετίζονται με τα επίπεδα ευτυχίας που αναφέρουν όσοι επέστρεψαν από διακοπές είναι το κατά πόσο βοήθησε ο καιρός, τα επίπεδα πίεσής τους, η στάση απέναντι στους συντρόφους τους και η διάρκεια των διακοπών. Τα άτομα που έκαναν διακοπές 3-6 ημερών ανέφεραν περισσότερο θετική διάθεση από όσους έλειπαν για λιγότερες αλλά και για περισσότερες ημέρες. Αυτό ίσως έχει να κάνει με το ότι μεταξύ δύο ημερών και μίας εβδομάδας είμαστε σε θέση να απολαύσουμε σε ικανοποιητικό βαθμό το ταξίδι, αλλά, παράλληλα, επειδή το διάστημα είναι σχετικά μικρό, μειώνεται η πιθανότητα προστριβών στην παρέα.
Ένα ακόμη εύρημα που έχει προκύψει από τις σχετικές μελέτες είναι ότι τα συναισθήματα των παραθεριστών μπορούν να περιγραφούν από μία καμπύλη «ευτυχίας των διακοπών». Στο πρώτο 10% της περιόδου των διακοπών τα άτομα αναφέρουν χαμηλότερα επίπεδα διάθεσης. Αυτό το διάστημα αποκαλείται και «ταξιδιωτική φάση» και η πεσμένη διάθεση ίσως έχει να κάνει με την κούραση από το ταξίδι κτλ.
Όσοι βρίσκονταν στο κυρίως μέρος των διακοπών, δηλαδή ανάμεσα στο 10% και στο 80% του διαστήματος, ανέφεραν υψηλά επίπεδα διάθεσης.
Όσοι βρίσκονταν μεταξύ του 80% και του 90% του χρόνου των διακοπών ανέφεραν τα χαμηλότερα επίπεδα διάθεσης, «τη φάση πτώσης», και όσοι βρίσκονταν στο τελευταίο δέκατο της περιόδου των διακοπών ανέφεραν επίσης υψηλότερα επίπεδα διάθεσης, τη «φάση αναζωογόνησης». Οι ερευνητές θεωρούν ότι σε αυτή την τελευταία φάση οι άνθρωποι έχουν αφήσει πίσω την ανησυχία σχετικά με τις διακοπές, για παράδειγμα το πακετάρισμα τα εισιτήρια κτλ. και είναι διατεθειμένοι να ευχαριστηθούν και πάλι το ταξίδι τους .
Το φαινόμενο της «ροδαλής οπτικής γωνίας» περιγράφηκε από ερευνητές στα τέλη της δεκαετίας του '90, όπου συγκρίνοντας δεδομένα από διαφορετικά δείγματα παραθεριστών, συμπέραναν ότι τα συναισθήματα που βιώνουν οι άνθρωποι όσο περιμένουν να έρθουν οι διακοπές και το πόσο θυμούνται εκ των υστέρων, δηλαδή αφού επιστρέψουν, ότι διασκέδασαν στις διακοπές τους είναι πολύ πιο έντονα και ευχάριστα σε σχέση με τα συναισθήματα που βιώνουν στην πραγματικότητα κατά τη διάρκεια των διακοπών τους. Το φαινόμενο της «ροδαλής οπτικής γωνίας» θέτει το ερώτημα του κατά πόσο τελικά έχει σημασία το πώς περνάς στην πραγματικότητα στις διακοπές σου, αφού τα συναισθήματα ευχάριστης προσμονής και οι θετικές μνήμες είναι εντονότερα μετά την επιστροφή.
Ένα άλλο νοητικό φαινόμενο, το οποίο έχει να κάνει με την αντίληψη και τη συνειδητοποίηση των αναμνήσεων και των εμπειριών μας περιγράφηκε από την ομάδα του νομπελίστα Daniel Κahneman και έχει ονομαστεί «ο κανόνας της κορύφωσης-τέλους». Αυτός ο κανόνας αναφέρεται στο ότι οι συνολικές μνήμες μίας εμπειρίας δείχνουν υψηλό βαθμό συσχέτισης με το μέσο όρο συναισθηματικής κορύφωσης κατά το διάστημα των διακοπών και τη συναισθηματική κατάσταση στην τελική φάση της εμπειρίας. Ο παραπάνω κανόνας θα μπορούσε να εφαρμοστεί ώστε να μεγιστοποιηθούν οι ευχάριστες αναμνήσεις των διακοπών με το να προσπαθήσει κάποιος να νιώσει σε κάποια φάση των διακοπών κάτι όσο το δυνατό πιο έντονο και παράλληλα να σχεδιάσει κάτι επίσης ευχάριστο προς το τέλος των διακοπών. Τα παραπάνω ευρήματα ενισχύονται και από άλλους ερευνητές, οι οποίοι αναφέρουν ότι η ανάμνηση του βαθμού ευχαρίστησης από τις διακοπές σχετίζεται με την ευχαρίστηση των παραθεριστών κατά το πιο ασυνήθιστο 24ωρο των διακοπών. Επίσης οι παραπάνω αναμνήσεις μεταβάλλονται ανάλογα με το τι μας απασχολεί την περίοδο που γίνεται η αξιολόγηση.
Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα των ερευνών θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη στο σχεδιασμό των διακοπών αλλά και από τουριστικές υπηρεσίες με στόχο να μεγιστοποιήσουν την απόλαυση των πελατών τους. Ακόμη, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι αφού ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το πόσο ευχάριστα βιώνουμε τις εμπειρίες μας, τόσο στο παρόν όσο και σε σχέση με την ανάμνησή τους, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε το νοητικό μας δυναμικό για να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής μας, αναπλαισιώνοντας τα κίνητρά μας σε όλη τη διάρκεια του έτους και όχι μόνο αναφορικά με το δεδομένα περιορισμένο διάστημα των διακοπών.
Dr. Τσέκου Χαρά
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
... αλλά ούτε και με την ηλικία τους. Ακόμη, έχει βρεθεί ότι ο τύπος των διακοπών δεν σχετίζεται με τα επίπεδα χαράς που αναφέρονται, δηλαδή δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος τύπος διακοπών που να είναι πιο ευχάριστος από τους υπόλοιπους. Επίσης φαίνεται ότι είμαστε σε θέση να έχουμε μία αρκετά καλή αίσθηση του τύπου των διακοπών που θα μας ευχαριστούσε και επιλέγουμε ανάλογα. Οι παράγοντες που φαίνονται να σχετίζονται με τα επίπεδα ευτυχίας που αναφέρουν όσοι επέστρεψαν από διακοπές είναι το κατά πόσο βοήθησε ο καιρός, τα επίπεδα πίεσής τους, η στάση απέναντι στους συντρόφους τους και η διάρκεια των διακοπών. Τα άτομα που έκαναν διακοπές 3-6 ημερών ανέφεραν περισσότερο θετική διάθεση από όσους έλειπαν για λιγότερες αλλά και για περισσότερες ημέρες. Αυτό ίσως έχει να κάνει με το ότι μεταξύ δύο ημερών και μίας εβδομάδας είμαστε σε θέση να απολαύσουμε σε ικανοποιητικό βαθμό το ταξίδι, αλλά, παράλληλα, επειδή το διάστημα είναι σχετικά μικρό, μειώνεται η πιθανότητα προστριβών στην παρέα.
Ένα ακόμη εύρημα που έχει προκύψει από τις σχετικές μελέτες είναι ότι τα συναισθήματα των παραθεριστών μπορούν να περιγραφούν από μία καμπύλη «ευτυχίας των διακοπών». Στο πρώτο 10% της περιόδου των διακοπών τα άτομα αναφέρουν χαμηλότερα επίπεδα διάθεσης. Αυτό το διάστημα αποκαλείται και «ταξιδιωτική φάση» και η πεσμένη διάθεση ίσως έχει να κάνει με την κούραση από το ταξίδι κτλ.
Όσοι βρίσκονταν στο κυρίως μέρος των διακοπών, δηλαδή ανάμεσα στο 10% και στο 80% του διαστήματος, ανέφεραν υψηλά επίπεδα διάθεσης.
Όσοι βρίσκονταν μεταξύ του 80% και του 90% του χρόνου των διακοπών ανέφεραν τα χαμηλότερα επίπεδα διάθεσης, «τη φάση πτώσης», και όσοι βρίσκονταν στο τελευταίο δέκατο της περιόδου των διακοπών ανέφεραν επίσης υψηλότερα επίπεδα διάθεσης, τη «φάση αναζωογόνησης». Οι ερευνητές θεωρούν ότι σε αυτή την τελευταία φάση οι άνθρωποι έχουν αφήσει πίσω την ανησυχία σχετικά με τις διακοπές, για παράδειγμα το πακετάρισμα τα εισιτήρια κτλ. και είναι διατεθειμένοι να ευχαριστηθούν και πάλι το ταξίδι τους .
Το φαινόμενο της «ροδαλής οπτικής γωνίας» περιγράφηκε από ερευνητές στα τέλη της δεκαετίας του '90, όπου συγκρίνοντας δεδομένα από διαφορετικά δείγματα παραθεριστών, συμπέραναν ότι τα συναισθήματα που βιώνουν οι άνθρωποι όσο περιμένουν να έρθουν οι διακοπές και το πόσο θυμούνται εκ των υστέρων, δηλαδή αφού επιστρέψουν, ότι διασκέδασαν στις διακοπές τους είναι πολύ πιο έντονα και ευχάριστα σε σχέση με τα συναισθήματα που βιώνουν στην πραγματικότητα κατά τη διάρκεια των διακοπών τους. Το φαινόμενο της «ροδαλής οπτικής γωνίας» θέτει το ερώτημα του κατά πόσο τελικά έχει σημασία το πώς περνάς στην πραγματικότητα στις διακοπές σου, αφού τα συναισθήματα ευχάριστης προσμονής και οι θετικές μνήμες είναι εντονότερα μετά την επιστροφή.
Ένα άλλο νοητικό φαινόμενο, το οποίο έχει να κάνει με την αντίληψη και τη συνειδητοποίηση των αναμνήσεων και των εμπειριών μας περιγράφηκε από την ομάδα του νομπελίστα Daniel Κahneman και έχει ονομαστεί «ο κανόνας της κορύφωσης-τέλους». Αυτός ο κανόνας αναφέρεται στο ότι οι συνολικές μνήμες μίας εμπειρίας δείχνουν υψηλό βαθμό συσχέτισης με το μέσο όρο συναισθηματικής κορύφωσης κατά το διάστημα των διακοπών και τη συναισθηματική κατάσταση στην τελική φάση της εμπειρίας. Ο παραπάνω κανόνας θα μπορούσε να εφαρμοστεί ώστε να μεγιστοποιηθούν οι ευχάριστες αναμνήσεις των διακοπών με το να προσπαθήσει κάποιος να νιώσει σε κάποια φάση των διακοπών κάτι όσο το δυνατό πιο έντονο και παράλληλα να σχεδιάσει κάτι επίσης ευχάριστο προς το τέλος των διακοπών. Τα παραπάνω ευρήματα ενισχύονται και από άλλους ερευνητές, οι οποίοι αναφέρουν ότι η ανάμνηση του βαθμού ευχαρίστησης από τις διακοπές σχετίζεται με την ευχαρίστηση των παραθεριστών κατά το πιο ασυνήθιστο 24ωρο των διακοπών. Επίσης οι παραπάνω αναμνήσεις μεταβάλλονται ανάλογα με το τι μας απασχολεί την περίοδο που γίνεται η αξιολόγηση.
Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα των ερευνών θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη στο σχεδιασμό των διακοπών αλλά και από τουριστικές υπηρεσίες με στόχο να μεγιστοποιήσουν την απόλαυση των πελατών τους. Ακόμη, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι αφού ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το πόσο ευχάριστα βιώνουμε τις εμπειρίες μας, τόσο στο παρόν όσο και σε σχέση με την ανάμνησή τους, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε το νοητικό μας δυναμικό για να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής μας, αναπλαισιώνοντας τα κίνητρά μας σε όλη τη διάρκεια του έτους και όχι μόνο αναφορικά με το δεδομένα περιορισμένο διάστημα των διακοπών.
Dr. Τσέκου Χαρά
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου