Του Μανώλη Ελ. Βεληβασάκη – τ. Προέδρου της Π.Ε.Α.
(από την ομιλία στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Κρητών)
“Το θέμα μου αφορά στην παρουσία και δράση των Κρητών στην Αμερική. Από τα αρχαία χρόνια στην Ελλάδα οι μετακινήσεις των πληθυσμών δεν ήταν κάτι το άγνωστο. Συχνές αναφορές στη μετανάστευση των Ελλήνων βρίσκουμε στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς που αφηγούνται τα μακρινά θαλάσσια ταξίδια των προγόνων μας που αναζητούσαν να εξασφαλίσουν και να επεκτείνουν τις εμπορικές τους συναλλαγές.
Η πρόσφατη έκδοση του βιβλίου «The Lost Empire of Atlantis» του Gavin Menzies επανέφερε τη συζήτηση της παρουσίας Ελλήνων στην Αμερική από τα χρόνια της αρχαιότητας. Πέρυσι, η εφημερίδα το «Βήμα» (08/04/2012) δημοσίευσε μία σχετική έρευνα με τίτλο «Μινωικές αποικίες στην Αμερική; Ακούγεται ότι οι Μινωίτες ήταν δεινοί θαλασσοπόροι που δημιούργησαν αποικίες ως και στον Καναδά και εκμεταλλεύτηκαν τα τοπικά ορυχεία χαλκού». Για το ενδεχόμενο αυτό πρωτομίλησε ο αείμνηστος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών Αντώνης Κονταράτος .......
...και ακολούθησαν αρκετοί άλλοι Έλληνες ερευνητές.
Το δημοσίευμα της έγκριτης εφημερίδας αναφέρει ότι οι πρόγονοι των Κρητών «έκοβαν βόλτες» στον Ατλαντικό, αρμέγοντας τα πλούτη Βαλτικής και Αμερικής, 40 ολόκληρους αιώνες προτού ο Κολόμβος πατήσει στο χώμα των «Δυτικών Ινδιών»!
Ένα μεγάλο κύμα της ελληνικής μετανάστευσης όπως γνωρίζουμε πραγματοποιήθηκε μεταξύ 1900- 1925. Τότε η Ελλάδα έχασε το 8% του συνολικού πληθυσμού της. Την προτίμηση των Ελλήνων μεταναστών κέρδισαν οι Η.Π.Α. και η Αυστραλία. Στο μυαλό κάθε μετανάστη υπήρχε μόνο μια σκέψη, πώς να φτάσει στη «Γη της Επαγγελίας».
Οι μετανάστες ήταν κυρίως νέοι άντρες από αγροτικές περιοχές, αγράμματοι, και εκτός από τη σωματική τους ικανότητα δεν διέθεταν αλλά προσόντα. Η ιστορικός Ελένη Παπανικόλα, καταγράφει στο βιβλίο της «Μόχθος και Μένος στην Καινούρια Γη – οι Έλληνες μετανάστες της Γιούτα» την ιστορία των πρώτων Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική και συγκεκριμένα στην περίοδο μεταξύ του 1906 και του 1914. Χιλιάδες Έλληνες και ανάμεσά τους πολλά Κρητικόπουλα περνούσαν τον ωκεανό στοιβαγμένοι σε καράβια, υπομένοντας άθλιες συνθήκες, σ’ ένα ταξίδι που διαρκούσε ένα μήνα, με το όνειρο ότι θα πατούσαν επιτέλους το πόδι τους στη γη της αφθονίας και της ελευθερίας!
Υπενθυμίζω ότι η Οδύσσεια των Ελλήνων μεταναστών ξεκινούσε από το λιμάνι του Πειραιά και κρατούσε περίπου 22 μέρες. Κουρασμένοι από το ταξίδι όταν φτάνανε στην Αμερική πρώτα έπρεπε να περάσουν από την υπηρεσία αλλοδαπών και δημόσιας υγείας. Αυτό ήταν εφιάλτης για πολλούς. Όσοι δεν περνούσαν τις εξετάσεις τους απαγόρευαν την είσοδο στην Αμερική και τους έστελναν πίσω με τα ίδια καραβιά στην πατρίδα τους. Σε αυτούς που παραμέναν, η ζωή δεν τους χαμογελούσε. Οι δουλειές και τα λεφτά που περιμένανε να βρουν ήταν διαφορετικά από αυτά που φαντάζονταν.
Η εύρεση εργασίας ήταν δύσκολη και συχνά περιπετειώδης. Όσοι δεν μπορούσαν να βρουν εργασία στις μεγαλουπόλεις της Ανατολικής ακτής, δελεάζονταν από τους πράκτορες ευρέσεως εργασίας, στη Δύση. Δούλεψαν σ’ όλη την ενδοχώρα τοποθετώντας σιδηροδρομικές γραμμές στα λειβάδια, χτίζοντας δρόμους, σκάβοντας υπονόμους, και καθαρίζοντας τη γη από αγριόχορτα. Επέβαιναν σε φορτηγά τρένα κρυφά για να μεταφερθούν από το ένα μέρος στο άλλο, με μοναδικά εφόδια ψωμί μπαγιάτικο και φασόλια.
Στη Γιούτα, υπεύθυνος για την εύρεση εργασίας στους Έλληνες μετανάστες ήταν ο πράκτορας Λεωνίδας Γ. Σκληρής, ο θρυλικός «Τσάρος των Ελλήνων». Ο Σκληρής, ένας από τους επιφανείς εμπόρους Ελλήνων μεταναστών στη Δύση, έβρισκε δουλειά στους μετανάστες στην Εταιρία Χαλκού της Γιούτα, στις σιδηροδρομικές εταιρίες της Δύσης (Western Pacific Railroad, Denver & Rio Grande Western Railroad) και στα ανθρακωρυχεία της κομητείας του Κάρμπον.
Ο Σκληρής απαιτούσε υπερβολική αμοιβή από τους μετανάστες που έψαχναν δουλειά, καθώς επίσης και μηνιαία αμοιβή αφού τους έβρισκε εργασία. Η στυγνή εκμετάλευση από τον Σκληρή οδήγησε τους Έλληνες μετανάστες να ξεσηκωθούν κατά του συστήματος των εργατοπατέρων – προστατών στην απεργία του Μπίνγκαμ το 1912.
Στα καφενεία οι νέοι μετανάστες έμαθαν για τα νέα ανθρακωρυχεία της Κομητείας του Κάρμπον και από το 1905 υπήρχαν παντού Έλληνες (Castle Gate, Spring Canyon, Sunnyside, Black Hawk, Helper, Winter Quarters, Scofield, and Price). Καινούριες φλέβες άνθρακα ανακαλύπτονταν συνέχεια και οι Έλληνες μετανάστες έγραφαν πίσω στην πατρίδα ότι υπάρχει δουλειά για όλους στα ορυχεία.
Οι εργάτες ζούσαν σε παράγκες και οικοτροφεία, διαιρεμένα σύμφωνα με την εθνικότητα. Η ασφάλεια των ανδρών δεν είχε σημασία για τα αφεντικά, οι οποίοι μπορούσαν να τους αντικαταστήσουν αμέσως αν σκοτώνονταν ή σακατεύονταν.
Η ίδια η Ελληνική κυβέρνηση είχε θορυβηθεί από την παρατεταμένη παραμονή των Ελλήνων στην Αμερική. Αναφορές των άθλιων συνθηκών διαβίωσης και εργασίας ήταν πρωτοσέλιδα στις Ελληνικές εφημερίδες καθημερινά.
Η Μαρία Οικονομίδου, μία νεαρή μορφωμένη γυναίκα- σύζυγος Αθηναίου εκδότη- είχε την ευκαιρία να ταξιδέψει στην Αμερική. Επισκέφτηκε τις ελληνικές περιοχές των μεγαλουπόλεων και μετά ξεκίνησε για την αναζήτηση των εκατοντάδων εργατών στην ενδοχώρα και τη Δύση. Εκεί κατέγραψε τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας και τον αφανισμό των Ελλήνων εργατών!
Όταν έφτασε στη Γιούτα το 1914, επισκέφτηκε αρκετά ορυχεία στο Κλίαρ Κρηκ, όπου και έγραψε με ανατριχιαστική λεπτομέρεια αυτά που είχε δει. Σε μια από αυτές τις εμπειρίες της περιγράφει ότι ταξίδεψε τρία μίλια σε απόλυτο σκοτάδι, όπου και συνάντησε μια ομάδα σκελετωμένων ανδρών. Μια δέσμη φωτός φαινόταν από τις λάμπες που φορούσαν στα καπέλα τους. Στέκονταν σε παγωμένα νερά χτυπώντας ρυθμικά τις αξίνες τους σ’ ένα τοίχο με κάρβουνο. Τότε τους φώναξε: «Γεια σας Κρητικόπουλα! Ο Θεός της Κρήτης μαζί σας!» Ξαφνιασμένοι από τη θηλυκή φωνή που τους μιλούσε στη γλώσσα τους έριξαν τις αξίνες και πλησίασαν με επιφύλαξη! Η φωνή φαινόταν να έρχεται από τον ουρανό του ορυχείου! Όταν πλησίασαν και έριξαν το φως από τα καπέλα τους πάνω στο πρόσωπο της έμειναν έκπληκτοι, και ένα πανύψηλο Κρητικοπούλο δάκρυσε!
Η Μαρία Οικονομίδου επισκέφτηκε τις παράγκες που διέμεναν οι νεαροί Κρήτες. Δέκα, δεκαπέντε άντρες μαζί σε μια καλύβα όπου μαγείρευαν με τη σειρά. Οι άντρες έκαναν φιλότιμες προσπάθειες να βρουν μια καρέκλα για να καθήσει και να στρώσουν κάτι στο τραπέζι! Της είπαν για την καταπίεση τους και για τον έλεγχο της ζωής τους κυριολεκτικά από τα αφεντικά τους και τους εργατοπατέρες, και τον μόνιμο φόβο τους να μη σκοτωθούν ή αρρωστήσουν!
Η απροθυμία τους να επισκεφτούν τους γιατρούς της εταιρείας ήταν επειδή τους συμπεριφερόντουσαν σαν ζώα! Η ζωή τους, τους έλεγαν ότι δεν είχε καμμιά αξία. Σα να μην έφταναν αυτές οι κακουχίες, οι Έλληνες είχαν να αντιμετωπίσουν και άνιση μεταχείριση. Οι μισθοί ήταν χαμηλότεροι από αυτούς που έπερναν οι Αμερικάνοι, ήταν απομονωμένοι σε συνεργεία σιδηροδρομικών γραμμών και συνήθως τους ανέθεταν τις πιο επικίνδυνες δουλειές.
Οι Έλληνες ήταν έκπληκτοι με την εχθρικότητα των Αμερικανών. «Αποβράσματα της Ευρώπης», «εξαθλιωμένοι, βάρβαροι ξένοι» ήταν οι χαρακτηρισμοί που τους απέδιδαν, τους χλεύαζαν και τους αποδοκίμαζαν όταν ζητούσαν εργασία.
Στα καφενεία διαδίδονταν τα νέα για τις επιθέσεις εναντίον των Ελλήνων: το κάψιμο της Ελληνικής πόλης της Ομάχας, και η εξάρθρωση ενός συνεργείου που καθάριζε αγριόχορτα νότια από το Μπόϊζ, Άϊνταχο από μασκοφόρους πάνω σε άλογα που κρατούσαν μαστίγια και όπλα. Ο ρατσισμός στη Γιούτα κορυφώθηκε με την παρουσία της οργάνωσης Κου Κλουξ Κλαν το 1920.
Κατά τη διάρκεια της κορύφωσης της οργάνωσης Κλαν, μια άλλη μεγαλειώδη ατυχία χτύπησε την καινούρια Ελληνική κοινότητα της Γιούτα, στις 8 Μαρτίου του 1924.
Μια έκρηξη στο ορυχείο 2 του Κάστλ Γκέιτ σκότωσε 172 άνδρες αφήνοντας 417 προστατευόμενα μέλη ορφανά. Σαραντά εννέα Έλληνες ήταν ανάμεσα στους νεκρούς, και άφησαν σαράντα ένα ορφανά. Σαράντα οκτώ από τους Σαραντά εννέα ήταν Κρητικοί! Σε επτά οικογένειες, ο πατέρας μαζί με τον μεγαλύτερο γιο είχαν σκοτωθεί!
Η συγκίνηση στις Ελληνικές πόλεις της κομητείας ήταν απερίγραπτη! Γυναίκες στα μαύρα μοιρολογούσαν και θρηνούσαν τους νεκρούς άνδρες και γιους τους. Μαζικές νεκρώσιμες ακολουθίες έγιναν σε δημόσιους χώρους επειδή η εκκλησία του Πράις δεν ήταν αρκετά μεγάλη.
Μέχρι το 1905 χιλιάδες Έλληνες είχαν καταφθάσει στη Γιούτα. Εκείνη τη χρονιά χτίστηκε η καμπάνα μιας καινούργιας Ορθόδοξης εκκλησίας. Αφιερώθηκε στην Αγία Τριάδα. Η εκκλησία στέκεται επιβλητικά στην «περιοχή των μεταναστών» που κατοικούνταν πιο μπροστά από τους Μορμόνους. Η περιοχή ονομάστηκε, Ελληνική πόλη.
Η εκκλησία χτίστηκε για να μπορούν οι Έλληνες μετανάστες να τιμούν τις μεγάλες γιορτές της Ορθοδοξίας και κυρίως να μπορούν να ενταφιάζονται με τις τελετουργίες των προγόνων τους, αν απεβίωναν σε ξένο έδαφος! Κηδείες νεαρών ανδρών που έχαναν τη ζωή τους στη ξενιτιά γίνονταν συνέχεια στην εκκλησία είτε από κατάρρευση ορυχείων, είτε από ατυχήματα στους σιδηρόδρομους. Εκατόν πενήντα τρεις Έλληνες σκοτώθηκαν μεταξύ του 1907 και 1960, οι περισσότεροι την περίοδο 1910-1924.
Το 1915 η δεύτερη Ελληνική εκκλησία, χτίστηκε στο Πράϊς της Γιούτα, και εγκαινιάστηκε στις 15 Αυγούστου το 1916. Ειδικά δρομολόγια τρένων έφεραν τους Έλληνες ανθρακωρύχους από τους καταυλισμούς για να γιορτάσουν τα εγκαίνια της εκκλησίας με πυροβολισμούς στον αέρα.
Καθώς το όνειρο επιστροφής στην πατρίδα γίνονταν όλο και πιο μακρινό οι άνδρες αισθάνθηκαν την ανάγκη να κάνουν οικογένειες και σπιτικά! Έφεραν νύφες από την πατρίδα που διάλεγαν από φωτογραφίες. Οι νύφες έφερναν μαζί τους και τις παραδόσεις των τόπων τους. Οι οικογένειες ζούσαν σε γειτονιές σαν να ήταν σε Ελληνικά χωριά.
Προτεραιότητά τους πλέον ήταν η διασφάλιση και συνέχιση της πολιτιστικής τους κληρονομιάς. Έτσι σύντομα Ελληνικά σχολεία άρχισαν να εμφανίζονται στο Σολτ Λέϊκ Σίτυ και στις περιοχές των ορυχείων. Μια Πανελληνική Ένωση ιδρύθηκε στο Σολτ Λέϊκ Σίτυ και μετά μια δεύτερη στην κομητεία του Κάρμπον. Αρκετοί τοπικοί οργανισμοί ιδρύθηκαν όπως αυτοί των Κρητών και αργότερα άλλοι.
Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο ότι σε λιγότερο από μία γενεά οι Έλληνες της Γιούτα κατάφεραν να «χτίσουν» μια αυτάρκη και λειτουργική κοινότητα! Αυτοί που αρχικά ήρθαν στην Αμερική δεν είχαν πρόθεση να μείνουν, αυτοί όμως που έμειναν δημιούργησαν μια ιδιαίτερη πολιτιστική παράδοση – μια παράδοση που δικαιολογούσε τις Ελληνικές ρίζες τους αλλά και την εμπειρία που αποκόμισαν και από την Αμερική.
Σιγά σιγά οι Έλληνες μετανάστες εξαπλώθησαν σε ολόκληρη την Αμερική φθάνοντας και στις δυτικές ακτές. Οι δυσκολίες που αντιμετώπησαν και η ανάγκη για αλληλεγγύη μεταξύ τους οδήγησαν στη δημιουργία των πρώτων Κρητικών Συλλόγων στη Νέα Υόρκη, στη Νέα Αγγλία, στο Σικάγο, στον Αγιο Φραγκίσκο, στο Πίτσμπεργκ, στο Salt Lake… Οι Σύλλογοι αυτοί ήταν οι κρητικές τους εστίες και ο σύνδεσμός τους με την αγαπημένη Κρήτη καθώς μέσα τους κυριαρχούσε πάντοτε η νοσταλγία για την γενέθλια γη και το όνειρο για επιστροφή.
Μετά το πέρας του Α’ παγκόσμιου πολέμου οι μετανάστες Κρήτες αυξάνονται. Το 1927 ξεκινά η ιδέα για τη δημιουργία Συνομοσπονδίας Κρητικών Συλλόγων Αμερικής, Το 1929 η «Ομόνοια» της Νέας Υόρκης αναλαμβάνει την πρωτοβουλία για την Πρώτη Συνέλευση των Κρητικών Σωματείων όπου και ετέθησαν τα θεμέλια για την ίδρυση της Παγκρητικής Ένωσης Αμερικής. ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΘΕΙ ότι η Παγκρητική υπήρξε η πρώτη Ομοσπονδία που συστάθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες ενώνοντας τα κατά τόπους Κρητικά σωματεία.
Με την ίδρυσή της η Παγκρητική άρχισε να διευρύνει τους σκοπούς των μελών της και ασχολήθηκε με την φιλανθρωπία, την παιδεία και τον πολιτισμό και πολύ αργότερα, όταν βελτιώθηκαν οι συνθήκες διαβίωσης των, έστρεψε το βλέμμα της στη γενέτειρα. Θα αναφερθώ εν συντομία στις κύριες πρωτοβουλίες που ανέλαβε:
Το 1939 η Π.Ε.Α. αρχίζει έναν ιερό αγώνα εράνου για τη δημιουργία ενός εκ των μεγαλυτέρων της έργων, του Βενιζέλειου Νοσοκομείου Κρήτης. Και με τη συμμετοχή της Αμερικανικήςς κυβέρνησης, μέσα σε λίγα χρόνια συγκέντρωσε το ποσό των $350.000 και μαζί με τον εξοπλισμό του νοσοκομείου δαπάνησε συνολικά $450.000. Το 1940 δημιούργησε και πάλι επιτροπές εράνου για να συνδράμουν οι Κρήτες της Αμερικής στο Greek War Relief με το τεράστιο για την εποχή εκείνη ποσό των $120.000.
Όσο συνεχίστηκε ο πόλεμος με πολλά Κρητικόπουλα, παιδιά μεταναστών, να μάχονται κάτω από την Αμερικανική σημαία η Π.Ε.Α. ξεκινά νέο έρανο για τα ορφανά της Κρήτης που απέφερε πάνω $130.000 μέχρι το 1947. Το 1946 αναλαμβάνει την ευθύνη για τη δημιουργία μίας Πανελληνίου Ενώσεως με σκοπό την υποστήριξη των εθνικών μας δικαίων και συμμετέχει στο έργο της καταπολέμησης της ελονοσίας στην Κρήτη.
Την δεκαετία 1940-1950 η Π.Ε.Α. συνεχίζοντας το φιλανθρωπικό της έργο διέθεσε σημαντικά ποσά για την ανοικοδόμηση και εξοπλισμό των Νοσοκομείων Ρεθύμνης και Αγίου Νικολάου, καθώς επίσης και για διάφορα κοινωφελή ιδρύματα της Κρήτης.
Το δεύτερο μεταναστευτικό ρεύμα από την Ελλάδα καλύπτει την περίοδο από το 1950–1975 και είναι μεγαλύτερο εκείνου των αρχών του 20ου αιώνα. Οι μετανάστες πλέον διαθέτουν στοιχειώδη μόρφωση και κοινωνικοποιούνται πιο εύκολα καθώς ήδη η Ελληνοαμερικανική κοινότητα αρχίζει να ευημερεί.
Το 1970 οι Κρήτες της Αμερικής πραγματοποιήσαμε ένα από τα μεγάλα μας οράματα: συνεισφέραμε οικονομικά στη δημιουργία του Πανεπιστημίου Κρήτης. Κατά την επίσκεψη της αντιπροσωπείας της Π.Ε.Α. το 1972 ζητούμε και πετυχαίνουμε από την τότε Κυβερνούντες της δικτατορίας να περάσει ο νόμος για την ίδρυση του πανεπιστημίου. Με την αναγγελία της σχετικής αποφάσεως η Παγκρητική ψήφισε τη δωρεά $350.000 και τη διενέργεια σχετικού εράνου. Το ποσό αυτό απoτέλεσε την μαγιά για το Παγκρήτιο Κληροδότημα για τα Α.Ε.Ι. της Κρήτης το οποίο μέχρι σήμερα έχει χρηματοδοτήσει επιτυχώς την ίδρυση των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων, του Βοτανικού Πάρκου Κρήτης, και το πρόγραμμα Καλοκαιρινών σπουδών «ΔΙΑΣ», με συνολικό ποσό της τάξεως των $700,000.
Το 1974 συγκλονισμένοι από τα γεγονότα της Κύπρου η Π.Ε.Α. παρεμβαίνει δυναμικά στην Αμερικανική κυβέρνηση και συνεισφέρει $50.000 στους πρόσφυγες της Κύπρου. Το 1980 χρηματοδοτεί τη δημιουργία του πρώτου και πρωτοποριακού για τα Ελληνικά δεδομένα Ιατρικού Κέντρου συλλογής πληροφοριών για τα Κρητικόπουλα που πάσχουν από μεσογειακή αναιμία και προσφέρει $275.000 για την αγορά μηχανημάτων αιμοκάθαρσης εξοπλίζοντας νοσοκομεία της Κρήτης.
Οι καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν τη γενέτειραν το 2007 για μια ακόμη φορά δεν μας βρήκε αδιάφορους! Σύλλογο με Σύλλογο, χορό με χορό, οβολό με οβολό, καταφέραμε και συγκεντρώσαμε το ποσό των $135,000, και μ’ αυτά χρηματοδοτήσαμε την αγορά ενός πυροσβεστικού οχήματος στην Αρκαδία και ενός Γεωπονικού Εργαστηρίου στη Ηλεία.
Η Παγκρητική, κυρίες και κύριοι, ήταν και παρέμεινε πρωτοπόρος στα προγράμματα της. Τα τελευταία χρόνια ανοίξαμε την οργάνωση στην ευρύτερη ομογένεια και στο Αμερικανικό κοινό. Με στενή συνεργασία με το Ωνάσειο Ίδρυμα, φέραμε κομμάτι του πατρογονικού πολιτισμού στη Αμερική με την έκθεση που πραγματοποιήσαμε στην καρδιά της Νέας Υόρκης! Η έκθεση με τίτλο «Από τη Γη του Λαβυρίνθου: Μινωική Κρήτη, 3000-1100 π.Χ» παρουσίασε 281 αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία αποκάλυψαν την ιστορία του φωτεινού Μινωικού πολιτισμού της Κρήτης για πρώτη φορά στις Η.Π.Α. προσελκύοντας πάνω από 85.000 επισκέπτες!
Το 2009 ένα όνειρο μια δεκαετίας για προσκύνημα στην Κρήτη αλλά και στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας έγινε πραγματικότητα από τα μέλη της Παγκρητικής Αμερικής επ’ευκαιρία του 41ου Συνεδρίου και τα 80 χρόνια από την ίδρυση της σε κρουαζιέρα που πραγματοποιήθηκε με το πλοίο AEGEAN PEARL με τη συμμετοχή 500 σύνεδρων και 150 νέων δευτερης και τρίτης γενιας. Η Π.Ε.Α. πρωτοπόρησε κομίζοντας στην Κρήτη ομάδα Αμερικανών δημοσιογράφων για τη διεθνή προβολής της γενέτειρας με απτά αποτελέσματα.
Ακολούθησε και πάλι στο Ωνάσειο ίδρυμα στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης η έκθεση με τίτλο «Οι καταβολές του El Greco: Η Ζωγραφική Εκόνων στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη». Η έκθεση παρουσίασε περίπου 46 μοναδικά έργα του 15ου και 16ου αιώνα, συμπεριλαμβανομένων πρώιμων έργων του El Greco, που καταδεικνύουν την αμφίδρομη καλλιτεχνική σχέση Κρήτης και Δυτικού κόσμου.
Φέραμε στην Αμερική τις κρητικές γεύσεις και προϊόντα και αναδείξαμε το θαύμα της Κρητικής διατροφής που αποτελεί τη βάση της Μεσογειακής Δίαιτας, διοργανώνοντας διαλέξεις σε Αμερικανικά Πανεπιστήμια και γευσιγνωσίες σε διάφορες πόλεις. Η Κρητική διατροφή στην Αμερική θεωρείται ως ευεργετική για την υγεία του σύγχρονου ανθρώπου και τα Κρητικά προιόντα διεισδύουν ολοένα και περισσότερο την Αμερικανική αγορά!
Πρόσφατα, ανταποκρινόμενοι στην δυσβάσταχτη για πολλούς συμπατριώτες μας οικονομική κρίση στη γενέτειρα, η Π.Ε.Α. ευαισθητοποίησε και κινητοποίησε τα μέλη της με εράνους και άλλες εκδηλώσεις για να συλλέξει το ποσό των $200,000 το οποία προσέφερε στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης για τις άμεσες ανάγκες στα ιδρύματα του νησιού! Επίσης σε συνεργασία με το IOCC, πετύχαμε την αποστολή υγειονομικού υλικού αξίας $1.5 εκατομμυρίων για τα νοσοκομεία της Κρήτης! Η οικονομική μας συνδρομή θα συνεχιστεί έως ότου υπάρχει σχετική ανάγκη.
Αγαπητοί φίλοι και φίλες, η Π.Ε.Α. που στύλωσε νοσοκομεία, υποστήριξε ορφανοτροφεία, Πανεπιστήμια, κοινωνικές ανάγκες, φιλανθρωπικές χρηματοδοτήσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις, μουσεία, κατασκηνώσεις, χάρισε προίκα στις ορφανές και άνοιξε Ελληνικά πανεπιστήμια για τα παιδιά των αποδήμων, στήριξε και στηρίζει τα εθνικά μας θέματα σήμερα έρχεται να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις.
Η σημερινή εποχή διεθνώς χαρακτηρίζεται από μια αβεβαιότητα. Μια εποχή παγκοσμιοποίησης, όπου τα ιδιαίτερα πολιτιστικά χαρακτηριστικά μας κινδυνεύουν να αφομοιωθούν και το πνεύμα υποτάσσεται μοιραία στους ρυθμούς του τεχνοκρατικού ρεύματος και τις ανάγκες της υλιστικής ζωής. Αγωνιζόμαστε με ψυχή να αντισταθούμε στον ορμητικό χείμαρρο της παγκοσμιοποίησης και της ισοπέδωσης των ιδιαιτεροτήτων μας. Σ’ αυτό τον αγώνα ζητούμε σύμμαχους από όλους εσάς στη γενέτειρα και στο εξωτερικό.
Ο χειρότερος εχθρός μας, τούτη την κρίσιμη εποχή, είναι η αδιαφορία και η απάθεια. Την ταυτότητα του κάθε λαού, αλλά και κάθε τόπου, την συνθέτουν διάφορα ιδιαίτερα στοιχεία, τα οποία την κάνουν να ξεχωρίζει από τους άλλες. Τα στοιχεία αυτά μεταδίδονται από γενιά σε γενιά μέσα από την καθημερινότητα και τις πρακτικές της ζωής, αλλά και με τη συστηματική εργασία και την εκπόνηση συγκεκριμένων προγραμμάτων. Επιθυμία όλων μας είναι τα παιδιά μας να γνωρίσουν τις ρίζες τους και να τις φροντίζουν. Θέλουμε να μάθουν Ελληνικά στα Κρητικά πανεπιστήμια, να συμμετάσχουν δυναμικά σε όλα τα έργα και στην πολιτιστική ανάπτυξη της Κρήτης, να δοκιμάσουν την τσικουδιά, τα καλιτσούνια και να ανηφορήσουν στις Κρητικές μαδάρες. Κι αυτό γιατί όποιος ελέγχει το παρόν, καθορίζει το μέλλον!
Η φροντίδα κι η επιμονή στη γνησιότητα και την αυθεντικότητα των παραδόσεών μας και η πίστη ότι η Κρητική πολιτιστική κληρονομιά περικλείει ανεκτίμητους θησαυρούς, μας γεννά μια μέριμνα: Να διατηρηθεί η Ελληνική, αλλά και η τοπική Κρητική μας ταυτότητα, και να αναζωογονηθεί το Κρητικό πνεύμα της ιστορικής μας μνήμης.
Με τη συνεργασία και κατανόηση της τοπικής αυτοδιοίκησης χρειαζόμαστε ομογενειακά χωριά στο νησί μας, με στόχο να καταστούν εστίες δημιουργίας μόνιμων δεσμών της νέας γενιάς των Απόδημων με την Κρήτη. Χρειαζόμαστε Κέντρα Ελληνικών σπουδών, επαφή με τους ντόπιους, κατασκηνώσεις και ξεναγήσεις.
Για να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις των καιρών, η Παγκρητική Ένωση Αμερικής διαρκώς ανανεώνεται. Προσπαθεί να αφουγκραστεί και να ανταποκριθεί στις ανάγκες των μελών της και ιδιαιτέρως των νεοτέρων γενεών. Να αγκαλιάσει τον σύγχρονο Κρητικο-Αμερικανό, τον επιστήμονα, τον επαγγελματία, τον επιχειρηματία, αλλά και τον εργάτη.
Οι εκπρόσωποι των τοπικών αρχών, των ιδρυμάτων εκπαίδευσης και πολιτισμού της Κρήτης μπορείτε να μας δώσετε ιδέες και να μας προτείνετε τρόπους για να ενισχύσουμε τη σχέση των νέων μας με την γενέτειρα.
Κλείνοντας, θα ήθελα να αποδώσω φόρο τιμής στους πρωτοπόρους Κρήτες μετανάστες και Κρήσσες μετανάστριες στην Αμερική. Σε εκείνους που με θυσίες, μόχθο, ιδρώτα και αίμα συνεισέφεραν στην άνθιση του έθνους μας. Με τις αξίνες τους εξόρυξαν το κάρβουνο για την βιομηχανική επανάσταση! Με τα χέρια τους έστρωσαν χιλιάδες μίλια σιδηροδρομικών γραμμών για τη δημιουργία του διηπειρωτικού σιδηρόδρομου που ένωνε τα βιομηχανικά κέντρα της Ανατολής και της Δύσης!
Οι ήρωες αυτοί και οι ηρωίδες ας παραμείνουν υπόμνηση χρεόυς έναντι στις νεότερες γενεές. Δεν λύγισαν από τις απώλειες ζωών στα αμέτρητα ατυχήματα στα ορυχεία και στους σιδηροδρόμους, δεν λύγισαν από τις παρενοχλήσεις, εκδιώξεις και ρατσιστικές εκδηλώσεις. Υπέμειναν τις δυσκολίες με αξιοπρέπεια και έθεσαν τις βάσεις για την ελευθερία, πρόοδο και την ευημερία που απολαμβάνουμε σήμερα.
Οι Κρήτες της Αμερικής δεν ξεχνούμε ποτέ πως η επιτυχία της σημερινής Ελληνικής παροικίας της Αμερικής στηρίχθηκε στα σεπτά κόκκαλα των πρωτοπόρων, στον ιδρώτα και το αίμα τους που πότισε την Αμερικανική Γη πριν από ένα αιώνα και παραπάνω!
Ο μεγαλύτερος φόρος τιμής σ’όλους αυτούς που μόχθησαν στους σιδηροδρόμους και στα ορυχεία, είναι να αγωνισθούμε ενωμένοι να ξεπεράσουμε τη σημερινή κρίση και τις σημερινές προκλήσεις και να ανοίξουμε τον δρόμο της προόδου και ευημερίας για τους νεότερους. Και οι προκλήσεις είναι μεγάλες σε όλους τους τομείς διεθνώς, οικονομικά, επαγγελματικά, πολιτικά, περιβαλλοντολογικά και κοινωνικά.
Μέσα από την ενότητα όμως, τη συνεργασία, την αλληλεγγύη, με ομοψυχία και αγάπη θα αντεπεξέλθουμε και θα συνεχίσουμε να γράφουμε λαμπρές σελίδες στην Αμερική, λαμπρές σελίδες και για την Κρήτη που κλείνουμε στην καρδιά μας.
Επιτρέψτε μου, τέλος, δια του βήματος αυτού, να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου σε όσους μου εμπιστεύθηκαν την ηγεσία της ιστορικής μας οργάνωσης στην Αμερική. Οι δύο θητείες μου υπήρξαν μία από τις καλύτερες και σημαντικότερες εμπειρίες στην ζωή μου. Διδάχθηκα και βίωσα πολλά και ένα έχω να πω: Το μεγαλείο της Κρητικής ψυχής ζει και θα ζει πάντοτε στην Αμερική!
cretalive.gr
(από την ομιλία στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Κρητών)
“Το θέμα μου αφορά στην παρουσία και δράση των Κρητών στην Αμερική. Από τα αρχαία χρόνια στην Ελλάδα οι μετακινήσεις των πληθυσμών δεν ήταν κάτι το άγνωστο. Συχνές αναφορές στη μετανάστευση των Ελλήνων βρίσκουμε στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς που αφηγούνται τα μακρινά θαλάσσια ταξίδια των προγόνων μας που αναζητούσαν να εξασφαλίσουν και να επεκτείνουν τις εμπορικές τους συναλλαγές.
Η πρόσφατη έκδοση του βιβλίου «The Lost Empire of Atlantis» του Gavin Menzies επανέφερε τη συζήτηση της παρουσίας Ελλήνων στην Αμερική από τα χρόνια της αρχαιότητας. Πέρυσι, η εφημερίδα το «Βήμα» (08/04/2012) δημοσίευσε μία σχετική έρευνα με τίτλο «Μινωικές αποικίες στην Αμερική; Ακούγεται ότι οι Μινωίτες ήταν δεινοί θαλασσοπόροι που δημιούργησαν αποικίες ως και στον Καναδά και εκμεταλλεύτηκαν τα τοπικά ορυχεία χαλκού». Για το ενδεχόμενο αυτό πρωτομίλησε ο αείμνηστος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών Αντώνης Κονταράτος .......
...και ακολούθησαν αρκετοί άλλοι Έλληνες ερευνητές.
Το δημοσίευμα της έγκριτης εφημερίδας αναφέρει ότι οι πρόγονοι των Κρητών «έκοβαν βόλτες» στον Ατλαντικό, αρμέγοντας τα πλούτη Βαλτικής και Αμερικής, 40 ολόκληρους αιώνες προτού ο Κολόμβος πατήσει στο χώμα των «Δυτικών Ινδιών»!
Ένα μεγάλο κύμα της ελληνικής μετανάστευσης όπως γνωρίζουμε πραγματοποιήθηκε μεταξύ 1900- 1925. Τότε η Ελλάδα έχασε το 8% του συνολικού πληθυσμού της. Την προτίμηση των Ελλήνων μεταναστών κέρδισαν οι Η.Π.Α. και η Αυστραλία. Στο μυαλό κάθε μετανάστη υπήρχε μόνο μια σκέψη, πώς να φτάσει στη «Γη της Επαγγελίας».
Οι μετανάστες ήταν κυρίως νέοι άντρες από αγροτικές περιοχές, αγράμματοι, και εκτός από τη σωματική τους ικανότητα δεν διέθεταν αλλά προσόντα. Η ιστορικός Ελένη Παπανικόλα, καταγράφει στο βιβλίο της «Μόχθος και Μένος στην Καινούρια Γη – οι Έλληνες μετανάστες της Γιούτα» την ιστορία των πρώτων Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική και συγκεκριμένα στην περίοδο μεταξύ του 1906 και του 1914. Χιλιάδες Έλληνες και ανάμεσά τους πολλά Κρητικόπουλα περνούσαν τον ωκεανό στοιβαγμένοι σε καράβια, υπομένοντας άθλιες συνθήκες, σ’ ένα ταξίδι που διαρκούσε ένα μήνα, με το όνειρο ότι θα πατούσαν επιτέλους το πόδι τους στη γη της αφθονίας και της ελευθερίας!
Υπενθυμίζω ότι η Οδύσσεια των Ελλήνων μεταναστών ξεκινούσε από το λιμάνι του Πειραιά και κρατούσε περίπου 22 μέρες. Κουρασμένοι από το ταξίδι όταν φτάνανε στην Αμερική πρώτα έπρεπε να περάσουν από την υπηρεσία αλλοδαπών και δημόσιας υγείας. Αυτό ήταν εφιάλτης για πολλούς. Όσοι δεν περνούσαν τις εξετάσεις τους απαγόρευαν την είσοδο στην Αμερική και τους έστελναν πίσω με τα ίδια καραβιά στην πατρίδα τους. Σε αυτούς που παραμέναν, η ζωή δεν τους χαμογελούσε. Οι δουλειές και τα λεφτά που περιμένανε να βρουν ήταν διαφορετικά από αυτά που φαντάζονταν.
Η εύρεση εργασίας ήταν δύσκολη και συχνά περιπετειώδης. Όσοι δεν μπορούσαν να βρουν εργασία στις μεγαλουπόλεις της Ανατολικής ακτής, δελεάζονταν από τους πράκτορες ευρέσεως εργασίας, στη Δύση. Δούλεψαν σ’ όλη την ενδοχώρα τοποθετώντας σιδηροδρομικές γραμμές στα λειβάδια, χτίζοντας δρόμους, σκάβοντας υπονόμους, και καθαρίζοντας τη γη από αγριόχορτα. Επέβαιναν σε φορτηγά τρένα κρυφά για να μεταφερθούν από το ένα μέρος στο άλλο, με μοναδικά εφόδια ψωμί μπαγιάτικο και φασόλια.
Στη Γιούτα, υπεύθυνος για την εύρεση εργασίας στους Έλληνες μετανάστες ήταν ο πράκτορας Λεωνίδας Γ. Σκληρής, ο θρυλικός «Τσάρος των Ελλήνων». Ο Σκληρής, ένας από τους επιφανείς εμπόρους Ελλήνων μεταναστών στη Δύση, έβρισκε δουλειά στους μετανάστες στην Εταιρία Χαλκού της Γιούτα, στις σιδηροδρομικές εταιρίες της Δύσης (Western Pacific Railroad, Denver & Rio Grande Western Railroad) και στα ανθρακωρυχεία της κομητείας του Κάρμπον.
Ο Σκληρής απαιτούσε υπερβολική αμοιβή από τους μετανάστες που έψαχναν δουλειά, καθώς επίσης και μηνιαία αμοιβή αφού τους έβρισκε εργασία. Η στυγνή εκμετάλευση από τον Σκληρή οδήγησε τους Έλληνες μετανάστες να ξεσηκωθούν κατά του συστήματος των εργατοπατέρων – προστατών στην απεργία του Μπίνγκαμ το 1912.
Στα καφενεία οι νέοι μετανάστες έμαθαν για τα νέα ανθρακωρυχεία της Κομητείας του Κάρμπον και από το 1905 υπήρχαν παντού Έλληνες (Castle Gate, Spring Canyon, Sunnyside, Black Hawk, Helper, Winter Quarters, Scofield, and Price). Καινούριες φλέβες άνθρακα ανακαλύπτονταν συνέχεια και οι Έλληνες μετανάστες έγραφαν πίσω στην πατρίδα ότι υπάρχει δουλειά για όλους στα ορυχεία.
Οι εργάτες ζούσαν σε παράγκες και οικοτροφεία, διαιρεμένα σύμφωνα με την εθνικότητα. Η ασφάλεια των ανδρών δεν είχε σημασία για τα αφεντικά, οι οποίοι μπορούσαν να τους αντικαταστήσουν αμέσως αν σκοτώνονταν ή σακατεύονταν.
Η ίδια η Ελληνική κυβέρνηση είχε θορυβηθεί από την παρατεταμένη παραμονή των Ελλήνων στην Αμερική. Αναφορές των άθλιων συνθηκών διαβίωσης και εργασίας ήταν πρωτοσέλιδα στις Ελληνικές εφημερίδες καθημερινά.
Η Μαρία Οικονομίδου, μία νεαρή μορφωμένη γυναίκα- σύζυγος Αθηναίου εκδότη- είχε την ευκαιρία να ταξιδέψει στην Αμερική. Επισκέφτηκε τις ελληνικές περιοχές των μεγαλουπόλεων και μετά ξεκίνησε για την αναζήτηση των εκατοντάδων εργατών στην ενδοχώρα και τη Δύση. Εκεί κατέγραψε τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας και τον αφανισμό των Ελλήνων εργατών!
Όταν έφτασε στη Γιούτα το 1914, επισκέφτηκε αρκετά ορυχεία στο Κλίαρ Κρηκ, όπου και έγραψε με ανατριχιαστική λεπτομέρεια αυτά που είχε δει. Σε μια από αυτές τις εμπειρίες της περιγράφει ότι ταξίδεψε τρία μίλια σε απόλυτο σκοτάδι, όπου και συνάντησε μια ομάδα σκελετωμένων ανδρών. Μια δέσμη φωτός φαινόταν από τις λάμπες που φορούσαν στα καπέλα τους. Στέκονταν σε παγωμένα νερά χτυπώντας ρυθμικά τις αξίνες τους σ’ ένα τοίχο με κάρβουνο. Τότε τους φώναξε: «Γεια σας Κρητικόπουλα! Ο Θεός της Κρήτης μαζί σας!» Ξαφνιασμένοι από τη θηλυκή φωνή που τους μιλούσε στη γλώσσα τους έριξαν τις αξίνες και πλησίασαν με επιφύλαξη! Η φωνή φαινόταν να έρχεται από τον ουρανό του ορυχείου! Όταν πλησίασαν και έριξαν το φως από τα καπέλα τους πάνω στο πρόσωπο της έμειναν έκπληκτοι, και ένα πανύψηλο Κρητικοπούλο δάκρυσε!
Η Μαρία Οικονομίδου επισκέφτηκε τις παράγκες που διέμεναν οι νεαροί Κρήτες. Δέκα, δεκαπέντε άντρες μαζί σε μια καλύβα όπου μαγείρευαν με τη σειρά. Οι άντρες έκαναν φιλότιμες προσπάθειες να βρουν μια καρέκλα για να καθήσει και να στρώσουν κάτι στο τραπέζι! Της είπαν για την καταπίεση τους και για τον έλεγχο της ζωής τους κυριολεκτικά από τα αφεντικά τους και τους εργατοπατέρες, και τον μόνιμο φόβο τους να μη σκοτωθούν ή αρρωστήσουν!
Η απροθυμία τους να επισκεφτούν τους γιατρούς της εταιρείας ήταν επειδή τους συμπεριφερόντουσαν σαν ζώα! Η ζωή τους, τους έλεγαν ότι δεν είχε καμμιά αξία. Σα να μην έφταναν αυτές οι κακουχίες, οι Έλληνες είχαν να αντιμετωπίσουν και άνιση μεταχείριση. Οι μισθοί ήταν χαμηλότεροι από αυτούς που έπερναν οι Αμερικάνοι, ήταν απομονωμένοι σε συνεργεία σιδηροδρομικών γραμμών και συνήθως τους ανέθεταν τις πιο επικίνδυνες δουλειές.
Οι Έλληνες ήταν έκπληκτοι με την εχθρικότητα των Αμερικανών. «Αποβράσματα της Ευρώπης», «εξαθλιωμένοι, βάρβαροι ξένοι» ήταν οι χαρακτηρισμοί που τους απέδιδαν, τους χλεύαζαν και τους αποδοκίμαζαν όταν ζητούσαν εργασία.
Στα καφενεία διαδίδονταν τα νέα για τις επιθέσεις εναντίον των Ελλήνων: το κάψιμο της Ελληνικής πόλης της Ομάχας, και η εξάρθρωση ενός συνεργείου που καθάριζε αγριόχορτα νότια από το Μπόϊζ, Άϊνταχο από μασκοφόρους πάνω σε άλογα που κρατούσαν μαστίγια και όπλα. Ο ρατσισμός στη Γιούτα κορυφώθηκε με την παρουσία της οργάνωσης Κου Κλουξ Κλαν το 1920.
Κατά τη διάρκεια της κορύφωσης της οργάνωσης Κλαν, μια άλλη μεγαλειώδη ατυχία χτύπησε την καινούρια Ελληνική κοινότητα της Γιούτα, στις 8 Μαρτίου του 1924.
Μια έκρηξη στο ορυχείο 2 του Κάστλ Γκέιτ σκότωσε 172 άνδρες αφήνοντας 417 προστατευόμενα μέλη ορφανά. Σαραντά εννέα Έλληνες ήταν ανάμεσα στους νεκρούς, και άφησαν σαράντα ένα ορφανά. Σαράντα οκτώ από τους Σαραντά εννέα ήταν Κρητικοί! Σε επτά οικογένειες, ο πατέρας μαζί με τον μεγαλύτερο γιο είχαν σκοτωθεί!
Η συγκίνηση στις Ελληνικές πόλεις της κομητείας ήταν απερίγραπτη! Γυναίκες στα μαύρα μοιρολογούσαν και θρηνούσαν τους νεκρούς άνδρες και γιους τους. Μαζικές νεκρώσιμες ακολουθίες έγιναν σε δημόσιους χώρους επειδή η εκκλησία του Πράις δεν ήταν αρκετά μεγάλη.
Μέχρι το 1905 χιλιάδες Έλληνες είχαν καταφθάσει στη Γιούτα. Εκείνη τη χρονιά χτίστηκε η καμπάνα μιας καινούργιας Ορθόδοξης εκκλησίας. Αφιερώθηκε στην Αγία Τριάδα. Η εκκλησία στέκεται επιβλητικά στην «περιοχή των μεταναστών» που κατοικούνταν πιο μπροστά από τους Μορμόνους. Η περιοχή ονομάστηκε, Ελληνική πόλη.
Η εκκλησία χτίστηκε για να μπορούν οι Έλληνες μετανάστες να τιμούν τις μεγάλες γιορτές της Ορθοδοξίας και κυρίως να μπορούν να ενταφιάζονται με τις τελετουργίες των προγόνων τους, αν απεβίωναν σε ξένο έδαφος! Κηδείες νεαρών ανδρών που έχαναν τη ζωή τους στη ξενιτιά γίνονταν συνέχεια στην εκκλησία είτε από κατάρρευση ορυχείων, είτε από ατυχήματα στους σιδηρόδρομους. Εκατόν πενήντα τρεις Έλληνες σκοτώθηκαν μεταξύ του 1907 και 1960, οι περισσότεροι την περίοδο 1910-1924.
Το 1915 η δεύτερη Ελληνική εκκλησία, χτίστηκε στο Πράϊς της Γιούτα, και εγκαινιάστηκε στις 15 Αυγούστου το 1916. Ειδικά δρομολόγια τρένων έφεραν τους Έλληνες ανθρακωρύχους από τους καταυλισμούς για να γιορτάσουν τα εγκαίνια της εκκλησίας με πυροβολισμούς στον αέρα.
Καθώς το όνειρο επιστροφής στην πατρίδα γίνονταν όλο και πιο μακρινό οι άνδρες αισθάνθηκαν την ανάγκη να κάνουν οικογένειες και σπιτικά! Έφεραν νύφες από την πατρίδα που διάλεγαν από φωτογραφίες. Οι νύφες έφερναν μαζί τους και τις παραδόσεις των τόπων τους. Οι οικογένειες ζούσαν σε γειτονιές σαν να ήταν σε Ελληνικά χωριά.
Προτεραιότητά τους πλέον ήταν η διασφάλιση και συνέχιση της πολιτιστικής τους κληρονομιάς. Έτσι σύντομα Ελληνικά σχολεία άρχισαν να εμφανίζονται στο Σολτ Λέϊκ Σίτυ και στις περιοχές των ορυχείων. Μια Πανελληνική Ένωση ιδρύθηκε στο Σολτ Λέϊκ Σίτυ και μετά μια δεύτερη στην κομητεία του Κάρμπον. Αρκετοί τοπικοί οργανισμοί ιδρύθηκαν όπως αυτοί των Κρητών και αργότερα άλλοι.
Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο ότι σε λιγότερο από μία γενεά οι Έλληνες της Γιούτα κατάφεραν να «χτίσουν» μια αυτάρκη και λειτουργική κοινότητα! Αυτοί που αρχικά ήρθαν στην Αμερική δεν είχαν πρόθεση να μείνουν, αυτοί όμως που έμειναν δημιούργησαν μια ιδιαίτερη πολιτιστική παράδοση – μια παράδοση που δικαιολογούσε τις Ελληνικές ρίζες τους αλλά και την εμπειρία που αποκόμισαν και από την Αμερική.
Σιγά σιγά οι Έλληνες μετανάστες εξαπλώθησαν σε ολόκληρη την Αμερική φθάνοντας και στις δυτικές ακτές. Οι δυσκολίες που αντιμετώπησαν και η ανάγκη για αλληλεγγύη μεταξύ τους οδήγησαν στη δημιουργία των πρώτων Κρητικών Συλλόγων στη Νέα Υόρκη, στη Νέα Αγγλία, στο Σικάγο, στον Αγιο Φραγκίσκο, στο Πίτσμπεργκ, στο Salt Lake… Οι Σύλλογοι αυτοί ήταν οι κρητικές τους εστίες και ο σύνδεσμός τους με την αγαπημένη Κρήτη καθώς μέσα τους κυριαρχούσε πάντοτε η νοσταλγία για την γενέθλια γη και το όνειρο για επιστροφή.
Μετά το πέρας του Α’ παγκόσμιου πολέμου οι μετανάστες Κρήτες αυξάνονται. Το 1927 ξεκινά η ιδέα για τη δημιουργία Συνομοσπονδίας Κρητικών Συλλόγων Αμερικής, Το 1929 η «Ομόνοια» της Νέας Υόρκης αναλαμβάνει την πρωτοβουλία για την Πρώτη Συνέλευση των Κρητικών Σωματείων όπου και ετέθησαν τα θεμέλια για την ίδρυση της Παγκρητικής Ένωσης Αμερικής. ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΘΕΙ ότι η Παγκρητική υπήρξε η πρώτη Ομοσπονδία που συστάθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες ενώνοντας τα κατά τόπους Κρητικά σωματεία.
Με την ίδρυσή της η Παγκρητική άρχισε να διευρύνει τους σκοπούς των μελών της και ασχολήθηκε με την φιλανθρωπία, την παιδεία και τον πολιτισμό και πολύ αργότερα, όταν βελτιώθηκαν οι συνθήκες διαβίωσης των, έστρεψε το βλέμμα της στη γενέτειρα. Θα αναφερθώ εν συντομία στις κύριες πρωτοβουλίες που ανέλαβε:
Το 1939 η Π.Ε.Α. αρχίζει έναν ιερό αγώνα εράνου για τη δημιουργία ενός εκ των μεγαλυτέρων της έργων, του Βενιζέλειου Νοσοκομείου Κρήτης. Και με τη συμμετοχή της Αμερικανικήςς κυβέρνησης, μέσα σε λίγα χρόνια συγκέντρωσε το ποσό των $350.000 και μαζί με τον εξοπλισμό του νοσοκομείου δαπάνησε συνολικά $450.000. Το 1940 δημιούργησε και πάλι επιτροπές εράνου για να συνδράμουν οι Κρήτες της Αμερικής στο Greek War Relief με το τεράστιο για την εποχή εκείνη ποσό των $120.000.
Όσο συνεχίστηκε ο πόλεμος με πολλά Κρητικόπουλα, παιδιά μεταναστών, να μάχονται κάτω από την Αμερικανική σημαία η Π.Ε.Α. ξεκινά νέο έρανο για τα ορφανά της Κρήτης που απέφερε πάνω $130.000 μέχρι το 1947. Το 1946 αναλαμβάνει την ευθύνη για τη δημιουργία μίας Πανελληνίου Ενώσεως με σκοπό την υποστήριξη των εθνικών μας δικαίων και συμμετέχει στο έργο της καταπολέμησης της ελονοσίας στην Κρήτη.
Την δεκαετία 1940-1950 η Π.Ε.Α. συνεχίζοντας το φιλανθρωπικό της έργο διέθεσε σημαντικά ποσά για την ανοικοδόμηση και εξοπλισμό των Νοσοκομείων Ρεθύμνης και Αγίου Νικολάου, καθώς επίσης και για διάφορα κοινωφελή ιδρύματα της Κρήτης.
Το δεύτερο μεταναστευτικό ρεύμα από την Ελλάδα καλύπτει την περίοδο από το 1950–1975 και είναι μεγαλύτερο εκείνου των αρχών του 20ου αιώνα. Οι μετανάστες πλέον διαθέτουν στοιχειώδη μόρφωση και κοινωνικοποιούνται πιο εύκολα καθώς ήδη η Ελληνοαμερικανική κοινότητα αρχίζει να ευημερεί.
Το 1970 οι Κρήτες της Αμερικής πραγματοποιήσαμε ένα από τα μεγάλα μας οράματα: συνεισφέραμε οικονομικά στη δημιουργία του Πανεπιστημίου Κρήτης. Κατά την επίσκεψη της αντιπροσωπείας της Π.Ε.Α. το 1972 ζητούμε και πετυχαίνουμε από την τότε Κυβερνούντες της δικτατορίας να περάσει ο νόμος για την ίδρυση του πανεπιστημίου. Με την αναγγελία της σχετικής αποφάσεως η Παγκρητική ψήφισε τη δωρεά $350.000 και τη διενέργεια σχετικού εράνου. Το ποσό αυτό απoτέλεσε την μαγιά για το Παγκρήτιο Κληροδότημα για τα Α.Ε.Ι. της Κρήτης το οποίο μέχρι σήμερα έχει χρηματοδοτήσει επιτυχώς την ίδρυση των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων, του Βοτανικού Πάρκου Κρήτης, και το πρόγραμμα Καλοκαιρινών σπουδών «ΔΙΑΣ», με συνολικό ποσό της τάξεως των $700,000.
Το 1974 συγκλονισμένοι από τα γεγονότα της Κύπρου η Π.Ε.Α. παρεμβαίνει δυναμικά στην Αμερικανική κυβέρνηση και συνεισφέρει $50.000 στους πρόσφυγες της Κύπρου. Το 1980 χρηματοδοτεί τη δημιουργία του πρώτου και πρωτοποριακού για τα Ελληνικά δεδομένα Ιατρικού Κέντρου συλλογής πληροφοριών για τα Κρητικόπουλα που πάσχουν από μεσογειακή αναιμία και προσφέρει $275.000 για την αγορά μηχανημάτων αιμοκάθαρσης εξοπλίζοντας νοσοκομεία της Κρήτης.
Οι καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν τη γενέτειραν το 2007 για μια ακόμη φορά δεν μας βρήκε αδιάφορους! Σύλλογο με Σύλλογο, χορό με χορό, οβολό με οβολό, καταφέραμε και συγκεντρώσαμε το ποσό των $135,000, και μ’ αυτά χρηματοδοτήσαμε την αγορά ενός πυροσβεστικού οχήματος στην Αρκαδία και ενός Γεωπονικού Εργαστηρίου στη Ηλεία.
Η Παγκρητική, κυρίες και κύριοι, ήταν και παρέμεινε πρωτοπόρος στα προγράμματα της. Τα τελευταία χρόνια ανοίξαμε την οργάνωση στην ευρύτερη ομογένεια και στο Αμερικανικό κοινό. Με στενή συνεργασία με το Ωνάσειο Ίδρυμα, φέραμε κομμάτι του πατρογονικού πολιτισμού στη Αμερική με την έκθεση που πραγματοποιήσαμε στην καρδιά της Νέας Υόρκης! Η έκθεση με τίτλο «Από τη Γη του Λαβυρίνθου: Μινωική Κρήτη, 3000-1100 π.Χ» παρουσίασε 281 αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία αποκάλυψαν την ιστορία του φωτεινού Μινωικού πολιτισμού της Κρήτης για πρώτη φορά στις Η.Π.Α. προσελκύοντας πάνω από 85.000 επισκέπτες!
Το 2009 ένα όνειρο μια δεκαετίας για προσκύνημα στην Κρήτη αλλά και στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας έγινε πραγματικότητα από τα μέλη της Παγκρητικής Αμερικής επ’ευκαιρία του 41ου Συνεδρίου και τα 80 χρόνια από την ίδρυση της σε κρουαζιέρα που πραγματοποιήθηκε με το πλοίο AEGEAN PEARL με τη συμμετοχή 500 σύνεδρων και 150 νέων δευτερης και τρίτης γενιας. Η Π.Ε.Α. πρωτοπόρησε κομίζοντας στην Κρήτη ομάδα Αμερικανών δημοσιογράφων για τη διεθνή προβολής της γενέτειρας με απτά αποτελέσματα.
Ακολούθησε και πάλι στο Ωνάσειο ίδρυμα στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης η έκθεση με τίτλο «Οι καταβολές του El Greco: Η Ζωγραφική Εκόνων στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη». Η έκθεση παρουσίασε περίπου 46 μοναδικά έργα του 15ου και 16ου αιώνα, συμπεριλαμβανομένων πρώιμων έργων του El Greco, που καταδεικνύουν την αμφίδρομη καλλιτεχνική σχέση Κρήτης και Δυτικού κόσμου.
Φέραμε στην Αμερική τις κρητικές γεύσεις και προϊόντα και αναδείξαμε το θαύμα της Κρητικής διατροφής που αποτελεί τη βάση της Μεσογειακής Δίαιτας, διοργανώνοντας διαλέξεις σε Αμερικανικά Πανεπιστήμια και γευσιγνωσίες σε διάφορες πόλεις. Η Κρητική διατροφή στην Αμερική θεωρείται ως ευεργετική για την υγεία του σύγχρονου ανθρώπου και τα Κρητικά προιόντα διεισδύουν ολοένα και περισσότερο την Αμερικανική αγορά!
Πρόσφατα, ανταποκρινόμενοι στην δυσβάσταχτη για πολλούς συμπατριώτες μας οικονομική κρίση στη γενέτειρα, η Π.Ε.Α. ευαισθητοποίησε και κινητοποίησε τα μέλη της με εράνους και άλλες εκδηλώσεις για να συλλέξει το ποσό των $200,000 το οποία προσέφερε στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης για τις άμεσες ανάγκες στα ιδρύματα του νησιού! Επίσης σε συνεργασία με το IOCC, πετύχαμε την αποστολή υγειονομικού υλικού αξίας $1.5 εκατομμυρίων για τα νοσοκομεία της Κρήτης! Η οικονομική μας συνδρομή θα συνεχιστεί έως ότου υπάρχει σχετική ανάγκη.
Αγαπητοί φίλοι και φίλες, η Π.Ε.Α. που στύλωσε νοσοκομεία, υποστήριξε ορφανοτροφεία, Πανεπιστήμια, κοινωνικές ανάγκες, φιλανθρωπικές χρηματοδοτήσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις, μουσεία, κατασκηνώσεις, χάρισε προίκα στις ορφανές και άνοιξε Ελληνικά πανεπιστήμια για τα παιδιά των αποδήμων, στήριξε και στηρίζει τα εθνικά μας θέματα σήμερα έρχεται να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις.
Η σημερινή εποχή διεθνώς χαρακτηρίζεται από μια αβεβαιότητα. Μια εποχή παγκοσμιοποίησης, όπου τα ιδιαίτερα πολιτιστικά χαρακτηριστικά μας κινδυνεύουν να αφομοιωθούν και το πνεύμα υποτάσσεται μοιραία στους ρυθμούς του τεχνοκρατικού ρεύματος και τις ανάγκες της υλιστικής ζωής. Αγωνιζόμαστε με ψυχή να αντισταθούμε στον ορμητικό χείμαρρο της παγκοσμιοποίησης και της ισοπέδωσης των ιδιαιτεροτήτων μας. Σ’ αυτό τον αγώνα ζητούμε σύμμαχους από όλους εσάς στη γενέτειρα και στο εξωτερικό.
Ο χειρότερος εχθρός μας, τούτη την κρίσιμη εποχή, είναι η αδιαφορία και η απάθεια. Την ταυτότητα του κάθε λαού, αλλά και κάθε τόπου, την συνθέτουν διάφορα ιδιαίτερα στοιχεία, τα οποία την κάνουν να ξεχωρίζει από τους άλλες. Τα στοιχεία αυτά μεταδίδονται από γενιά σε γενιά μέσα από την καθημερινότητα και τις πρακτικές της ζωής, αλλά και με τη συστηματική εργασία και την εκπόνηση συγκεκριμένων προγραμμάτων. Επιθυμία όλων μας είναι τα παιδιά μας να γνωρίσουν τις ρίζες τους και να τις φροντίζουν. Θέλουμε να μάθουν Ελληνικά στα Κρητικά πανεπιστήμια, να συμμετάσχουν δυναμικά σε όλα τα έργα και στην πολιτιστική ανάπτυξη της Κρήτης, να δοκιμάσουν την τσικουδιά, τα καλιτσούνια και να ανηφορήσουν στις Κρητικές μαδάρες. Κι αυτό γιατί όποιος ελέγχει το παρόν, καθορίζει το μέλλον!
Η φροντίδα κι η επιμονή στη γνησιότητα και την αυθεντικότητα των παραδόσεών μας και η πίστη ότι η Κρητική πολιτιστική κληρονομιά περικλείει ανεκτίμητους θησαυρούς, μας γεννά μια μέριμνα: Να διατηρηθεί η Ελληνική, αλλά και η τοπική Κρητική μας ταυτότητα, και να αναζωογονηθεί το Κρητικό πνεύμα της ιστορικής μας μνήμης.
Με τη συνεργασία και κατανόηση της τοπικής αυτοδιοίκησης χρειαζόμαστε ομογενειακά χωριά στο νησί μας, με στόχο να καταστούν εστίες δημιουργίας μόνιμων δεσμών της νέας γενιάς των Απόδημων με την Κρήτη. Χρειαζόμαστε Κέντρα Ελληνικών σπουδών, επαφή με τους ντόπιους, κατασκηνώσεις και ξεναγήσεις.
Για να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις των καιρών, η Παγκρητική Ένωση Αμερικής διαρκώς ανανεώνεται. Προσπαθεί να αφουγκραστεί και να ανταποκριθεί στις ανάγκες των μελών της και ιδιαιτέρως των νεοτέρων γενεών. Να αγκαλιάσει τον σύγχρονο Κρητικο-Αμερικανό, τον επιστήμονα, τον επαγγελματία, τον επιχειρηματία, αλλά και τον εργάτη.
Οι εκπρόσωποι των τοπικών αρχών, των ιδρυμάτων εκπαίδευσης και πολιτισμού της Κρήτης μπορείτε να μας δώσετε ιδέες και να μας προτείνετε τρόπους για να ενισχύσουμε τη σχέση των νέων μας με την γενέτειρα.
Κλείνοντας, θα ήθελα να αποδώσω φόρο τιμής στους πρωτοπόρους Κρήτες μετανάστες και Κρήσσες μετανάστριες στην Αμερική. Σε εκείνους που με θυσίες, μόχθο, ιδρώτα και αίμα συνεισέφεραν στην άνθιση του έθνους μας. Με τις αξίνες τους εξόρυξαν το κάρβουνο για την βιομηχανική επανάσταση! Με τα χέρια τους έστρωσαν χιλιάδες μίλια σιδηροδρομικών γραμμών για τη δημιουργία του διηπειρωτικού σιδηρόδρομου που ένωνε τα βιομηχανικά κέντρα της Ανατολής και της Δύσης!
Οι ήρωες αυτοί και οι ηρωίδες ας παραμείνουν υπόμνηση χρεόυς έναντι στις νεότερες γενεές. Δεν λύγισαν από τις απώλειες ζωών στα αμέτρητα ατυχήματα στα ορυχεία και στους σιδηροδρόμους, δεν λύγισαν από τις παρενοχλήσεις, εκδιώξεις και ρατσιστικές εκδηλώσεις. Υπέμειναν τις δυσκολίες με αξιοπρέπεια και έθεσαν τις βάσεις για την ελευθερία, πρόοδο και την ευημερία που απολαμβάνουμε σήμερα.
Οι Κρήτες της Αμερικής δεν ξεχνούμε ποτέ πως η επιτυχία της σημερινής Ελληνικής παροικίας της Αμερικής στηρίχθηκε στα σεπτά κόκκαλα των πρωτοπόρων, στον ιδρώτα και το αίμα τους που πότισε την Αμερικανική Γη πριν από ένα αιώνα και παραπάνω!
Ο μεγαλύτερος φόρος τιμής σ’όλους αυτούς που μόχθησαν στους σιδηροδρόμους και στα ορυχεία, είναι να αγωνισθούμε ενωμένοι να ξεπεράσουμε τη σημερινή κρίση και τις σημερινές προκλήσεις και να ανοίξουμε τον δρόμο της προόδου και ευημερίας για τους νεότερους. Και οι προκλήσεις είναι μεγάλες σε όλους τους τομείς διεθνώς, οικονομικά, επαγγελματικά, πολιτικά, περιβαλλοντολογικά και κοινωνικά.
Μέσα από την ενότητα όμως, τη συνεργασία, την αλληλεγγύη, με ομοψυχία και αγάπη θα αντεπεξέλθουμε και θα συνεχίσουμε να γράφουμε λαμπρές σελίδες στην Αμερική, λαμπρές σελίδες και για την Κρήτη που κλείνουμε στην καρδιά μας.
Επιτρέψτε μου, τέλος, δια του βήματος αυτού, να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου σε όσους μου εμπιστεύθηκαν την ηγεσία της ιστορικής μας οργάνωσης στην Αμερική. Οι δύο θητείες μου υπήρξαν μία από τις καλύτερες και σημαντικότερες εμπειρίες στην ζωή μου. Διδάχθηκα και βίωσα πολλά και ένα έχω να πω: Το μεγαλείο της Κρητικής ψυχής ζει και θα ζει πάντοτε στην Αμερική!
cretalive.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου