Του Μανώλη Μανούσακα
Oπως και τα περισσότερα από τα κεφαλοχώρια του Νομού Χανίων, η Παλαιόχωρα χρειάστηκε πολλά χρόνια για να ξαναβρεί την προπολεμική της αίγλη. Όμως δεν εγκαταλείφθηκε ούτε μαράζωσε, όπως συνέβη σε πολλά χωριά της Κρήτης και μάλιστα αυτά που βρίσκονται μακριά από τις πρωτεύουσες των Νομών στους οποίους ανήκουν. Σ’ αυτό βοήθησαν αρχικά δύο παράγοντες: Η προσφορά εθελοντικής εργασίας, στην οποία πρόθυμα συμμετείχαν άνδρες και γυναίκες, μια ίσως δημιουργική αναστροφή της αλήστου μνήμης αγγαρείας που ήταν υποχρεωμένοι να προσφέρουν....
.... οι κάτοικοι στους κατακτητές τα χρόνια της κατοχής. Η εργασία που ξεκινούσε με το κτύπημα της καμπάνας, πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες στον τόπο και αποκατέστησε αρκετές από τις ζημιές της προηγούμενης περιόδου. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50 κατασκευάστηκε με τη συνεργασία της κοινοτικής Αρχής υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, που τους παρείχε ηλεκτρικό ρεύμα πριν συνδεθούν αργότερα με το κεντρικό δίκτυο της ΔΕΗ. Άλλο έργο που έγινε με τη συμβολή του εθελοντισμού ήταν το εκκλησιαστικό οικοτροφείο, που στήριξε για χρόνια τη δημόσια Μέση Εκπαίδευση της κωμόπολης. Ο δεύτερος παράγοντας ήταν η ανάπτυξη του κάμπου της Κουντούρας με μεγάλη παραγωγή κηπευτικών (κυρίως ντομάτας) από θερμοκήπια. Αυτό βασίστηκε στη μεγάλη ηλιοφάνεια που έχει η περιοχή αυτή της Κρήτης ολοχρονίς, όπως συμβαίνει άλλωστε και στη Μεσαρά καθώς και στην Ιεράπετρα. Η εφαρμογή αναδασμού το 1974 βοήθησε περαιτέρω αυτή την ανάπτυξη, που συνοδεύτηκε από μετακινήσεις πληθυσμού κυρίως από τον Βουτά και τα γύρω χωριά προς την Κουντούρα. Η εγκατάλειψη των οικισμών της ενδοχώρας καθώς και η εμφάνιση αυθαίρετης δόμησης στην περιοχή αποτελούν δυστυχώς τις 'παράπλευρες απώλειες' αυτής της ανάπτυξης. Όμως πιο πολύ απ’ όλα βοήθησε την οικονομική ανάπτυξη της Παλιόχωρας και της παραλιακής ζώνης που την περιβάλλει, ο τουρισμός. Η Παλιόχωρα άρχισε να γίνεται τουριστικός προορισμός από τα μέσα της δεκαετίας του ’60. Η πρώτη δεκαετία της τουριστικής ανάπτυξης μπορεί να χαρακτηριστεί αρκετά ήπια, με τουρίστες βορειοευρωπαϊκής καταγωγής, Γερμανούς και Σκανδιναβούς που θύμιζαν αρκετά τους παλιούς 'περιηγητές', νοίκιαζαν δωμάτια και συγχρωτίζονταν με τους ντόπιους και τον τοπικό τρόπο ζωής. Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής βέβαια ήταν και είναι πολλά. Το γλυκύτατο κλίμα, που επέτρεπε τα μπάνια στη θάλασσα μέχρι και τον Νοέμβριο, η γραφικότητα του οικισμού και του τόπου, οι θαυμάσιες παραλίες και από τις δύο πλευρές της κωμόπολης, ο ήσυχος και φιλόξενος χαρακτήρας των κατοίκων. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν και συνοδεύτηκαν από την ανάπτυξη του μαζικού τουρισμού στην Κρήτη, που κατέστρεψε δυστυχώς τη φυσιογνωμία του νησιού μας, η Παλιόχωρα έχασε μπορεί κανείς να πει την παλιά γραφική της φυσιογνωμία, όμως δεν αναπτύχθηκαν τεράστια τουριστικά συγκροτήματα και τα νέα κτήρια που αντικατέστησαν τα παλιά είναι σε γενικές γραμμές περιορισμένων διαστάσεων διατηρώντας τη μορφή ενός οικισμού ανθρώπινης κλίμακας, παρά την απρόσωπη αρχιτεκτονική τους. Η μικρή γειτονιά των 'Γαυγιώτικων', σφηνωμένη στην ανατολική πλευρά της Φορτέτζας, διατηρεί ακόμα κάποια από τα παλιά μονόχωρα σπιτάκια της, χαρακτηριστικό της απλότητας που κάποτε χαρακτήριζε τη ζωή όχι μόνο των Γαυδιωτών, αλλά και όλων των κατοίκων της ελληνικής υπαίθρου. Βέβαια, σήμερα έχουμε χάσει όχι μόνο την απλότητά μας, μα και την αίσθηση του μέτρου, μια όχι μικρής σημασίας συνισταμένη για τις πρωτόγνωρες καταστάσεις που βιώνουμε στις μέρες μας. Πρέπει να αναφέρουμε επίσης ότι νέες δυνατότητες για την περιοχή προσφέρει η σχετικά πρόσφατη κατασκευή νέου λιμανιού νότια της Φορτέτζας. Εχει πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες συγκρινόμενο με το παλιό, που στην πραγματικότητα ήταν ένα μικρό αλιευτικό καταφύγιο... Οπως έχουμε αναφέρει ξανά, αρκετοί είναι οι Σελινιώτες που έγραψαν βιβλία για τον τόπο τους διασώζοντας την τοπική ιστορία και τον πολιτισμό. Εκτός από την Παλιόχωρα και την Κάντανο, βιβλία έχουν γραφτεί για το Κακοδίκι, το Μουστάκο και άλλα χωριά της περιοχής, θυμούμαι όμως με συγκίνηση και κάποια κείμενα του αείμνηστου Αποκορωνιώτη συγγραφέα και δημοσιογράφου Νίκου Αγγελή, που δημοσιεύονταν στην εφημερίδα 'Ελευθερία' και αργότερα στην 'Ακρόπολη' και με είχαν συναρπάσει στα χρόνια της εφηβείας μου... Δύο τουλάχιστον αναφέρονταν στην Παλιόχωρα. Το ένα περιέγραφε έναν μοναδικό τρόπο που είχαν βρει οι κάτοικοι της Παλιόχωρας τις αρχές της δεκαετίας του ’60 να χαλαρώνουν καθισμένοι στην πλαγιά της Φορτέτζας, όπου αγναντεύοντας το Λιβυκό πέλαγος παραδίνονταν στους ρεμβασμούς τους... Αυτό συνέβαινε την Πρωτομαγιά.
.... οι κάτοικοι στους κατακτητές τα χρόνια της κατοχής. Η εργασία που ξεκινούσε με το κτύπημα της καμπάνας, πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες στον τόπο και αποκατέστησε αρκετές από τις ζημιές της προηγούμενης περιόδου. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50 κατασκευάστηκε με τη συνεργασία της κοινοτικής Αρχής υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, που τους παρείχε ηλεκτρικό ρεύμα πριν συνδεθούν αργότερα με το κεντρικό δίκτυο της ΔΕΗ. Άλλο έργο που έγινε με τη συμβολή του εθελοντισμού ήταν το εκκλησιαστικό οικοτροφείο, που στήριξε για χρόνια τη δημόσια Μέση Εκπαίδευση της κωμόπολης. Ο δεύτερος παράγοντας ήταν η ανάπτυξη του κάμπου της Κουντούρας με μεγάλη παραγωγή κηπευτικών (κυρίως ντομάτας) από θερμοκήπια. Αυτό βασίστηκε στη μεγάλη ηλιοφάνεια που έχει η περιοχή αυτή της Κρήτης ολοχρονίς, όπως συμβαίνει άλλωστε και στη Μεσαρά καθώς και στην Ιεράπετρα. Η εφαρμογή αναδασμού το 1974 βοήθησε περαιτέρω αυτή την ανάπτυξη, που συνοδεύτηκε από μετακινήσεις πληθυσμού κυρίως από τον Βουτά και τα γύρω χωριά προς την Κουντούρα. Η εγκατάλειψη των οικισμών της ενδοχώρας καθώς και η εμφάνιση αυθαίρετης δόμησης στην περιοχή αποτελούν δυστυχώς τις 'παράπλευρες απώλειες' αυτής της ανάπτυξης. Όμως πιο πολύ απ’ όλα βοήθησε την οικονομική ανάπτυξη της Παλιόχωρας και της παραλιακής ζώνης που την περιβάλλει, ο τουρισμός. Η Παλιόχωρα άρχισε να γίνεται τουριστικός προορισμός από τα μέσα της δεκαετίας του ’60. Η πρώτη δεκαετία της τουριστικής ανάπτυξης μπορεί να χαρακτηριστεί αρκετά ήπια, με τουρίστες βορειοευρωπαϊκής καταγωγής, Γερμανούς και Σκανδιναβούς που θύμιζαν αρκετά τους παλιούς 'περιηγητές', νοίκιαζαν δωμάτια και συγχρωτίζονταν με τους ντόπιους και τον τοπικό τρόπο ζωής. Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής βέβαια ήταν και είναι πολλά. Το γλυκύτατο κλίμα, που επέτρεπε τα μπάνια στη θάλασσα μέχρι και τον Νοέμβριο, η γραφικότητα του οικισμού και του τόπου, οι θαυμάσιες παραλίες και από τις δύο πλευρές της κωμόπολης, ο ήσυχος και φιλόξενος χαρακτήρας των κατοίκων. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν και συνοδεύτηκαν από την ανάπτυξη του μαζικού τουρισμού στην Κρήτη, που κατέστρεψε δυστυχώς τη φυσιογνωμία του νησιού μας, η Παλιόχωρα έχασε μπορεί κανείς να πει την παλιά γραφική της φυσιογνωμία, όμως δεν αναπτύχθηκαν τεράστια τουριστικά συγκροτήματα και τα νέα κτήρια που αντικατέστησαν τα παλιά είναι σε γενικές γραμμές περιορισμένων διαστάσεων διατηρώντας τη μορφή ενός οικισμού ανθρώπινης κλίμακας, παρά την απρόσωπη αρχιτεκτονική τους. Η μικρή γειτονιά των 'Γαυγιώτικων', σφηνωμένη στην ανατολική πλευρά της Φορτέτζας, διατηρεί ακόμα κάποια από τα παλιά μονόχωρα σπιτάκια της, χαρακτηριστικό της απλότητας που κάποτε χαρακτήριζε τη ζωή όχι μόνο των Γαυδιωτών, αλλά και όλων των κατοίκων της ελληνικής υπαίθρου. Βέβαια, σήμερα έχουμε χάσει όχι μόνο την απλότητά μας, μα και την αίσθηση του μέτρου, μια όχι μικρής σημασίας συνισταμένη για τις πρωτόγνωρες καταστάσεις που βιώνουμε στις μέρες μας. Πρέπει να αναφέρουμε επίσης ότι νέες δυνατότητες για την περιοχή προσφέρει η σχετικά πρόσφατη κατασκευή νέου λιμανιού νότια της Φορτέτζας. Εχει πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες συγκρινόμενο με το παλιό, που στην πραγματικότητα ήταν ένα μικρό αλιευτικό καταφύγιο... Οπως έχουμε αναφέρει ξανά, αρκετοί είναι οι Σελινιώτες που έγραψαν βιβλία για τον τόπο τους διασώζοντας την τοπική ιστορία και τον πολιτισμό. Εκτός από την Παλιόχωρα και την Κάντανο, βιβλία έχουν γραφτεί για το Κακοδίκι, το Μουστάκο και άλλα χωριά της περιοχής, θυμούμαι όμως με συγκίνηση και κάποια κείμενα του αείμνηστου Αποκορωνιώτη συγγραφέα και δημοσιογράφου Νίκου Αγγελή, που δημοσιεύονταν στην εφημερίδα 'Ελευθερία' και αργότερα στην 'Ακρόπολη' και με είχαν συναρπάσει στα χρόνια της εφηβείας μου... Δύο τουλάχιστον αναφέρονταν στην Παλιόχωρα. Το ένα περιέγραφε έναν μοναδικό τρόπο που είχαν βρει οι κάτοικοι της Παλιόχωρας τις αρχές της δεκαετίας του ’60 να χαλαρώνουν καθισμένοι στην πλαγιά της Φορτέτζας, όπου αγναντεύοντας το Λιβυκό πέλαγος παραδίνονταν στους ρεμβασμούς τους... Αυτό συνέβαινε την Πρωτομαγιά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου