ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΗΝ ΠΟΤΑΜΙΔΑ

Στην Ποταμίδα και στην ανατολική μεριά του ποταμού βρίσκεται η εκκλησία της Αγιάς Άννας χρονολογία κατασκευής γύρω στο 1500 μ.Χ και απέναντι απο αυτήν ένα απο τα τα παλαιότερα κτίρια του χωριού, μάλλον ενετικούς περιόδου με πολλά στοιχεία βέβαια και των νεώτερων  χρόνων. Μάλιστα σώζεται και μια  επιγραφή "ΟΙΚΟΔΟΜΗΘΗ Ο ΟΙΚΟS ΟΥΤΟC ΔΙ ΕΞΟΔΟΥ Κ(ΑΙ) ΚΟΠΟ(Υ) ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΜΑΖΟΚΟΠΟΥ αφπβ (=1582)", στοιχείο αρκετό για να κινήσει το ενδιαφέρον. 

Το συγκεκριμένο κτήριο αναφέρεται απο τους παλιούς κατοίκους του χωριού ως Κρυφό Σχολειό, και έχει απαλλοτριωθεί από την τότε 28η ΕΦΑ Χανίων, σήμερα είναι ένα εγκαταλελειμμένο κτήριο που απο την εποχή που τραβήχτηκε η φώτο, έχει πέσει μεγάλο τμήμα του. Από εκεί πέρασαν και οι σπουδαστές του Μετσόβιου Πολυτεχνείου (σχολή αρχιτεκτόνων -μηχανικών) πριν κάμποσα χρόνια και έκαναν μια πρώτη επίσημη καταγραφή. Αυτές τις μέρες ανακαινίζεται η Αγία Άννα, η οποία ήταν επικίνδυνη λόγω των ρωγμών που υπήρχαν στους τοίχους και την οροφή απο σεισμούς και γίνεται μια πρώτη αποτύπωση του Κρυφού Σχολειού για να δούνε οι υπεύθυνοι αν κατά πόσο μπορεί να αναστυλωθεί μιας και έχει ακόμα κάποια πολύ όμορφα αρχιτεκτονικά μέλη.

Ας ελπίσουμε οτι θα σώσουμε οτι μπορούμε απ όλα αυτά τα ιστορικά κτήρια και μνημεία του Δήμου μας που τα περισσότερα βρίσκονται στα τελευταία τους. 

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΚΙΣΑΜΟΥ "Η ΓΡΑΜΒΟΥΣΑ"

Είναι πολλές φορές λυπηρό να θες να μάθεις την ιστορία του τόπου σου και όταν το αποφασίζεις να έχεις αργήσει και να μην βρίσκεις σχεδόν κανένα απ όλους αυτούς που την "έγραψαν" ή κι αν βρίσκεις να μην θυμούνται με ακρίβεια τα γεγονότα. Εξαίρεση θεωρώ τους αγαπητούς φίλους τον δήμαρχο κ. Σχετάκη που έχει πολλά ακόμα να μας πει, τον Γιώργο Πευκιανάκη και τον αγαπητό κ. Γιάννη Σταματάκη μέλη του πρώτου συμβουλίου. Ας ελπίσουμε οτι οι δυο πρώτοι που έχουν και κάποια σχέση με το διαδίκτυο να μας γράψουν μια μικρή εισαγωγή επί του θέματος.
 Στα αρχεία του ίδιου του συλλόγου "Προβολής της Κισάμου Η Γραμβούσα" δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για τις εκδηλώσεις, εντούτοις φαίνεται απο το εκλογοβιβλίο του συλλόγου τα Δ.Σ που συλλόγου απο το μακρινό 1974, αν και όπως φημολογείται η δράση του συλλόγου, ίσως σαν Εμπορικός σύλλογος τότε, να ξεκινούσε απο το 1966 με τις γιορτές κρασιού. (Φώτο Ανυφαντάκη) 
 

Έτσι στις πρώτες εκλογές του συλλόγου, όπως φαίνεται, δηλώνουν συμμετοχή πλήθος αξιόλογων Κισαμιτών όπως, ο Γεώργιος Ανουσάκης, ο Γεώργιος Ανυφαντάκης, ο Γεώργιος Δεσποτάκης, ο Θεόδωρος Καμπουράκης, ο Μανώλης Ξυπολιτάκης, ο Γεώργιος Πευκιανάκης, η Παγώνα Ροδουσάκη (πρόεδρος του Συλλόγου Κυριών και Δεσποινίδων), ο Μανώλης Σκουλάκης, ο Γιάννης Σταματάκης, ο Αντώνης Σχετάκης, ο Μανώλης Τριποδάκης, ο Πέτρος Φουρναράκης...και το πρώτο Δ.Σ το καλοκαίρι του 1974 (εν μέσω επιστράτευσης) συγκροτείται... με τους παρακάτω και με την σειρά ψήφων:

1. Σχετάκης Αντώνης

2. Δεσποτάκης Γιώργος

3. Ξηρουχάκης Μανώλης

4. Ανυφαντάκης Γιώργος

5. Καμπουράκης Θεόδωρος

6. Πευκιανάκης Γιώργος

7. Σταματάκης Γιάννης

Εκδηλώσεις δεν γίνονται εκείνη την χρονιά αλλά απο την επομένη και ως σήμερα δηλώνουν παρόν στα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής μας, μάλιστα σαν πρωτεργάτες. 

Φυσικά τα επόμενα χρόνια πέρασαν απο τον σύλλογο και άλλοι πολλοί αξιόλογοι Κισαμίτες με προσφορά και αγώνα στα πολιτιστικά πράγματα της περιοχής μας, ο Μουντάκης Κώστας, ο Κατζουράκης Νίκος, ο Αθανασάκης Βαγγέλης, η Μαρία Μπερτίου, ο Τσουρουπάκης Μανώλης, ο Κατάκης Παντελής, ο Κατσικανδαράκης Κωστής, ο Πατερομιχελάκης Στέφανος, ο Κορτσαλιουδάκης Θανάσης, η Ξηρουχάκη Ειρήνη, η Κοκκινάκη Άννα, ο Κωστής Κυριτσάκης, ο Γιάννης Σκουλούδης η αγαπημένη φωνή του κρητικού γάμου και απο το 1988 ως το 2017 αναλαμβάνει πρόεδρος ο Θανάσης Δεικτάκης δίνοντας στο σύλλογο μια άλλη διάσταση. Φυσικά και οι νέοι που ανάλαβαν το βαρύ φορτίο μετά τον θάνατο του Θανάση είναι άξιοι και ικανοί, Γεωργιλάκης Γιώργος, Γριμπαουλάκης Δημήτρης, Πατεράκης Γιώργος, Πασχάλης Δημήτης, Τσαλαπάκης Αντώνης, Χατζάκης Αντώνης, Καπής Δημήτριος και κάποιους άλλους που ξεχνάω...

...... και το απόδειξαν δίνοντας νέο αέρα στο σύλλογο με περισσότερα δρώμενα και όλο τον χρόνο. 

Η συνέχεια είναι σίγουρα δική τους .....

31 ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ -ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΥΡΡΗΝΙΑΣ

Η Εκκλησία των Αγίων Πατέρων, βρίσκεται στα δυτικά της ακροπόλεως της Πολυρρήνιας και κτίσθηκε με πέτρες που προέρχονταν στο μεγαλύτερο μέρος από τα ερείπια ενός αρχαίου ελληνιστικού ναού, βόρεια και σε απόσταση 16.5 μέτρων από τον τόπο της εκκλησίας, που ήταν αφιερωμένος, ίσως στην θεά Άρτεμις. Η εκκλησία κατασκευάστηκε το 1894 και κατασκευαστής ήταν ο Αντώνιος Κλαουράκης απο τα Τοπόλια. Η κατασκευή των καμάρων παρουσίασε σοβαρά ελαττώματα εξ αιτίας των οποίων την νύχτα μετά τα εγκαίνια, οι καμάρες κατέρρευσαν ολοκληρωτικά. Το γεγονός ότι η κατάρρευση έγινε χωρίς θύματα αποδόθηκε από τους ντόπιους σε θαύμα των Αγίων Πατέρων. Κατά τα λοιπά ο Kλαουράκης πέθανε λίγο μετά, λόγω της μεγάλης λύπης που του προξένησε το θλιβερό αυτό γεγονός. Η μαρμάρινη πλάκα που θυμίζει την ημερομηνία που κατασκευάστηκε η εκκλησία είναι πάνω από την κύρια είσοδο και λέει τα εξής:
Οί Άγιοι Πατέρες
Έτος 1894
ως φοβερός ο τόπος
ούτος! ουκ έστι
τούτο αλλ΄ή οίκος θεού.
Ωκοδομήθ δαπάν
των κατοίκων του χωριού
Επάνω Παλαιόκασ
Αρχτεκτν
Ν. Α Κλαυράκς

Η λατρεία των 99 Αγίων Πατέρων προέρχεται από τον Αζογυρέ, τόπο όπου έζησαν και πέθαναν οι υπόλοιποι 98 Άγιοι Πατέρες. Όσοι έχετε επισκεφθεί την εκκλησία στην Πολυρρήνια θα παρατηρήσατε ότι είναι γεμάτη από επιγραφές, που προέρχονται από τον διπλανό ελληνιστικό ναό. Συνολικά υπάρχουν 31 επιγραφές και τις οποίες μελέτησε ο Ισπανός επιγραφολόγος Άγγελος Μαρτίνεζ.

..και θα τις βρείτε εντοιχισμένες στον ναό των 99 Άγιων Πατέρων!! Ή στο βιβλίο του Angel Martinez  "Οι επιγραφές της Εκκλησίας......" που εκδόθηκε σε συνεργασία με τον Δήμο Κισάμου, επί δημαρχίας Βαρουχάκη Ανδρέα.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΚΙΣΑΜΟΥ ΚΑΙ ΣΕΛΙΝΟΥ ΜΕΡΟΣ 2ο

 Ονόματα επισκόπων απο μια έρευνα της Στέλλας Μαρινάκη το 1981

Αν και η επισκοπή Κισάμου υπάρχει απο το 325 μ.Χ εντούτοις πολλά για τους επισκόπους της δεν υπάρχουν, εκτός απο αυτούς που παραβρέθηκαν στις Οικουμενικές συνόδους του 

343 Εύκισσου,  

691 Θεόπεμπτου, και του 

Λέοντα στην Σύνοδο του 787 στην Νίκαια της Βυθυνίας. Ακολουθεί η Αραβοκρατία που ενώ υπήρχαν επίσκοποι αυτοί δεν έμεναν στην Κρήτη ήταν απλοί τιτουλάριοι και τα ονόματα τους δεν διασώθηκαν. Με την επανίδρυση των Επισκοπών απο τον Νικηφόρο Φωκά ξαναλειτουργεί η επισκοπή αλλά και εδώ δεν υπάρχουν ονόματα επισκόπων ως και το 1205 που καταλαμβάνουν το νησί οι Ενετοί και υπάρχει η αντικατάσταση της Ορθόδοξης εκκλησίας απο την Λατινική. Τα πρώτα χρόνια μάλλον δεν λειτούργησε η επισκοπή Κισάμου ως και το 1364 που σε ένα βιβλίο του Βενετού γερουσιαστή Φλαμήνιου Κορνήλιου αναφέρονται οι ακόλουθοι Λατίνοι Επίσκοποι.

1346 Βαλλέτος

1347 Γουλιέλμος Μαυροκούκης*

1349 Γουλιέλμος Εμεργάβης

1362 Ιωάννης

1366 Νικόλαος Φουσκαρένιος

1367 Αίκαρδος 

1371 Συμεών

1387 Άγγελος Μπαρμπαρίγος

1427 Φραγκίσκος Ούρσος

1470 Εμμανουήλ

1486 Θωμάς Ντεκασίνης

1496 Αντώνιος Σαββίνας

1514 Δομίνικος Ντεαλέπο

1522 Δομίνικος Ζώνος

1544 Μιχαήλ Ζώνος

1545 Αυγουστίνος Τεύκος

1550 Πρόσπερος Πουμπλίκολας 

1510 Γεράσιμος Παλαιοκάπας (ορθόδοξος απο την Κυδωνία)

1588 Ιερώνυμος Ραγανσώνος

*Ο Γουλιέλμος Μαυροκούκης ήταν επίσκοπος Κισάμου το 1346 και αντικαταστήθηκε απο τον Γουλιέλμος Εμεργάβη μιας και στάλθηκε πρεσβευτής το 1349 στην Κωνσταντινούπολη.

Μετά τους Ενετούς έχουμε την Τουρκική τυραννία στο νησί και η επισκοπή έχει μεταφερθεί στην Επισκοπή Κισάμου οι δε Επίσκοποι που διασώθηκαν τα ονόματα τους ήταν:

1655 Φιλόθεος Πηγάς

1711 Γεράσιμος

1716 Γεράσιμος

1731 Παρθένιος

1750 Άνθιμος

1770 Παρθένιος Φαζάκης

1777 Παΐσιος

1779 Σωφρόνιος Κακογιάννης

1796 Ιωσάφ

-        Γεδεών

-        Ιγνάτιος

-        Σεραφείμ

-        Φοινίκιος

-        Ιωαννίκιος

1818 Μελχισεδέκ Δεσποτάκης, τον κρέμασαν το 1821 στην Σπλάνζια και η επισκοπή έμεινε δίχως ποιμενάρχη, και η επισκοπή Κισάμου μετά το 1831- ενώθηκε με την επισκοπή Κυδωνίας- ως το 1862 που ξανάγινε επισκοπή Κισάμου και Σελίνου.

1862 Γεράσιμος Στρατηγάκης

-        Μισαήλ εκ Καλύμνου

1875 Πανάρετος εκ Κωνσταντινουπόλεως

1891 Παρθένιος Μπιτσάκης

1892 Δωρόθεος Κλώναρης

1902 Ανθιμος Λελεδάκης

1935 Χρυσόστομος Αγγελιδάκης

1937 Ευδόκιμος Συγγελάκης

1956 Ειρηναίος Γαλανάκης

1975 Κυριλλος Κυπριωτάκης

1980 Ειρηναίος Γαλανάκης

2005 Αμφιλόχιος Ανδρονικάκης

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΚΙΣΑΜΟΥ ΚΑΙ ΣΕΛΙΝΟΥ

και μαρτυρίες για την μεταστέγαση της στο χωριό Επισκοπή Κισάμου.

Γράφει η Στέλλα Μαρινάκη

Η επισκοπή Δυτικής Κρήτης χρονολογείται απο τα πρώτα χρόνια της παλαιοχριστιανικής εποχής., όπως αποδεικνύεται και απο τα πρακτικά της Α' Οικουμενικής Συνόδου που έγινε στην Νίκαια το 325 μ.Χ (προέδρευσε ο Μέγας Κωνσταντίνος, παραβρέθηκε η μητέρα του Αγία Ελένη και ο πάπας της Ρώμης Σιλβέστρος) τα οποία πρακτικά υπογράφει και ο Επίσκοπος Κισάμου και Κανδάνου.

Έδρα της Επισκοπής ήταν η αρχαία Κίσαμος πολύ πριν η Κρήτη αποτελέσει τμήμα του ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους. Έμεινε εκεί, μέχρι την μεταφορά της στο χωριό Επισκοπή όταν η Κίσαμος καταστράφηκε, *πιθανών απο επεμβάσεις Ελλαδικών δυνάμεων στο νησί.

Για το γεγονός αυτό έχουν διασωθεί πέντε σημαντικές μαρτυρίες.

Α)  Ένα ενετικό χειρόγραφο του 1637 που αναφέρει πως το όνομα του χωριού Επισκοπή δόθηκε πολύ πριν απο το 7ο αιώνα. 

Β) Ένα δημοσίευμα του Στέφανου Ξανθουδίδη στο περιοδικό "Χριστιανική Κρήτη" που αναφέρει μεταξύ άλλων.."και αι άλλες πόλεις της Κρήτης χρηματίσασαι κατά καιρούς, ήτοι τους πρώτους αιώνας του Χριστιανισμού, έδραι Επισκόπων, μεταξύ των οποίων και η Κίσαμος, εΊχον αφανιστεί προ της Αραβικής κατακτήσεως, δηλαδή του 825μ.Χ και κατά μακρόν οι έδραι των Επισκοπών μετακομίσθησαν εις άλλα χωρία, μάλλον πρόσφορα δια την νέαν των πραγμάτων κατάστασιν. Τα χωριά ταύτα ελάμβανον το όνομα Επισκοπή, μολονότι ο Επίσκοπος και η επισκοπή διατηρούσαν το κατά παραδοσιν αρχαίον όνομα της εκλειπούσης πόλεως".

Γ) Μια μαρτυρία του Gerola που γράφει στο βιβλίο του.. " Και η επισκοπή Κισάμου διατήρησε μεν το όνομα αλλά μετακομίσθη εις εν γειτονικόν χωρίον το κληθέν Επισκοπή.."

Δ) Η ύπαρξη στο χωριό Επισκοπή, ενός ναού προιουστινάνιου Ναού Rotoda που σπανίζει στην ορθοδοξία και είναι ο μοναδικός στην Κρήτη (ίδιου ρυθμού ο Άγιος Γεώργιος στην Θεσσαλονίκη) και κατά μαρτυρίες αρχαιολόγων τοποθετείτε το κτίσιμο του κατά τον 3ο ή 4ο αιώνα μ.Χ.

Ε) Σημαντική μαρτυρία είναι και αυτή του Άγγλου περιηγητή Pococke που αναφέρει στο βιβλίο του το 1745, όταν επισκέφτηκε την Κίσαμο, οτι ο τότε Επίσκοπος Κισάμου Άνθιμος του ανέφερε οτι ο ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου στην Επισκοπή, είναι ο καθεδρικός ναός της επισκοπής του.

Το άρθρο συνεχίζεται με την έρευνα της κα Στέλλας Μαρινάκης με τα ονόματα των επισκόπων Κισάμου και Σελίνου που έχουν διασωθεί ανά τους αιώνες, και θα την αναρτήσω τις επόμενες μέρες..  

*Να κάνω μια παρέμβαση μιας και το άρθρο αυτό γράφτηκε το 1981 οτι η αρχαιολογική σκαπάνη έχει κάνει κάποια μικρά βήματα στην πόλη της Κισάμου σχετικά με την Βασιλική της, και βρήκε ένα τρίκλητο ναό μέσα στην πόλη (κρίμα που δεν υπάρχει συνέχιση της ανασκαφής) και πιθανολογείται απο τα ευρήματα οτι είναι η πρώτη Βασιλική της επισκοπής Κισάμου άρα ενδεχομένως με τον σεισμό του 365 μ.Χ που καταστράφηκε η πόλη να εγκαταλείφθηκε (είναι η πρώτη περίπτωση εγκατάλειψη της πόλης) και να έγινε η μεταστέγαση της Επισκοπή κάπου αλλού, αφού όπως φαίνεται στην Κίσαμο δεν υπάρχει συνέχεια της κατοίκησης για πολλά χρόνια. Ακολούθησε φυσικά και η άλλη μεταστέγαση της επισκοπής λόγω των επιδρομών στις παράλιες πόλεις.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟ

 Διαβάζοντας ένα άρθρο του Γιάννη Σφακιωτάκη δικηγόρου- οικονομολόγου γραμμένο το μακρινό 1981 σχετικά με την "Οικονομική πλευρά της ανάπτυξης της Επαρχίας Κισάμου" είδα οτι το 1978 έγινε μια προσπάθεια απο ευαισθητοποιημένα άτομα της επαρχίας Κισσαμίτες εξ Αθηνών να δημιουργήσουν μια εταιρεία Λαϊκής Βάσης Αναπτύξεως της Επαρχίας Κισάμου. Αν και δεν αναφέρει τα άτομα ποιοι ήταν εντούτοις απο τα γραφόμενα του κ. Σφακιωτάκη φαίνεται οτι έγινε μια παρουσίαση της προσπάθειας αυτής πρώτα στην Αθήνα και μετέπειτα στην ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης, όπου η ομάδα αυτή ανέπτυξε τις οικονομικές, νομικές και γενικότερα τις θετικές επιπτώσεις αν γίνει η εν λόγω εταιρεία. Μάλιστα το θέμα ξανακουβεντιάστηκε και στο 1ο Πανεπαρχιακό συνέδριο ανάπτυξης της επαρχίας που έγινε τον Αύγουστο του 1979 στην πόλη της Κισάμου, κατόπιν πρωτοβουλίας του Δήμου Κισάμου. (Έχω μια ενδοιασμό αν ήταν τότε δήμαρχος ο κ. Σχετάκης ή ο κ. Κουφάκης)

Βέβαια μετά ήρθαν τα γεγονότα του Ειρηναίου και όλοι έπεσαν με τα μούτρα στην υπόθεση αυτή που αποτελούσε το α και το ω της Επαρχίας και του λαού της. Πάντως στην αναφορά του ο κ. Σφακιωτάκης επισημαίνει τι είχε φτιαχτεί το πρώτο καταστατικό με τον σκοπό της εταιρείας να ήταν η οικονομική, πολιτιστική και κοινωνική ανάπτυξη της Επαρχίας, με έδρα τον ο Δήμο Κισάμου, με διασπορά μετοχών και με τους μετόχους να μην μπορούν να έχουν παραπάνω του 1% των μετοχών. Το καταστατικό μοιράστηκε μάλιστα λίγο πριν το συνέδριο στην Κίσαμο και αλλού, τον Ιούνιο του 1979. 

Αξίζει βέβαια να γραφτεί πως τελειώνει το άρθρο του ο δικηγόρος κ. Σφακιωτάκης.

" Δεν πρόλαβε να συσταθεί η εταιρεία και κάποιοι άσκησαν κριτική οτι δεν υπάρχει στόχος μάλιστα δεν ήταν λίγοι εκείνοι που αρθρογράφησαν επί αυτού,  δεν αξίζει να αναφερθούν, μάλιστα κάποιοι αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν οτι (οι 4 κισσαμίτες εξ Αθηνών μάλλον) είχαν αγαθή πρόθεση, μάλιστα αυτοί ήταν που μοίρασαν έντυπα κατηγορώντας τους εμπνευστές σαν "επιδρομείς" που αποβλέπουν στο σφετερισμό των περιουσιών και την εκμετάλλευση του ιδρώτα των αγροτών. (πόσο θα άξιζε να βρίσκαμε ένα τέτοιο έντυπο)

Κλείνοντας το άρθρο του ο κ. Σφακιωτάκης αναφέρει "Σήμερα τα δεδομένα είναι ευνοϊκότερα (1981) έχουμε ηθικούς συμπαραστάτες μεγίστου κύρους, έχουμε ζωντανή οικονομία και ένα καταξιωμένο και σίγουρο για τον εαυτό του λαό. Έχουμε ακόμα ένα έτοιμο ερευνητικό πρόγραμμα και το σχέδιο καταστατικού της εταιρείας, δεν απομένει παρά η καλή θέληση όλων μας για την υλοποίηση της Εταιρείας Λαϊκής Βάσης για την ανάπτυξη της Επαρχίας μας".

Όπως ξέρετε τίποτα δεν έγινε, δεν ξέρω αν πάτησε σε αυτό το καταστατικό η ΑΝΕΤΕΚ αργότερα αλλά ένα είναι πασιφανές.. η υπόλοιπη επαρχία αναπτύχθηκε και μεις μείναμε στο 1981.

Η ΔΩΡΕΑ ΤΗΣ ΔΩΡΕΑΣ

 Επειδή τόσα χρόνια υπάρχει μια παραφιλολογία σχετικά με το Δημοτικό στάδιο Κισάμου δίχως να γράφονται τα ορθά, μιας και αποτελεί περιουσία του Δήμου, έψαξα τα αρχεία της Επιτροπής Σταδίου που υπήρχε πάντα στην πόλη μας. Ως και σήμερα όλοι ξέραμε οτι το Δημοτικό στάδιο ήταν δωρεά προς τον Δήμο μας για να γίνει ένα γηπεδο για τον Κισσαμικό. Μάλιστα όλοι είχαμε ακούσει τον δωρητή δίχως βέβαια να έχουμε τα στοιχεία που θα το αποδείκνυαν. Στα κιτάπια λοιπόν της Επιτροπής σταδίου βρήκα την τελική μεταβίβαση της δωρεάς 7.5 στρεμμάτων δυο δωρητών προς τον Δήμο Κισάμου το μακρινό 1961. Αυτά λοιπόν τα 7.5 στρέμματα δωρήθηκαν το 1971 στο Ελληνικό κράτος με συμβολαιογραφική πράξη για να γίνει το Εθνικό Στάδιο Κισάμου ..φυσικά όπως έγραψα και προχθές δεν έφτασαν για να γίνει ένα καθωσπρέπει στάδιο και έτσι απαλλοτριώθηκαν το 1973 άλλα 8.5 στρέμματα.

Αυτή είναι η αλήθεια σχετικά με την δωρεά και τις απαλλοτριώσεις τότε, φυσικά υπάρχει και ένας όρος στην δωρεά και αυτός είναι που ερίζει κάποιους, αν μπορεί να αλλάξει χέρια η περιουσία αυτή... αλλά όπως φαίνεται αυτό είναι αποκλειστικό θέμα της Δημοτικής αρχής μιας και όπως όλοι ξέρουμε τα Εθνικά στάδια δεν υπάρχουν πια πλην ελαχίστων περιπτώσεων και το δικό μας είναι απο χρόνια δημοτικό. Ο όρος που υπάρχει στην δωρεά αυτή του Δήμου Κισάμου προς το Ελληνικό Δημόσιο είναι οτι "υπάρχει ανάκλησης της δωρεάς" μόνο στην περίπτωση "μη ανεγέρσεως του κτηρίου στο εν λόγω Εθνικό στάδιο".

ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ ΚΙΣΑΜΟΥ ΝΥΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ ΜΕΡΟΣ Ι

 Από τα αρχεία που διατηρεί, και μπράβο στον Νέο Εμπορικό σύλλογο Κισάμου, υπάρχει και το αρχείο των Επιτρόπων του Εθνικού Σταδίου Κισάμου. Του εθνικού σταδίου που με το πέρασμα των χρόνων πέρασε στον Δήμο Κισάμου με το γνωστό αποτέλεσμα... να θρουλλά. Όπως φαίνεται απο την λίγη ανάγνωση που έκανα σε μερικά έγγραφα της περιόδου 1970-75, τα χρόνια αυτά έγινε η αναγκαστική απαλλοτρίωση της έκτασης (για δωρεά δεν βρήκα) 16. 466 τμ (σήμερα το δημοτικό στάδιο έχει έκταση 18.000 τμ) με τελεσίδικη απόφαση του πολυμελούς πρωτοδικείου Χανίων με τιμή ανερχόμενη σε 2.143.180 δραχμάς. 

Από τα στοιχεία και τα έγγραφα αυτά φαίνεται πόση αξία είχαν οι επιτροπές εκείνα τα χρόνια που συστηνόταν απο το Δήμαρχο που ήταν και πρόεδρος της, αλλά την τελική έγκριση την έπαιρνε απο την Γ.Γ Νεότητας και Αθλητισμού που για τη  συγκεκριμένη περίοδο ήταν ο κ. Πρίντζης, με ανθρώπους γνώστες και με αγάπη για το έργο. Tην εποχή που έγιναν οι απαλλοτριώσεις, εν καιρώ επταετίας, στην έκταση του γηπέδου πρόεδρος ήταν ο Δήμαρχος κ. Λυγιδάκης, γραμματέας ο Γιακουμάκης Σπύρος. Μετά την χούντα η επιτροπή απέκτησε ανεξάρτητο χαρακτήρα με πρόεδρο το 1975, τον Στρατή Χορευτάκη, γραμματέα τον γυμναστή Μαρακομιχελάκη Αντώνη, Ταμία τον Γιακουμάκη Σπύρο, και μέλη τον Ροδουσάκη Μανώλη και τον Σγουρό Κωνσταντίνο εκπρόσωπο του Κισαμικού, η θητεία της επιτροπής ήταν 3τής.

Για την ιστορία και μόνο αναφέρω οτι το δικαστήριο αποφάσισε να αποζημιωθούν οι ιδιοκτήτες της απαλλοτριωμένης έκτασης με 130 δρχ το τ.μ αν και το κράτος είχε δώσει (εν καιρώ επταετίας) τελεσίδικη τιμή τις 80 δρχ και οι ιδιοκτήτες ήταν 8. Τα δε ονόματα τους γνωστά δεν είναι ανάγκη να τα αναφέρουμε, αλλά με την συγκατάθεση μερικών εξ αυτών και με την αναγκαστική απαλλοτρίωση στους υπόλοιπους, αποκτήσαμε γήπεδο πράγμα που σήμερα φαντάζει πολύ δύσκολο να κάνουμε άλλο, αλλά και όπως φαίνεται και να το διατηρήσουμε. Ο αγώνας των κατοίκων και αυτών που ασχολήθηκαν με το θέμα εκείνα τα χρόνια, δεν ήταν για το προσωπικό συμφέρον και αυτό φαίνεται μιας και κανείς μας δεν ξέρει ούτε μετά απο 50 χρόνια τους δωρητές, ούτε τους πρώτους ιδιοκτήτες, αλλά ούτε και ποιοι ήταν αυτοί οι λίγοι αγωνιστές ώστε έχει ένα χώρο άθλησης η πόλη της Κισάμου. Διαφήμιση δεν έκαναν τότε στον εαυτό τους...

ΤΑ 12 ΑΡΧΟΝΤΟΠΟΥΛΑ ΣΤΗΝ ..ΚΙΣΑΜΟ

 

Ο Τριβάν στα περίφημα χρονικά του στις σελ. 6-7 μας δίνει μια ευχάριστη ιστορία για τα 12 αρχοντόπουλα, που την συνδυάζει μάλιστα για ετυμολογήσει και πως προήλθε η ονομασία της Κισάμου:

   … Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός έστειλε το 1182 μ.Χ τον υιό του Ισαάκιο με δώδεκα αρχοντόπουλα και άλλους αποίκους  στην Κρήτη για να καταλάβουν τους επαναστάτες (η ιστορία αναφέρει ότι την περίοδο αυτή έγινε μια επανάσταση  από τον δούκα Καρύκη που σκοτώθηκε μάλιστα στην στάση που προετοίμαζε). Ο στόλος αποτελούνταν από 101 γαλέρες και προσορμίσθηκε στο λιμάνι του Μαύρου Μώλους. Αφού αποβιβάστηκαν και ξεφόρτωσαν όλα τα πολεμοφόδια, ο Ισαάκιος διέταξε να κάψουν τα πλοία εκτός από μια γαλέρα που έστειλε πίσω στην Πόλη, και θα ανάγγειλε στον πατέρα του ότι έφτασαν στην Κρήτη με το συνθηματικό: εγγίξαμε= φτάσαμε. (Κάποιοι λανθασμένα ισχυρίζονται οτι η λέξη Κίσαμος προέρχεται απο αυτό το εγγίξαμε, Η αλήθεια βέβαια σχετικά με το όνομα είναι μακριά, και μάλλον πρόκειται για μια απλή ιστοριούλα. Το όνομα της Κισάμου είναι προελληνικό.)

 Όμως τα 12 αρχοντόπουλα ενδεχομένως να αποβιβάστηκαν στην Κίσαμο, οι περισσότεροι ιστορικοί που ασχολήθηκαν με το θέμα αυτό μιλούν και γράφουν για μια καθαρά εγκατάσταση αποίκων (ποιος άλλωστε ο λόγος να κάψουν τα πλοία τους) με σκοπό να αποτελέσουν ισχυρό έρεισμα αυτοκρατορικής εξουσίας (Βυζαντινής) στο νησί, και αυτό μάλλον είναι και το σωστό.

    Τα αρχοντόπουλα λοιπόν που ήλθαν στο παλιό λιμάνι μας είχαν τα ακόλουθα επώνυμα:

Φωκάς, Σκορδίλης, Γαβαλάς, Καλαφάτης, Αρκολέος, Χορτάτζης, Μουσούρος, Βαρούχας, Μελισσηνός, Λίτινας, Αργυρόπουλος, και Βλαστός. Πολλά από τα  επώνυμα επιβιώνουν ακόμα και σήμερα αυτούσια ή με μικρές παραλλαγές, σε όλη την Κρήτη ακόμα και στην Κίσαμο. Βαρουχάκης-Καλαφατάκης-Μελισσιανός-Λιτινάκης-Βλαστάκης, κ.α.π

     Όλους αυτούς που η ιστορία τους ονομάζει «δυνατούς» αγωνίστηκαν μετά την εγκατάσταση τους εναντίον των Βενετών για να κατοχυρώσουν τα προνόμια τους και να διατηρήσουν τους τίτλους ευγενείας τους επικαλούμενοι την καταγωγή τους, υπογράφοντας μάλιστα σε πολλά επίσημα έγγραφα, σαν παλιές βυζαντινές κρητικές οικογένειες.

   Βέβαια κανείς δεν μπορεί με σιγουριά να στηρίξει όλη την ιστορία αυτή και αν πρόκειται για μια πραγματικότητα ή είναι ένας ακόμη μεσαιωνικός θρύλος, το σίγουρο όμως είναι ότι σε αρκετές από αυτές τις οικογένειες επί βασιλείας του Κομνηνού Α΄ τους παραχωρήθηκαν τεράστιες εκτάσεις  στην Κρήτη για τις μεγάλες στρατιωτικές και πολιτικές υπηρεσίες τους.

Τελευταία αποκαλύφθηκε και σε χωριό της Κισάμου, η παραπάνω επιγραφή, εντοιχισμένη σε σύγχρονη εκκλησία, που αυτόματα δηλώνει οτι άλλη μια οικογένεια ( από τα 12 αρχοντόπουλα) είχε σχέση με την Κίσαμο, με ημερομηνία 1579, που κάνει τον θρύλο όλο και πιο αληθινό.  

 Βιβλιογραφία Θ. Δετοράκης, Χρονικό Τrivan, Byzantine civilization.

Ο ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΕΠΕΛΕΞΕ ΤΗΝ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΛΙΜΑΝΙΟΥ ΜΑΣ

 Άλλο ένα επίσημο έγγραφο του Εμπορικού συλλόγου Κισάμου με ημερομηνία 11 Ιουνίου 1964, που με αγωνία ζητά απο την λιμενική επιτροπή Χανίων (εκεί ανήκουμε απο τότε) την ανάθεση μελέτης στον μηχανικό του ΛΤ κ. Πολυνήν για το Καβονήσι. Το Καβονήσι (σημερινό λιμάνι μας) που είναι ένας ημιφυσικός λιμενίσκος και πληρεί ασφάλεια για τους ναυτιλομένους. Το έγγραφο αυτό στέλνεται το 1964 στο ΛΤ - μετά απο συζήτηση με παλαιούς Καστελλιανούς- γιατί η τότε δημοτική αρχή Ι. Φουρναράκη είχε αμφιβολίες για την θέση, μάλιστα είχε προτείνει άλλη (κάποιοι λένε πίσω απο το Μαύρο Μώλος), μάλιστα στην τελευταία παράγραφο της επιστολής φαίνεται αυτό, οτι οι οι κάτοικοι της επαρχίας ανυσηχούν δια κάθε άλλην φημολογούμενη θέση. Η συνέχεια είναι γνωστή για την θέση που επιλέχτηκε και φυσικά θα  ήταν πολύ ενδιαφέρον να γραφτεί κάποτε (εν ζωή οι πρωταγωνιστές) και η μίνι κόντρα, που προέκυψε μετά, για το που ανήκει το Καβονήσι (επι εποχής Σχετάκη έγινε και είχε ενδιαφέρον).

ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΡΕΥΜΑ ΣΤΗΝ ΚΙΣΑΜΟ

Μετά την γερμανοκατοχή μάλλον η πόλη απόκτησε ηλεκτρικό ρεύμα απο μια γεννήτρια που αγόρασαν οι κάτοικοι της πόλης, ενδεχομένως και ο τότε εμπορικός σύλλογος αν υπήρχε, τότε απο τους Γερμανούς. Ήταν εγκατεστημένη στο χώρο της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών και ηλεκτρολόγος ήταν κάποιος Περαθωράκης. Τα φώτα άναβαν ως και τα μεσάνυχτα και σαν αρχή ηλεκτροδοτήθηκαν μόνο για τα μαγαζιά του τσαρσιού.  
Η φώτο που την έχω ανεβάσει ξανά είναι απο την ημέρα των εγκαινίων της γεννήτριας με τον Ιάκωβο Μαρή, τον Κουτσουνάκη, τον Σγγουρό και φυσικά τον ηλεκτρολόγο Περαθωράκη με την άσπρη φόρμα.

Χθες βρήκα ένα ενδιαφέρον έγγραφο που το στέλνει ο Κωνσταντινος Μητσοτάκης στον Στρατή Χορευτάκη υπεύθυνο της ΔΕΗ για πολλά χρόνια στην Κίσαμο όπου τον ενημερώνει οτι ρυθμίστηκε η λειτουργία του Ηλεκτρικού εργοστασίου και θα έχουμε ρεύμα όλο το 24ώρο... υπολογίζω μιας και δεν γράφει ημερομηνία λίγο μετά το 1955.

ΟΙ ΑΝΑΤΙΝΑΓΜΕΝΕΣ ΛΙΜΕΝΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

 1958 η φωτογραφία της οικογένειας Κουτσουνάκη στους Χερόμηλους... όπου όπως λέει η επιστολή τοποθετήθηκε χειροκίνητος γερανός το 1959 για τα καΐκια που έφερναν εμπορεύματα. Φαίνεται ένα τέτοιο αραγμένο στην "προβλήτα" όπως λέμε εμείς σήμερα την περιοχή πίσω απο το Μαύρο Μώλος.

Μάλιστα σε αυτήν την επιστολή του Εμπορικού συλλόγου βλέπουμε και για πρώτη φορά γραμμένο οτι όλες οι λιμενικές εγκαταστάσεις της πόλης είχαν ανατιναχθεί απο τους Γερμανούς .. κατά την υποχώρηση των. Η δε αξία των ανατιναγμένων λιμενικών εγκαταστάσεως, με τις εκτιμήσεις του συλλόγου, ανερχόταν σε 2.000.000 προπολεμικές δραχμές... και χωρίς να τύχωμεν ουδεμίας αποζημιώσεως ή βοηθείας ως και τωρα.

ΖΗΤΟΥΝ ΝΑ ΦΤΙΑΧΤΕΙ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΤΟΥ ΕΟΤ

Άλλη μια ενδιαφέρουσα επιστολή προς τον πρόεδρο της κυβέρνησης του 1961 που ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, όπου η προσωρινή επιτροπή, αποτελούμενη απο τους Εμμανουήλ Φαντρίδη, Ιάκωβο Μαρή, Ιωάννη Παπαδάκη, Πέτρο Φουρναράκη και Φώτη Παπαδογιάννη, ζητά την δημιουργία μικρού ξενοδοχείου μέσω του Ε.Ο.Τ., 50 κλινών, μιας και όπως αναφέρουν παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της ιδιωτικής πρωτοβουλίας δεν έχουν πετύχει και πολλά πράγματα στο θέμα του τουρισμού.
Να θυμίσω οτι το 1961 υπήρχαν δυο ξενοδοχεία Ύπνου στην πόλη της Κισάμου, το Μορφεύς του Παπαδάκη Σήφη (φωτο στην Σκαλίδη) και το ξενοδοχείου του Μαρή (στην Παπαγιαννάκη). Και τα δυο υπάρχουν και σήμερα σαν οικήματα με άλλες χρήσεις!!  
Φιλότιμες προσπάθειες απο τότε... 

ΠΛΗΓΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΤΩΝ ΣΤΑΒΛΩΝ

Μέγα πρόβλημα το 1963 το κλείσιμο των στάβλων (χάνια) στην πόλη του Καστελιού. Με απόφαση του το δημοτικό συμβούλιο τα μετέφερε εκτός πόλης για λόγους υγιεινής. Αυτό βέβαια είχε σαν φυσικό επακόλουθο να πέσει η εμπορική κίνηση στα μαγαζιά, αλλά και να υπάρχει και μουρμούρα απο τους αγρότες, αλλά και τους κατοίκους που ήθελαν να ψωνίσουν και το μεταφορικό τους μέσον ήταν κάπως μακρυά. Τότε τα χάνια ήταν τα περισσότερα στην οδό Παπαγιαννάκη (Βιολάκης), παράλληλο τη Σκαλίδη ή και πέρα απο το 41 (τέρμα Σκαλίδη) (Λαρετζοαντρέας)
Μάλιστα επιθυμεί ο Εμπορικός σύλλογος απο τον Δήμο Καστελίου να παραμείνουν ως έχουν οι στάβλοι, απλά να προσέχουν περισσότερο την καθαριότητα τους, ο δε στάβλος του Βιολάκη να κλείσει την είσοδο του απο την Παπαγιαννάκη και να ανοίξει μια νέα απο νότια. (ο στάβλος Βιολάκη ήταν απέναντι απο το σημερινό s/m Στημαδωράκη)
Και η 5η παράγραφος έχει πολύ ενδιαφέρον και μπορεί να ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως....

ΤΟΤΕ ΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΑΞΙΑ ΤΑ ΛΕΦΤΑ

Άλλο έγγραφο απο το αρχείο του ΝΕΣΚ με αδιευκρίνιστη ημερομηνία (ανάμεσα σε 1958-1965) προς τον τότε βουλευτή Χανίων κ. Μητσοτάκη, όπου τον ευχαριστούν για 800.000 δρχ που ήλθαν για το λιμάνι Καβονησίου με την διαμεσολάβηση του (συνδρομή του), και επιτέλους μπορεί να δένει καράβι σχετικού βάθους. Τότε τα μόνα που έπιαναν ήταν κάτι παλιά ξύλινα φορτηγά πλοία που έφερναν τσιμέντα και άλλα οικοδομικά υλικά.

 Μάλιστα τον παρακαλούν αν μπορεί να "βγάλει" άλλο ένα εκατομμύριο για να μεγαλώσουν την προβλήτα κατά 50 μέτρα ακόμα... Τότε δηλαδή που τα λεφτά είχαν αξία και έπιαναν τόπο... 
Φυσικά να μην ξεχάσω πάλι οτι για όλα αυτά, δηλαδή τις ιδέες αλλά και τις προσπάθειες για να ένα καλύτερο αύριο στην πόλη μας, τις είχε ο Εμπορικός σύλλογος της πόλης που ήταν πολυεργαλείο, είχε δε υπόσταση, δυναμη και πειθώ και αναγκαστικά τον υπολόγιζαν οι κυβερνήσεις αλλά και οι βουλευτές του νομού, πράγμα που μπορεί και πρέπει να συμβεί και σήμερα.

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΙΚΑ Η ΑΔΙΚΙΑ

Ένα έγγραφος του 1962 για να δώσω κουράγιο σε αυτούς που μπορούν να ξετελέψουν έργο στην Κίσαμο ... μιας και όπως φαίνεται η αδικία εκ μέρους της κυβέρνησης για αυτόν τον τόπο είναι διαχρονική.
Φυσικά αποκτά μεγαλύτερη σημασία το έγγραφο μιας το υπογράφουν όλοι οι σύλλογοι της πόλης και με τις ...σφραγίδες τους.
1. Δήμος Κισάμου (Ι. Φουρναράκης)
2. Φιλολογικός (Ιακ. Μαρής)
3. Εμπορικός σύλλογος Κισάμου (Σπ. Μαρής)
4. Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών (Β. Σκουνάκης)
5. Συνεταιρισμός Καστελλίου (δυσανάγνωστη υπογραφή)
6. Σύλλογος εργατών ξηράς (δυσανάγνωστη υπογραφή)
7. Σύλλογος εργατών Θαλάσσης.(δυσανάγνωστη υπογραφή)
Όσο για την αδικία (1962) δεν την έμαθα αλλά υπολογίζω οτι ή το λιμάνι θα ήταν ή οι δεξαμενές ελαιολάδου, ή το πολυϊατρείο, που ήταν τότε κοινός στόχος όλων..... Κοινός στόχος. 
Πάντως η αδικία αποκαταστήθηκε τότε.... αφού και τα τρία τα έφτιαξαν ....οι παππούδες μας.

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΛΕΓΕΩΝΑ ΜΕ ΕΔΡΑ ΤΗΝ ΚΙΣΑΜΟ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΝ ΑΡΤΕΜΗ ΡΟΥΚΟΥΝΗ

Το πρώτο κύμα της ελληνικής μετανάστευσης πραγματοποιήθηκε μεταξύ 1900- 1925. Τότε η Ελλάδα έχασε το 8% του συνολικού πληθυσμού της και οι Ελληνες μετανάστες προτίμησαν σαν «Γη της Επαγγελίας» τους τις  Η.Π.Α. και την Αυστραλία.  
Το δεύτερο μεταναστευτικό ρεύμα από την Ελλάδα έγινε το 1950–1975 και είναι μεγαλύτερο εκείνου του πρώτου. Οι σύγχρονοι μετανάστες πλέον διαθέτουν και πάτημα αφού υπάρχει η Ελληνοαμερικανική κοινότητα ή Ελληνοαυσταλέζικη, που εκτός οτι τους βοηθά να προσαρμοστούν και να βρουν εργασία έχει αρχίζει ήδη να βοηθά και την πατρίδα...με χρήμα και έργα. Μην ξεχάσουμε και το νοσοκομείο σημερινό Κέντρο Υγείας στην Κίσαμο, και πολλά άλλα ανα την Ελλάδα..
 Φυσικά αρκετοί Έλληνες πολέμησαν στο στρατό των ΗΠΑ και τότε μάλλον έφτιαξαν και οργάνωση των βετεράνων πολεμιστών των ΗΠΑ, ή αλλιώς όπως την ονόμασαν κάποιοι Αμερικάνικη Λεγεώνα. Αρκετοί όπως φαίνεται και απο αυτούς που πολέμησαν γύρισαν μια στιγμή στην πατρίδα τους... και κάποιοι άλλοι έμειναν μακρυά της. 
Πολλά στοιχεία για την οργάνωση δεν βρήκα, ούτε που ήταν τα γραφεία της στην Κίσαμο... και όπως λέει η επιστολή που έχει και αυτή ιστορική αξία αφού προσπαθούν να φέρουν  υποκατάστημα της Εμπορικής τράπεζας στην Κίσαμο για να πληρώνονται όπως αναφέρουν τα tsek, απαριθμεί 60 μέλη το 1959! Τα αρχεία της οργάνωσης παγκοσμίως είναι κλεισωμένα ΕΔΩ αλλά απ ότι βρήκα μέσα απο διάφορες σελίδες τα μέλη της πολέμησαν στον Α’ και τον B’ Παγκόσμιο πόλεμο, καθώς και στους πολέμους της Κορέας και του Βιετνάμ. Έδρα της Λεγεώνας είναι και σήμερα η Ινδιανάπολη της πολιτείας Ιντιάνα. Ιδρύθηκε με βασικό σκοπό την υπεράσπιση του συντάγματος των ΗΠΑ το 1919.....

Η υπογραφή στην δική μας επιστολή ευανάγνωστη Αρτέμιος Ρουκούνης (Ρουκουνάκης), κάπου είχα και μια φωτογραφία του, διατελών πρόεδρος Αμερικανικής Λεγεώνας Καστελίου Κισάμου.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ -ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΠΑΛΑΙΟΚΑΠΑΣ

Στα μέσα του 16ου αιώνα επίσκοπος Κισάμου γίνεται ο Γεράσιμος Παλαιόκαπας απο τα Χανιά. Σπούδασε στην Πάντοβα το 1554 και μόλις επέστρεφε στην Κρήτη έγινε μοναχός και πήρε το όνομα Γεράσιμος. Στην συνέχεια έγινε Ηγούμενος στην μονή της Αγκαράθου στο Θραψανό και λόγω της εξαιρετικής του μόρφωσης οι Βενετοί παρόλο που ήταν ορθόδοξος χριστιανός τον έκαναν επίσκοπο Κισάμου. Έτσι στα χρόνια εκείνα της κυριαρχίας των Βενετών η μόνη επισκοπή ορθόδοξη στην Κρήτη ήταν της Κισάμου, μάλιστα αυτό το αναφέρει και ο αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Αγγελιδάκης στο βιβλίο του "H κατάσταση της εκκλησίας της Κρήτης κατά την Ενετοκρατία (1204 - 1669)".
Σαν επίσκοπος Κισάμου οι μόνες πληροφορίες που υπάρχουν από την Πάντοβα (θυρεός της πλούσιας οικογένειας του "Δικέφαλος αετός που κρατά σπαθί" Gerola) αλλά και απο τα αρχεία του του κολεγίου του Αγίου Αθανάσιου της Πάντοβα είναι οτι πριν πεθάνει διέθεσε ολόκληρη την περιουσία του στην επισκοπή Κισάμου με τον όρο να στέλνει κάθε χρόνο 24 Έλληνες, μεταξύ των oποίων 16 Κρήτες, για σπουδές στην Ιταλία. Μετά τον θάνατό του όμως και ύστερα από παρέμβαση της Βενετικής δημοκρατίας, καθορίστηκε να στέλνονται μόνο 12, και αυτοί πρώτα στη Ρώμη και μετά στην Πάντοβα. 

Στη παραπάνω φώτο και στο σχέδιο της πόλης, παίζοντας φυσικά και λίγο με την φαντασία η οικία του καθολικού επισκόπου στην πόλη ήταν το σπίτι Ανυφαντάκη πίσω απο το s/m Στημαδωράκη και απο τις αρχαιολογικές έρευνες που έχουν γίνει ως και τώρα σε κοντινή απόσταση βρισκόταν δυο ναοί που σήμερα δεν υπάρχουν και φυσικά δεν ξέρουμε και το όνομα τους. Ο ένας ήταν μάλλον επί της λεωφόρου και καταστράφηκε εντελώς (ίχνη ψηφιδωτού υπάρχουν σε ορισμένα σημεία), και η δεύτερη εκκλησία που βρέθηκε πρόσφατα σε οικόπεδο απέναντι απο το 1ο νηπιαγωγείο και δείχνει οτι εκεί υπήρχε τρίκλιτος ναό καλοδιατηρημένος.

Υ.Σ Μετά τον θάνατο του Γεράσιμου Παλαιόκαπα η επισκοπή ξανάγινε Καθολική.