ΙΣΤΟΡΙΑ Ο ΚΙΣΣΑΜΙΚΟΣ

Έτσι λένε οτι ξεκίνησε η ιστορία με τον Κισσαμικό .... 
Κάποιοι λένε οτι φτιάχτηκε το 1926, κάποιοι άλλοι λένε οτι ξεκίνησε δειλά δειλά αρχές της δεκαετίας του 1950. Όποια και να είναι η αλήθεια η ιστορία μιας ομάδος δεν μπορεί να αλλάξει, ούτε να παραγραφεί, ακόμα κι αν διαλύσει.
Και ο Κισσαμικός έχει ιστορία κοντά αιώνα. 

Δυο παλιές φωτογραφίες αρχές του 1952 στο γήπεδο του που δεν ήταν το σημερνό δημοτικό στάδιο αλλά λίγες εκατοντάδες μέτρα δυτικότερα..."στις Στραβούδενας", με τα αυτοσχέδια τέρματα, τις κατά παραγγελία ενδυμασίες που ανέγραφαν στην μέση της φανέλας το (Κ) Κισσαμικός.

Στις Στραβούδενας ο πρότελευταίος ποδοσφαιρικός γηπεδικός σταθμός της ομάδας που ξεκίνησε να παίζει στην αυλή του πρώτου δημοτικού μετά σε ένα χωράφι εκεί που σήμερα ειναι το ξενοδοχείο Ναύτιλος στην Πλάκα, για να πάει στις Στραβούδενας και να καταλήξει τελικά εκεί που βρίσκεται σήμερα στο δημοτικό στάδιο.

Στην φωτο πάνω απο αριστερα Ψαράκης, Σκουνάκης, Παπακωνσταντίνου και καθιστοί Σκουνάκης, Φουρναράκης ο άλλος δεν ξεχωρίζει

Στην κάτω φωτο Σκουνάκης, Χοχλάκης 

ΛΟΥΣΑΚΙΕΣ 1950

 Μια ματιά στο παρελθόν και τις κοινότητες του Δήμου μας με την ιστορική καταγραφή απο τον γιατρό Μιχάλη Αναστασάκη* στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του "Αι αξίαι της Κισάμου" την δεκαετία του 50'.
Τελευταίο κοινότητα οι Λουσακιές.

 ΛΟΥΣΑΚΙΕΣ

Πρόεδρος της κοινότητας ο Κοτσιφάκης Κωνσταντίνος του Γεωργίου και σύμβουλοι οι Κουρτάκης Ιωάννης του Στυλιανού Χαρτζουλάκη Νικόλαος του Ιωάννη, Αντωνογιαννάκης Ιωάννης του Εμμανουήλ, Βλαστάκης Αντώνιος του Μιχαήλ, γραμματέας στην κοινότητα είναι ο Λακιωτάκης Γεώργιος και ιερέας ο παπά Παντελής Πατεράκης.

Η κοινότητα έχει περίπου 80.000 ελαιόδενδρα και παράγει 400.000 οκ. λάδι, 160.000 οκ. κρασί, 90.000 οκ. σιτηρά, 5.000 οκ. αμύγδαλα, 4.000 οκ. χαρούπια.

Έχει τριτάξιο Δημοτικό σχολείο.
Δεν έχει κοινοτικό γραφείο ούτε μνημείο Άγνωστου στρατιώτη.

Εις τον Γεωργικό συνεταιρισμό έχει 83 συνεταίρους. 

Εις το γυμνάσιο φοιτούν 21 μαθητές και εις το Πανεπιστήμιο και Πάντειο 3.

Η κοινότης εκτέλεσε πολλά έργα ύδρευσης, οδοποιίας, γέφυρες και σχολείο.

Οι Γερμανοί έκαψαν πολλά σπίτια και διέπραξαν δυο φόνους, πήραν 3 άτομα τα οποία όμως επέστρεψαν.

Στις επαναστάσεις είχαμε οπλαρχηγούς τον Τζανακάκη Εμμανουήλ και τον Βερυκάκη Στυλιανό.

 

*Ο Μιχαήλ Αναστασάκης (1871-1967) απο την Σπηλιά Κισάμου, ήταν γιατρός, αγωνιστής και συγγραφέας. Υπηρέτησε ως βουλευτής Χανίων και έγραψε την "Ιστορία της Κισσάμου", "Αι Αξίαι της Κισσάμου" και το "Ημερολόγιο της Κατοχή.

ΝΟΧΙΑ-ΠΛΑΚΑΛΩΝΑ ΡΑΒΔΟΥΧΑ 1950

Μια ματιά στο παρελθόν με τις κοινότητες Νοχιών και Ραβδούχα, με την ιστορική καταγραφή απο τον γιατρό Μιχάλη Αναστασάκη* στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του "Αι αξίαι της Κισάμου" την δεκαετία του 50'.

ΝΟΧΙΑ

Οι κάτοικοι της είναι περίπου 440 και περιλαμβάνει δυο χωριά τα Νοχιά και τα Πλακάλωνα.

Πρόεδρος της κοινότητας είναι ο Εμμανουήλ Καρτάκης και σύμβουλοι οι Δημήτρης Ανδρουλάκης, Χαρίλαος Καρτάκης, Νικόλαος Γαμβράκης, και Μανούσος Αποστολάκηε. Ιερέας είναι ο παπά Φώτης Περαθωράκης.

Έχει 25.000 ελαιόδενδρα και παράγει 130.000 οκάδες λάδι, 35.000 οκάδες σιτηρά, 90.000 οκ κρασί, και 1.600 οκ. χαρούπια. Τα Νοχιά υδρεύονται απο πηγάδια, τα Πλακάλωνα απο πηγή. Έχει 126 συνεταίρους.

Δημοτικό σχολείο έχει ενώ δεν έχει κοινοτικό γραφείο. 

Είχε δυο οπλαρχηγούς τον Εμμανουήλ Γρηγοράκη 1878 και τον Γεώργιο Μιχελάκη 1897. 

Κάπου στην περιοχή πιστεύεται οτι υπήρχε η αρχαία πόλη Οχιά!!!!! Έχει μεταλλεία σιδήρου στην περιοχή των Πλακαλώνων. Οι Γερμανοί έκαναν πολλούς φόνους στα χωριά κατέστρεψαν οικίες και άρπαξαν πολλά ζώα.

ΡΑΒΔΟΥΧΑΣ

Έχει 230 κατοίκους και πρόεδρος της κοινότητας είναι ο Δημήτρης Πλατσάκης, σύμβουλοι οι Εμμανουήλ Διγαλάκης, Μιχάλης Πλατσάκης, Γεώργιος Διγαλάκης, και Εμμανουήλ Φουντουλάκης. Ιερέας ο παπά Νικόλαος Κνιθάκης.

Έχει 15.000 ελαιόδενδρα και παράγει 50.000 οκ. λάδι 60.000 οκ. κρασί, 70.000 οκ. χαρούπια, 2.000 οκάδες τριφύλλι. Έχει δυο πηγές.

Δεν έχει κοινοτικό γραφείο ούτε μνημείο άγνωστου στρατιώτη, έχει πολύ καλό σχολείο. Στο γυμνάσιο φοιτούν 4 μαθητές (Νικ. Βαβουράκης, Ιωαν Σφακιανάκης, Γεωργ. Κουριδάκης, Νικ. Διγαλάκης)

Σωματάρχης ήταν ο Μιχάλης Πλατσάκης 1941-1943.

Έχει 1000 αιγοπρόβατα.

Στην περιφέρεια της κοινότητας υπάρχουν μεταλλεία σιδήρου του Μάνου, το οποίον είχε ενοικιαστεί και έκανε εξορύξεις το 1908 -1912, όμως λόγω πολέμων ανέκοψε την λειτουργία του και ξαναξεκίνησε το 1914 αλλά το εγκατέλειψαν λόγω των φτωχών κοιτασμάτων. (δεν γίνεται λόγος για εξόρυξη επί Γερμανοκατοχής).

  *Ο Μιχαήλ Αναστασάκης (1871-1967) απο την Σπηλιά Κισάμου, ήταν γιατρός, αγωνιστής και συγγραφέας. Υπηρέτησε ως βουλευτής Χανίων και έγραψε την "Ιστορία της Κισσάμου", "Αι Αξίαι της Κισσάμου" και το "Ημερολόγιο της Κατοχή.

ΡΟΔΩΠΟΥ ΚΑΙ ΑΦΡΑΤΑ 1950

Μια ματιά στο παρελθόν με τις κοινότητες Ροδωπού και Αφράτων, με την ιστορική καταγραφή απο τον γιατρό Μιχάλη Αναστασάκη* στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του "Αι αξίαι της Κισάμου" την δεκαετία του 50'.

ΡΟΔΩΠΟΥ

Η κοινότητα αποτελείται απο τα χωριά Ροδωπού, Αστράτηγο και Άσπρα Νερά. Ο πληθυσμός της κοινότητας είναι 810 κάτοικοι και πρόεδρος είναι ο Σπύρος Φουταδάκης με συμβούλους Ελευθέριο Ροσμαράκη Δημήτρη Κουκουνάκη, Ιωάννη Αρχάκη, και Αντώνη Βουτσαδάκη, γραμματέας ο Νικόλαος Κοκολογιάννης τελειόφοιτος γυμνασίου. Ιερέας ο παπά Αντώνης Κνιθάκης.

Η κοινότητα έχει 20.000 ελαιόδενδρα και παράγει 95.000 οκάδες λάδι, 200.000 κρασί 150.000 οκ σιτηρά 50.000 οκ. χαρούπια και 30.000 οκ αμύγδαλα.

Πόσιμο νερό έχει απο δεξαμενές, και φρεάτια.

Έχει κοινοτικό γραφείο, έχει διθέσιο δημοτικό σχολείο με γραφείο.

Εις τον οινοποιητικό συνεταιρισμό μετέχουν 156 μέλη και στον κτηνοτροφικό 35, έχει αποθήκη λιπασμάτων

Στο γυμνάσιο φοιτούν 10 μαθητές και πολλούς επιστήμονες.

Οπλαρχηγούς είχε τον Ιωάννη Κανίτσον, Εμμανουήλ Κανίτσον, Νικόλαο Κνιθάκη, Νικόλαο Κνιθάκη μακεδονομάχο, Ιωάννη Γεωργακάκη και Εμμανουήλ Γεωργακάκη που έπεσε ηρωικός μαχόμενο στην μάχη του Σκρά. 

Η κοινότητα κατασκεύασε μια γέφυρα, 4 υδροδεξαμενές, νεκροταφείον αμαξιτή οδό ασφαλτοστρωμένη κατα 800 μέτρα, και αποπεράτωσε το Μιχαήλ Αστράτηγο ξοδεύοντας 7.000.000 δρχ. Για τον δρόμο προς την Σπάθα διέθεσε προσωπική εργασία των κατοίκων αξίας 100.000.000 δρχ.

Η κοινότητα έχει 4.000 πρόβατα, και 200 μεγάλα (βόδια-αγελάδες;)

Εις την βόρεια παραλία υπάρχει η αρχαία πόλη Δικτύννη, και στην δυτική πλευρά του ακρωτηρίου υπάρχει η ο ναός του Αι Γιάννη του Γκιώνα απο την εποχή των Ενετών. 

Μεταλλεύματα έχει σιδηρούχα εις θέσιν Μονόλιθος, όπου έχουν γίνει έρευνες.

Οι Γερμανοί επέφεραν μεγάλες καταστροφές ειδικά στις οικίες.

ΑΦΡΑΤΑ

Η κοινότητα αποτελείται μόνο απο τα Αφράτα και έχει 300 κατοίκους. Πρόεδρος της είναι ο Δημήτρης Παπαδεράκηςκαι σύμβουλοι οι Δημήτρης Σκαράκης, Εμμανουήλ Νταγκουνάκης, Κωνσταντίνος Καλιτσάκης, και Μιχαλης Τερεζάκης. Εφημέριος ο ιερομόναχος Καλλίνικος Σιδεράκης.

Η κοινότητα έχει 15.000 ελαιόδενδρα και παράγει 40.000 οκ λάδι 60.000 οκ. κρασί, 50.000 οκ. σιτηρά 10.000 οκ. χαρούπια, 10.000 οκ. αμύγδαλα.

Υδρεύεται μόνο απο δεξαμένες και πηγάδια. Έχει σχολείο και κοινοτικό γραφείο.

Στο οινοποιητικό συνεταιρισμό έχει 30 μέλη.

Με προσωπική εργασία κατασκευάζει η κοινότητα αμαξιτή οδό 10 χιλ. απο Κολυμβάρι ως και τα Αφράτα.

Στο γυμνάσιο φοιτούν 5 μαθητές. Απο τα Αφράτα είναι και ο Επίσκοπος Αλεξάνδρειας Ιλαρίωνας Κοιβεράκης.

Οπλαρχηγούς είχε τον Ιωάννη Μαλικούτση, και τον μακεδονομάχο Γιώργο Χριστοδουλάκη.

Η κοινότητα έχει 1500 ζώα και 50 βοσκότοπους συνολικής έκτασης 2.500 στρ.

Οι Γερμανοί δεν έκαναν καταστροφές στο χωριό.

*Ο Μιχαήλ Αναστασάκης (1871-1967) απο την Σπηλιά Κισάμου, ήταν γιατρός, αγωνιστής και συγγραφέας. Υπηρέτησε ως βουλευτής Χανίων και έγραψε την "Ιστορία της Κισσάμου", "Αι Αξίαι της Κισσάμου" και το "Ημερολόγιο της Κατοχή.

ΚΑΤΩ ΠΑΛΑΙΟΚΑΣΤΡΟ ΚΑΙ ΠΟΛΥΡΡΗΝΙΑ 1950

 Μια ματιά στο παρελθόν με τις κοινότητες Κάτω Παλαιοκάστρου και Πολυρρηνίας, με την ιστορική καταγραφή απο τον γιατρό Μιχάλη Αναστασάκη* στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του "Αι αξίαι της Κισάμου" την δεκαετία του 50'.

ΚΑΤΩ ΠΑΛΑΙΟΚΑΣΤΡΟ

Η κοινότης έχει 600 κατοίκους και αποτελείται απο τα χωριά Γρηγοριανά Βισσιανά, Μαρηδιανά, Παππαδιανά, Προβηδιανά, Καλλεργιανά, και Βαρδιανά. Πρόεδρος της κοινότητας είναι ο Αντώνης Τσουρουνάκης και σύμβουλοι οι Ιωάννης Σημαντηράκης, Εμμανουήλ Καστρινάκης, Βασίλης Σκυλουράκης, και Θεόδωρος Βερυκάκης. Ιερέας ο παπά Νικόλαος Βλαστάκης.

Η κοινότητας έχει 35.000 ελαιόδενδρα και παράγει 200.000 οκάδες λάδι, 15.000 οκάδες σιτηρά, 300.000 οκάδες κρασί, 10.000 οκάδες αμύγδαλα, 2.000 οκάδες κάστανα.

Έχει βρύση και φρεάτιο νερού.

Δεν έχει μνημείο Άγνωστου στρατιώτη, ούτε κοινοτικό γραφείο.
Έχει δημοτικό σχολείο. Έχει ένα μόνο μαθητή στο γυμνάσιο!! τον Ιωάννη Βερυκάκη. Οι Γερμανοί επέφεραν μεγάλες καταστροφές στα χωριά της κοινότητας.

Έχει εκτελεστή έργο στην κοινότητα και ετοιμάζεται μελέτη για την μεταφορά νερού.

Έχει μορφωμένους και δασκάλους 7 άτομα.

ΠΟΛΥΡΡΗΝΙΑ

Η κοινότητα έχει 350 κατοίκους, και αποτελείται απο τρία χωριά (δεν τα αναφέρει) 

Πρόεδρος είναι ο Εμμανουήλ Ν. Πατεράκης και σύμβουλοι είναι Κ. Καμπουράκης, Αντώνης Τζανουδάκης, Κωνσταντίνος Φαραγγιτάκης, και Αντώνης Γιατρουδάκης. Ο ιερέας είναι προσωρινός (δεν αναφέρει τ όνομα του)

Έχει 20.000 ελαιόδενδρα και παράγει 50.000 οκάδες λάδι 15.000 οκάδες κρασι, 20.000 οκάδες δημητριακά, 5.000 οκάδες χαρούπια 15.000 οκάδες αμύγδαλα και έχει 1000 πρόβατα. Έχει πηγαίο νερό, ενώ δεν έχει μνημείο Άγνωστου στρατιώτη, ούτε κοινοτικό γραφείο.Εις τον συνεταιρισμό είναι γραμμένοι 92 και έχει ένα πολύ καλό σχολείο. Με προσωπική εργασία και κρατική βοήθεια έχει εκτελεστεί αμαξιτή οδός.

Έχει 3 επιστήμονες και στο γυμνάσιο φοιτούν 10 μαθητές.  Στην περιοχή βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας ιστορικής και ισχυρής πρωτεύουσας της Κισσάμου Πολυρρηνίης !!!.

*Ο Μιχαήλ Αναστασάκης (1871-1967) απο την Σπηλιά Κισάμου, ήταν γιατρός, αγωνιστής και συγγραφέας. Υπηρέτησε ως βουλευτής Χανίων και έγραψε την "Ιστορία της Κισσάμου", "Αι Αξίαι της Κισσάμου" και το "Ημερολόγιο της Κατοχής.

ΚΑΛΑΘΕΝΕΣ ΚΑΙ ΣΥΡΙΚΑΡΙ 1950

 Μια ματιά στο παρελθόν με τις κοινότητες Καλαθενών και Συρικαρίου, με την ιστορική καταγραφή απο τον γιατρό Μιχάλη Αναστασάκη* στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του "Αι αξίαι της Κισάμου" την δεκαετία του 50'.

ΚΑΛΑΘΕΝΕΣ

Οι κάτοικοι της κοινότητας είναι 360 και αποτελείται απο τους οικισμούς Αγίου Ιωάννη, Αγίου Αθανασίου Ρετόντας και Πάνω Χωριού. Πρόεδρος της κοινότητας ο Χρήστος Σγουρομάλλης και σύμβουλοι οι Μιχάλης Λεφάκης, Μιχάλης Σγουρομάλλης, Δημήτρης Καρκομυτάκης!!!, και Στέλιος Κυνηγάκης, ιερεά έχει τον παπά Δημήτρη Σγουρομάλλη προερχόμενος απ'ο τη Ιερατική σχολή.

Έχει 30.000 ελαιόδενδρα και παράγει 130.000 οκάδες λάδι, 300.000 οκάδες κρασί, 80.000 οκ σιτηρά, 5.000 οκάδες αμύγδαλα.

Στον οινοπ. συνεταιρισμό έχει 100 συνεταίρους. Διαθέτει δημοτικό σχολείο.

Δια προσωπικής εργασίας έφτιαξαν αμαξιτό δρόμο και 3 βρύσες

Οπλαρχηγός στην Ήπειρο είχαμε τον συμβολαιογράφο Νικόλαο Σγουρομάλλη που ήταν και πρόεδρος αγωνιστών νομού Χανίων. αρχηγούς τον Εμμανουήλ Καμπούρη και οπλαρχηγούς τον Λαινάκη Αρτέμη, Σγουρομάλλη Μανώλη και Μανινάκη Εμμανουήλ.

Υδρεύεται απο 4 πηγές.

Εις το γυμνάσιο φοιτούν 10 μαθητές.

Έχουμε αρχαία, την αρχαία πόλη "Θεναί" (που είναι άραγε;) πλησίον αυτής ενταφιάστηκε το 1866 ο ταγματάρχης Φρουδάκης απο την Σπηλιά κατά τον θάνατο του στην πολιορκία του φρουρίου του Καστελλιού. (ενδιαφέρουσα πληροφορία)
ΣΗΡΙΚΑΡΙ ή ΣΥΡΙΚΑΡΙ

Πρόεδρος της κοινότητας είναι ο Γεώργιος Βεστάκης, και κοινοτικοί σύμβουλοι οι Κατσικανδαράκης Μιχάλης, Αποστολάκης Θεόδωρος, Αποστολάκης Κωνσταντίνος, Δασκαλάκης Γιάννης. Ιερέας της κοινότητας ο παπά Δημήτρης Παπαδάκης. Η κοινότητα έχει 300 κατοίκους 

Έχει 10.000 ελαιόδενδρα και παράγει 40.000 οκάδες λάδι, 15.000 οκάδες κρασί, 150.000 οκάδες κάστανα, 10.000 οκάδες χαρούπια, 40.000 οκάδες πατάτες.

Δεν έχει κοινοτικό γραφείο, ούτε μνημείο Άγνωστου Στρατιώτη.

Έχει δημοτικό σχολείο που έκαμαν οι κάτοικοι με προσωπική εργασία και κρατική αρωγή.

Οι Γερμανοί βομβάρδισαν το Συρικάρι στις 29 Αυγούστου 1944 και κατά στις επιδρομές των σκότωσαν 7 άτομα που συνάντησαν και έκλεψαν πολλά μικρά και μεγάλα ζώα.

Οπλαρχηγοί ήταν ο Αναστασάκης Γεώργιος, Αναστασάκης Βασίλης, Κωστογιαννάκης Αρτέμης, Βεστάκης Γιάννης, και Στρατάκης Βασίλης.

Αμαξιτή συγκοινωνία υπάρχει μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες διακόπτεται τον χειμώνα. 

*Ο Μιχαήλ Αναστασάκης (1871-1967) απο την Σπηλιά Κισάμου, ήταν γιατρός, αγωνιστής και συγγραφέας. Υπηρέτησε ως βουλευτής Χανίων και έγραψε την "Ιστορία της Κισσάμου", "Αι Αξίαι της Κισσάμου" και το "Ημερολόγιο της Κατοχή.

ΑΜΥΓΔΑΛΟΚΕΦΑΛΙ ΚΑΙ ΠΕΡΒΟΛΙΑ 1950

 Μια ματιά στο παρελθόν με τις κοινότητες Αμυγδαλοκεφαλίου και Περιβολίων Εννέα Χωριών, με την ιστορική καταγραφή απο τον γιατρό Μιχάλη Αναστασάκη* στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του "Αι αξίαι της Κισάμου" την δεκαετία του 50'.

ΑΜΥΓΔΑΛΟΚΕΦΑΛΙ

Οι κάτοικοι της κοινότητας είναι 446 και αποτελείται απο δυο χωριά Κεραμωτή και Αμυγδαλοκεφάλι. Πρόεδρος είναι ο Μοτάκης Χαράλαμπος και κοινοτικοί σύμβουλοι οι Λαγουδάκης Ευάγγελος, Αρχολάκης Εμμανουήλ,!!! Μοτάκης Ευθύμιος και Μπατιστάκης Μιχάλης. Ιερέας της κοινότητας είναι ο παπά Νικόλας Στρατάκης.

Έχει 20.000 ελαιόδενδρα και παραγει 30.000 οκάδες λάδι 15.000 οκάδες κρασί, 20.000 οκάδες χαρούπια, κρομμύδια 100.000 οκάδες. Μνημείο αγνωστου στρατιώτη δεν υπάρχει ο΄τε κοιοτικό γραφείο. Η κοινότητα εκτέλεσε έργα ύδρευσης. 

Έχει ένα ιατρό, 2 δασκάλους, και φοιτούν στο γυμνάσιο 8 μαθητές.

Αρχηγούς και οπλαρχηγούς έχουμε τον Αναγνώστη Σκαλίδη τον Φαλδαμή, και τον Καρεκλά.

Οι Γερμανοί κατέστρεψαν την οικία του Ιωάννη Μπατιστάκη και άλλων.

ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ 

Οι κάτοικοι της κοινότητας είναι 254 και στην κοινότητα υπάγονται και τα Κοντοπυριανά. Πρόεδρος της είναι ο Ζαχαρίας Αντωνίου Παπαδάκης, και σύμβουλοι οι Ιωάννης Ζουριδάκης, Νικόλαος Δημητρίου Καμηλάκης, Θρ. (Θρασύβουλος;) Γεωργίου Σπερελάκης, ιερέας είναι παπά Νικόλαος Παπαδάκης τελειόφοιτος του ανώτερου Ιερατικού φροντιστηρίου Αγίας Τριάδας.

Η κοινότητα έχει 6.000 ελαιόδενδρα και παράγει 20.000 οκάδες λάδι, 15.000 οκάδες κρασί, 5.000 οκάδες στάρι, 10.000 οκ κάστανα. 

Υδρεύεται απο 5 βρύσες με υπέροχο καθαρό νερό.

Έχει σχολείο και το γραφείο του σχολείου χρησιμοποιείται και ως κοινοτικό γραφείο, αλλά και ως γραφείο του Γεωργικού πιστωτικού συνεταιρισμού. Ο συνεταιρισμός έχει 40 συνεταίρους. Το Δημοτικό σχολείο είναι απο τα ευπρεπέστερα και απο τα πιο επιπλωμένα κατα ομολογία των επιθεωρητών.

Έχει ωραίο υδραυλικό ελαιοπιεστήριο, σκέφτεται να ηλεκτροδοτήσει τους δρόμους του χωριού χρησιμοποιώντας τα νερά του ποταμού.

Έχει επιστήμονες ένα χημικό, ένα φυσικό και ένα αριστούχο στρατιωτικό. Έχει 5 τελειόφοιτους και 5 μαθητές γυμνασίου. 

Αρχηγός της Επανάστασης είχε τον Αναγνώστη Παπαγιαννάκη (Γραμβουσιανό), τον Αναγνώστη Σκαλίδη Γενικό Αρχηγό Κισάμου, και τον Ιωάννη Παπαγιαννάκη πρόεδρο της συνελεύσεως Θερίσου.

Εις το χωριό συναντιούνται συχνά κατά τις γεωργικές εργασίες αρχαίοι τάφοι με πήλινα αγγεία, πιστεύεται οτι εδώ κάπου ήταν η αρχαία πόλης Ιναχώριο.

Δασικές εκτάσεις έχει αλλά οι περισσότερες έχουν καταστραφεί απο φωτιές, απο τους βοσκούς. 

Οι Γερμανοί δεν έκαναν καταστροφές στο χωριό αλλά εφόνευσαν κατοίκους και άρπαξαν πολλές φορές τα οικόσιτα ζώα.

*Ο Μιχαήλ Αναστασάκης (1871-1967) απο την Σπηλιά Κισάμου, ήταν γιατρός, αγωνιστής και συγγραφέας. Υπηρέτησε ως βουλευτής Χανίων και έγραψε την "Ιστορία της Κισσάμου", "Αι Αξίαι της Κισσάμου" και το "Ημερολόγιο της Κατοχή.

ΔΗΜΟΣ ΚΑΣΤΕΛΙΟΥ ΚΙΣΑΜΟΥ και ΚΑΛΟΥΔΙΑΝΑ ΤΟ 1954

Μια ματιά στο παρελθόν με το Δήμο Καστελλίου Κισάμου και την κοινότητα Καλουδιανών, με την ιστορική καταγραφή απο τον γιατρό Μιχάλη Αναστασάκη* στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του "Αι αξίαι της Κισάμου" την δεκαετία του 50'

Αποτελείται απο την ομώνυμη κωμόπολη και των συνοικισμών, Πάνω και Κάτω Καμάρα, Πάνω και Κάτω Κουνουπίτσα Πύργου και Λίμνης. Έχει 2.000 κατοίκους

 Η κοινότης Καστελλίου υδρεύεται απο πηγές και φρεάτια. Μνημείο Άγνωστου στρατιώτου δεν έχει, ούτε ιδιόκτητο δημοτικό γραφείο. Έχει αποθήκη λιπασμάτων και 200 συνεταίρους. Έχει δημοτικό σχολείο και Γυμνάσιο.
Ο Δήμος προτίθεται να φτιάξει υδραγωγείον για μεταφορά πόσιμου νερού απο Νοπήγια. 

Έχει 6 δασκάλους και 9 δασκάλες, έχει 8 ιατρούς, 2 χημικούς, 3 φιλόλογους όλες γυναίκες, 1 φαρμακοποιό, 3 οδοντιάτρους, 1 πολιτικό μηχανικό, 5 δικηγόρους, και ένα καθηγητή μαθηματικών. Εις το γυμνάσιο φοιτούν 400 μαθητές και στο Πανεπιστήμιο 10.

Στρατιωτικούς έχει ένα μοίραρχο ένα ταγματάρχη, και ένα Πλωτάρχη εν αποστρατεία.

Το Καστέλι (Δήμος) ανέδειξε τους παρακάτω οπλαρχηγούς.

Κωνσταντίνο Κωνσταντουλάκη (Γραμβουσιανό) Μακεδονομάχο, Γεώργιο Γεωργακάκη αρχηγό σώματος στην Ήπειρο, τον οπλαρχηγό Λεωνίδα Λιονάκη.

Οι Γερμανοί προκάλεσαν πολλές καταστροφές σε σπίτια με τους βομβαρδισμούς, ανατίναξαν την προβλήτα Τελωνείου, κατά την αναχώρηση τους λεηλάτησαν σπίτια και καταστήματα. 

ΚΑΛΟΥΔΙΑΝΑ

Η κοινότητα έχει 550 κατοίκους και αποτελείται απο τα χωριά Καλουδιανά, Κορφαλώνα και Κουρθιανά. Πρόεδρος της είναι ο Αντώνης Ιντζές και σύμβουλοι οι Χαράλαμπος Σχετάκης, Φώτης Μαρκετάκης, Ιωάννης Δερμιτζάκης, Μανούσος  Δερμιτζάκης, και ιερέας είναι ο παπά Μιχάλης Φωτεινάκης.

Παράγει 150.000 οκάδες λάδι, 30.000 οκάδες κρασί, 150.000 οκ. σιτηρά, 250.000 οκάδες πεπονοειδή. Μνημείο Άγνωστου στρατιώτη δεν έχει. Έχει μαθητές στο γυμνάσιο (δεν αναφέρει αριθμό) στο πανεπιστήμιο 2, Μπαντουράκη Ελένη και Μπαντουράκη Δώρα του Δημητρίου.

Έχει αποθήκη συνεταιρισμού με ενοίκιο.

Οι Γερμανοί κατέστρεψαν πολλές οικίες.

*Ο Μιχαήλ Αναστασάκης (1871-1967) απο την Σπηλιά Κισάμου, ήταν γιατρός, αγωνιστής και συγγραφέας. Υπηρέτησε ως βουλευτής Χανίων και έγραψε την "Ιστορία της Κισσάμου", "Αι Αξίαι της Κισσάμου" και το "Ημερολόγιο της Κατοχή.

ΜΑΛΑΘΥΡΟΣ ΚΑΙ ΣΑΣΣΑΛΟ 1954

 Μια ματιά στο παρελθόν με τις κοινότητες της Μαλαθύρου και του Σάσσάλου, με την ιστορική καταγραφή απο τον γιατρό Μιχάλη Αναστασάκη* στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του "Αι αξίαι της Κισάμου" την δεκαετία του 50'

ΜΑΛΑΘΥΡΟΣ

Η κοινότητα έχει 340 κάτοικους και πρόεδρος της είναι ο Κουμάκης Γιάννης του Στυλιανού, με συμβούλους τους Σημανδηράκη Ιωάννη, Καρτσωνάκη Ευάγγελο, Μπαχαδάκη Αλέξανδρο και Μπαμπουνάκη Δημήτριο.

Εφημέριος ο παπά Γιάννης Καρτσωνάκης.

Έχει 15.000 ελαιόδενδρα και παράγει 100.000 οκάδες λάδι και 100.000 οκάδες κρασί, 5.000 οκάδες αμύγδαλα, 6.000 οκάδες βαλανίδια.

Έχει δημοτικο σχολείο και κοινοτικό γραφείο. Εχει και 77 συνεταίρους στον Οινοπαραγωγικό συνεταιρισμό.

Οπλαρχηγοί Μιχάλης Βαρτσώνης (μάλλον Καρτσώνης), ΤΖανής Καρτσώνης, και Δημήτριος Μπαχαδάκης, Σωματάρχης Σημαντηράκης (Σημανδηράκης).

Έχουν εκτελεστεί στην κοινότητα όλα τα έργα άρδευσης και ύδρευσης, οι πηγές σε όλους τους οικισμούς και το 1950 με ίδια έξοδα και προσωπική εργασία ανοίξαμε δρόμο απο Μαλάθυρο ως και Τρία Αλώνια. 

Εκτός απο της ομαδικής εκτελέσεως 75 ανδρών το 1944, οι Γερμανοί λεηλάτησαν και έκαψαν όλα τα σπίτια, πήραν δε και όλα τα ζώα του χωριού.

Η κοινότης έχει στα Β.Α αρχαία ερείπια εις θέση Κάστρο, όπου ευρέθηκαν πήλινα αγγεία άλλα ευρήματα και τεράστιοι τετράγωνοι ογκόλιθοι.

ΣΑΣΣΑΛΟ

Η κάτοικοι της κοινότητας είναι 271 και πρόεδρος της είναι ο Ιωάννης Χαλκιαδάκης γραμματέας ο Εμμανουήλ Λυμπινάκης, σύμβουλοι ο Αντώνης Λυμπινάκης Ευτύχης Παπαντωνάκης, Γιώργος Νταγκουνάκης και Στάυρος Μαρονικολάκης. Ιερέας ο παπά Μανώλης Πατσουράκης, λαμπρός ιερέας.

Έχει 12.000 ελαιόδενδρα και παράγει 80.000 οκάδες λάδι, 25.000 οκάδες κρασί, 45.000 οκάδες αμύγδαλα, 65.000 οκάδες κάστανα.

Κύριο έργο η διάνοιξη της οδού Μαλάθυρου- Σάσσαλου και πραγματοποιήθηκαν 6.000 μεροκάματα προσωπικής εργασίας και στοίχισε το έργο 126.000.000 δρχ.

Φοιτούν στο γυμνάσιο 10 μαθητές και 4 απόφοιτους. 

Επιστήμονες έχει το χωριό τον Πρωτοδίκη Χαλκιαδάκη Αναστάσιο και δασκάλους τον Κωνσταντίνο Κονδυλάκη και Ιωάννη Δοξάκη.

Δεν έχουμε κοινοτικό γραφείο, έχουμε δημοτικό σχολείο. 

Οι Γερμανοί έκαψαν τις οικίες των Γιάννη Χαλκιαδάκη, Μιχάλη Καμηλάκη, Θανάση Αθανασάκη, Σπύρου Αθανασάκη, Λευτέρη Γεωργιλάκη, Μανώλη Γεωργιλάκη, Παναγιώτη Βεργιεράκη και εφόνευσαν όλα τα ζώα μικρά και μεγάλα.   

*Ο Μιχαήλ Αναστασάκης (1871-1967) απο την Σπηλιά Κισάμου, ήταν γιατρός, αγωνιστής και συγγραφέας. Υπηρέτησε ως βουλευτής Χανίων και έγραψε την "Ιστορία της Κισσάμου", "Αι Αξίαι της Κισσάμου" και το "Ημερολόγιο της Κατοχής.

 

ΔΡΑΠΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΦΑΛΛΕΛΙΑΝΑ ΤΟ 1954

 Μια ματιά στο παρελθόν με τις κοινότητες του Δραπανιάς και των Φαλαιλιανών, με την ιστορική καταγραφή απο τον γιατρό Μιχάλη Αναστασάκη* στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του "Αι αξίαι της Κισάμου" την δεκαετία του 50'.

ΔΡΑΠΑΝΙΑΣ

Πρόεδρος της κοινότητας είναι ο Ιωάννης Καταλακτάκης και έχει συμβούλους τους Μιχάλη Βαρδή Πατεράκη, Χαράλαμπο Πιτσιγαυδάκη, Ελευθέριο Στεφανή Κοκοτσάκη, Γεώργιο Μπονάτο. Ιερέας είναι ο παπά Στυλιανός Βενεράκης. Έχει 100.000 ελαιόδεντρα και παράγει 500.000 οκάδες λάδι, 200.000 οκάδες κρασί, 10.000 οκάδες αμύγδαλα και 1000 οκάδες μπανάνες!!! Έχει κοινοτικό γραφείο και είναι υπό μελέτη η αποθήκη για τα λιπάσματα. Για την ύδρευση έχουν τοποθετηθεί οι σωλήνες απο τις πηγές και έχει χτιστεί το αντλιοστάσιο, υπολείπεται η δεξαμενή και το δίκτυο εντός του χωριού. Υπό μελέτη βρίσκεται σε συνεργασία με τον αρδευτικό συνεταιρισμό Δραπανιά-Καστελίου και με την αρωγή του κράτους απο τις πηγές των Πάνω Νοπηγείων, η αρδευση της πεδιάδας του κόλπου της Κισάμου, απο την Χώνη ως και το Μαύρο Μώλος. Υπολογίζεται οτι θα αρδευτούν περίπου 5.000 στρέμματα. Στον αρδευτικό συνεταιρισμό είναι γραμμένοι 150 και στον οινοποιητικό 150.

Έχει 20 μαθητές στο γυμνάσιο και 7 στο πανεπιστήμιο, έχει και 12 επιστήμονες. Στο χωριό υπάρχει Δημοτικό τριτάξιο σχολείο κτισμένο το 1907 διαθέτει κήπο και προμηθεύει διαφόρων ειδών δενδρύλια, οπωροφόρα, καλλωπιστικά και δασικά. 

Οπλαρχηγοί αναγνωρισμένοι στις επαναστάσεις του 1866 και 1877, ο Στέφανος Μπονάτος και ο Γεώργιος Ιωάννου Ραισάκης, το 1821 ο γενναίος Μαρτιμιανός.

Οι Γερμανοί έκαψαν όλα τα σπίτια στα Κάτω Νοπήγεια και τα γκρέμισαν εκ θεμελίων, τοποθέτησαν νάρκες σε όλο την παραλία με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τα επόμενα χρόνια 13 άτομα. 18 χωριανοί σκοτώθηκαν απο τους Γερμανούς με τον Αντώνη Εμμανουήλ Κοκοτσάκη (φωτο) να τραυματίζεται δυο φορές, γενναίος και ανδρείος στην μάχη κατά των αλεξιπτωτιστών.  

Η κοινότητα διαθέτει 4 ελαιουργεία και 7 υδρόμυλους (ενδιαφέρουσα πληροφορία) που λειτουργούν απο τα νερά των Μπιλαλιανών. Διαθέτει 6 παντοπωλεία εφάμιλλα των μεγάλων κέντρων.

ΦΑΛΛΕΛΙΑΝΑ

Η κοινότητα έχει 480 κατοίκους και αποτελείται απο 5 μικρά χωριά. Φαλλελιανά, Κοτσιανά, Κωσταδιανά, Μικελιανά, και Λυριδιανά.

Πρόεδρος της κοινότητας είναι ο Στρατής Αρτεμίου Βιολάκης και σύμβουλοι οι Κρομμυδάκης Στέφανος του Τζανή, Κοντοπυράκης Αριστείδης του Δημητρίου, Φαντάκης Νικόλαος του Νικολάου. Ιερέας είναι ο παπά Χαρίτος Μαρονικολάκης, απόφοιτος Ιερατικής σχολής Χανίων. 

Έχει 16.295 ακριβώς ελαιόδενδρα και παράγει 50.000 οκάδες λάδι, 150.000 οκάδες κρασί, 5.000 οκάδες χαρούπια και 5.000 οκάδες κάστανα (που ήταν άραγε οι καστανιές).

Δεν έχει μνημείο Άγνωστου στρατιώτη, ούτε και κοινοτικό γραφείο, έχει 75 συνεταίρους.

Έχει καινούργιο Δημοτικό σχολείο.

Στο γυμνάσιο έχει 16 μαθητές και δυο επιστήμονες. Οι δάσκαλοι στο σχολείο είναι ο Κωνσταντίνος Σκυνάκης!! και ο Ευάγγελος Τουλτσινάκης. Έχει και 7 χωροφύλακες.

Οπλαρχηγός της κοινότητας ήταν ο Ιωάννης Μανουσάκης, οι Γερμανοί έκαψαν τέσσερα σπίτια.

*Ο Μιχαήλ Αναστασάκης (1871-1967) απο την Σπηλιά Κισάμου, ήταν γιατρός, αγωνιστής και συγγραφέας. Υπηρέτησε ως βουλευτής Χανίων και έγραψε την "Ιστορία της Κισσάμου", "Αι Αξίαι της Κισσάμου" και το "Ημερολόγιο της Κατοχής.

ΠΛΑΤΑΝΟΣ-ΓΡΑΜΒΟΥΣΑ 1954

 Μια ματιά στο παρελθόν με τα χωριά Πλάτανος και Γραμβούσα, με την ιστορική καταγραφή του χωριού απο τον γιατρό Μιχάλη Αναστασάκη* στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του "Αι αξίαι της Κισάμου" την δεκαετία του 50'.

ΠΛΑΤΑΝΟΣ ΣΦΗΝΑΡΙ

Η κοινότητας έχει 1.272 κατοίκους, και πρόεδρος της είναι ο Νικόλαος Μπενιουδάκης και σύμβουλοι οι Τερεζάκης (δεν αναφέρει όνομα) Νίκος Περάκης, Γεωργιος Μαντζουράκης, Γεώργιος Κων. Χοχλακάκης (μάλλον Χοχλάκης) και ο ιερέα του είναι ο Λουπασάκης (δίχως να αναφέρει το μικρό όνομα πάλι). Έχει 50.000 ελαιόδενδρα και παράγει 200.000 οκάδες λάδι και 70.000 οκάδες εκλεκτό κρασί, έχει συνεταιριστικό υδραυλικό ελαιοπιεστήριο, διαθέτει κοινοτικό γραφείο και ο πρόεδρος της κοινότητας είναι ικανότατος έχει εκτελέσει μετά των συμβούλων του πολλά έργα. Έχει 75 συνεταίρους.

Έχει δημοτικό σχολείο τετραθέσιο με 145 μαθητές, στο γυμνάσιο φοιτούν μόλις 8 μαθητές.

Έχει μια αρχαία πόλη την Φαλάσαρνα (άρα το ήξεραν και οι παλαιότεροι οτι δεν είναι τα Φαλάσαρνα αλλά η Φαλάσαρνα και εδώ θα τσακωθούν με τους Γραμπουσιανούς μιας και αναφέρει) οτι στα Δυτικά παράλια της κοινότητας ευρίσκεται το ιστορικόν Τηγάνι. 

Οπλαρχηγός της περιοχής ο Εμμανουήλ Χοχλάκης.

Και κλείνει με πληροφορία που θέλει διασταύρωση ...

Τα νερά της περιοχής είναι κατάλληλα για ριζοκαλλιέργεια.

ΓΡΑΜΒΟΥΣΑ

Έχει 1075 κατοίκους, δυο δημοτικά σχολεία στο Καμάρτσο με 75 μαθητές, και στα Κάτω Μεσόγεια με 75 μαθητές. Παράγει το φημισμένο αρωματικό κρασί των Μεσογείων. (Δεν αναφέρει ποιος είναι πρόεδρος της κοινότητας ούτε τα χωριά που την αποτελούν.) Έχει ελαιοπιεστήριο τελευταίου τύπου, παράγει πολλές χιλιάδες οκάδες δημητριακά ώστε περισσεύουν και οι κάτοικοι της τα πωλούν. Έχει βοσκότοπους στο ακρωτήρι της Γραμβούσας και στο ιστορικό νησάκι της Γραμβούσας. Οι κάτοικοι της αναδείχθηκαν ως εξαίρετοι πατριώτες και ενθουσιώδεις αγωνιστές. Είχαν οπλαρχηγούς και τολμηρούς ηγέτες, Δεικτάκης μεγάλος πατριώτης, Χαραλάμπη Αρετά, Μαυράκη, και άλλους που σ΄αυτούς οφείλεται η κατάληψη του κάστρου της Γραμβούσας. Μεταξύ των οπλαρχηγών και οι γενναίοι Μπαλαμπάς, Μαργαρίτης και Καστάνης οι οποίοι έδρασαν στις επαναστάσεις του 1866-1878-1896-1897, μετά τόλμης και γενναιότητας

*Ο Μιχαήλ Αναστασάκης (1871-1967) απο την Σπηλιά Κισάμου, ήταν γιατρός, αγωνιστής και συγγραφέας. Υπηρέτησε ως βουλευτής Χανίων και έγραψε την "Ιστορία της Κισσάμου", "Αι Αξίαι της Κισσάμου" και το "Ημερολόγιο της Κατοχής.

ΕΛΟΣ ΚΑΙ ΚΟΥΝΕΝΙ 1954

 Μια ματιά στο παρελθόν με τα χωριά Έλους και Κούνενι (Βάθη), με την ιστορική καταγραφή του χωριού απο τον γιατρό Μιχάλη Αναστασάκη* στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του "Αι αξίαι της Κισάμου" την δεκαετία του 50'.

ΕΛΟΣ

Η κοινότης του Έλους έχει 665 κατοίκους και αποτελείται απο τρία χωριά, το Έλος το Λούχι και την Λίμνη. Πρόεδρος είναι ο Περικλής Μυλωνάκης και έχει κοινοτικούς συμβούλους τον Μάρκο Ανδρουλάκη τον Ηρακλή Αναγνωστάκη, και τον Ελευθέριο Κυριακάκη. Ιερέας της κοινότητας είναι ο παπά Αντώνης Μπαντουράκης. Παράγει 50.000 οκάδες λάδι 50.000 οκάδες κρασί 300.000 οκάδες κάστανα, ενώ έχει και 3000 αιγοπρόβατα. Δεν διαθέτει μνημείο Άγνωστου Στρατιώτη ούτε έχει κοινοτικό γραφείο. Δεν έχει σχολείο, αλλά διαθέτει συνεταιριστική αποθήκη και έχει 132 συνεταίρους. Την χρονιά αυτή ανέγειρε σταθμό Χωροφυλακής και υδραγωγείο. Εις το Γυμνάσιο φοιτούν 20 μαθητές. 

Οπλαρχηγούς ανέδειξε τον Γεώργιο Σκαλιδάκη μακεδονομάχο και Γεώργιο Κυρίτση οπλαρχηγό. Γραμματέας της κοινότητας είναι ο Κωνσταντίνος Κυριτσάκης. Οι Γερμανοί έκαναν πολλές καταστροφές στο χωριό και σε πολλές οικίες.

ΚΟΥΝΕΝΙ (ΒΑΘΗ)

Ο Πληθυσμός τη κοινότητας είναι 525 κάτοικοι και πρόεδρος της είναι ο Αντώνης Γιαννακάκης. Έχει 18.000 ελαιόδενδρα και παράγει 80.000 οκάδες λάδι 15.000 οκάδες κάστανα και 3.000 οκάδες χαρούπια. Έχει δημοτικό σχολείο όπως και κοινοτικό γραφείο. Στα έργα που έχουν γίνει είναι και δρόμος Κούνενι-Βάθη, 6 χιλιομέτρων, με προσωπική εργασία των κατοίκων. (η κυβέρνηση έφτιαξε τα γεφυράκια). Έχει 45 συνεταίρους, και 30 μαθητές στο γυμνάσιο, δυο στο πανεπιστήμιο. 

Μεταλλεία έχει στα βορειοδυτικά της κοινότητας, γύψου αρίστης ποιότητας, μάλιστα όταν έγινε η εξαγωγή του έκαμαν και εγκαίνια.  Στην κοινότητα ανήκει και η Μονή της Χρυσοσκαλίτισσας, εις θέση Στόμιο, και την 15η Αυγούστου γίνεται πανηγύρι με πάνω απο 1000 προσκυνητές.

*Ο Μιχαήλ Αναστασάκης (1871-1967) απο την Σπηλιά Κισάμου, ήταν γιατρός, αγωνιστής και συγγραφέας. Υπηρέτησε ως βουλευτής Χανίων και έγραψε την "Ιστορία της Κισσάμου", "Αι Αξίαι της Κισσάμου" και το "Ημερολόγιο της Κατοχής

ΤΟΠΟΛΙΑ ΚΑΙ ΠΟΤΑΜΙΔΑ 1954

 Μια ματιά στο παρελθόν με τα χωριά Τοπόλια και Ποταμίδα, με την ιστορική καταγραφή του χωριού απο τον γιατρό Μιχάλη Αναστασάκη* στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του "Αι αξίαι της Κισάμου" την δεκαετία του 50'.

ΤΟΠΟΛΙΑ

Πρόεδρος της κοινότητας Τοπολίων είναι ο Εμμανουήλ Περιστεράκης και σύμβουλοι του οι Πέτρος Βερναδάκης, Βασίλης Φιλτικάκης, Αντώνης Λιαπάκης, και Γιώργος Μαρκαντωνάκης. Η κοινότητα έχει 50.000 ρίζες ελιές και παράγει 160.000 οκάδες λάδι και 100.000 οκάδες κρασί. Το Δημοτικό σχολείο είναι σε πολύ καλή κατάσταση αλλά δεν έχει ιδιόκτητο κοινοτικό γραφείο. Έχει 20 μαθητές στο γυμνάσιο και 5 στο πανεπιστήμιο. Έχει 3 πηγές, ενώ δεν διαθέτει μνημείο Άγνωστου στρατιώτη. Αρχηγό είχε τον Εμμανουήλ Μαρκαντώνη και οπλαρχηγούς τον Περιστεράκη και τον Περίδη απο τα Τσουρουνιανά. Ο Επίσκοπος Ιεροσητείας είναι Ειρηναίος Τσουρουνάκης, λαμπρός και πολύ μορφωμένος θεολόγος που τιμά την Εκκλησία αλλά και την επαρχία Κισσάμου.  Φώτο Φοίβος

ΠΟΤΑΜΙΔΑ

Η κοινότητα έχει 450 κατοίκους και δυο οικισμούς την Ποταμίδα και τα Παπαδιανά (περιμένω να βάλουν οι Ποταμιδιανοί και τις άλλες). Προεδρος είναι ο Βασίλης Μοστράκης με δημοτικούς συμβούλους τους Τζαγκαράκη, Τσουρουδιακάκη και Σεγρεντάκη. Η κοινότητα έχει 20.000 ελαιόδεντρα και παράγει 60.000 οκάδες λάδι και 120.000 οκάδες κρασί. Δεν έχει πηγές, αλλά ποτίζει 30 στρέμματα γης απο το ποτάμι ως και 30 Ιουνίου. Στο συνεταιρισμό είναι γραμμένοι 50 κάτοικοι δεν έχει μνημείο άγνωστου στρατιώτη, ούτε και κοινοτικό γραφείο. Έχει έναν καθηγητή Γεώργιο Κωνσταντουλάκη και δυο δασκάλους (δεν αναφέρει ονόματα) έχει μαθητές μόνο στο Γυμνάσιο. 

(Αυτό αξίζει)... Ουδείς μένει εις την έδρα της κοινότητας πλην του γραμματέα. 

Οπλαρχηγό είχε τον Γεώργιο Φωτάκη που έκανε και Δήμαρχος. Δεν έχει αρχαιότητες ούτε μεταλλεύματα (οι πυραμίδες μάλλον ήταν εν χρήση ακόμα)

ΒΟΥΡΓΑΡΩ 1954

 Μια ματιά στο παρελθόν ξεκινώντας απο το χωριό της μάνας μου το Βουλγάρω, και με την ιστορική καταγραφή του χωριού απο τον γιατρό Μιχάλη Αναστασάκη* στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του " Αι αξίαι της Κισάμου" την δεκαετία του 50'.

Το χωριό έχει 700!! κατοίκους και αποτελείται εκ των συνοικισμών Δερμιτζιανά, Σταμάνρου!!!, Χουδαλιανά, Μάκρωνα, Βατοχείλι, Λατζιανά και Μουρί. Πρόεδρος της κοινότητας είναι ο Εμμανουήλ Χαρχαλάκης και σύμβουλοι, Χρήστος Αναγνωστάκης, Ζαχαρίας Ψαράκης, Ευάγγελος Φαντάκης, Παναγιώτης Κορναράκης. Ιερέας στο χωριό είναι ο Δημήτριος Μαζοκοπάκης.

Οι Γερμανοί δεν επέφεραν καταστροφές ούτε λεηλασίας. Οι κάτοικοι υδρεύονται κατά το πλείστον εκ φρεατίων. Στο Μουρί, Μάκρωνα και Δερμιτσιανά υπάρχουν βρύσες. Κοινοτικό γραφείο δεν υπάρχει, ούτε κοινή αποθήκη λιπασμάτων. Ο Γεωργικός πιστωτικός συνεταιρισμός έχει 150 μετόχους. Έχει και δυο σχολεία ένα στο Βουλγάρω και ένα στο Μουρί.

Στα έργα που θα γίνουν τα επόμενα χρόνια είναι η ανέγερση κοινοτικού γραφείου και η ύδρευσις του χωριού απο το Μουρί. Φοιτούν εις Γυμνάσιον και Πανεπιστήμιο 25 μαθητές. Έχει 5 στρατιωτικούς, ένα Στρατιωτικό γιατρό τον Εμμανουήλ Μπαλαντίνο και ένα Ανθυπίατρο τον Τζανακάκη Εμμανουήλ.

Ο οπλαρχηγός είναι ο Χριστόφορος Σκουλούδης.

*Ο Μιχαήλ Αναστασάκης (1871 - 1967) απο την Σπηλιά Κισάμου, ήταν γιατρός, αγωνιστής και συγγραφέας. Υπηρέτησε ως βουλευτής Χανίων και έγραψε την "Ιστορία της Κισσάμου", "Αι Αξίαι της Κισσάμου" και το "Ημερολόγιο της Κατοχής"

Υ.Σ Φυσικά στο βιβλίο αυτό αναφέρονται κάποιες γειτονιές αλλά όσους κι αν ρώτησα δεν ξέρουν τη Σταμάνρου και το Βατοχείλι, ενώ λείπουν παμπάλαιοι οικισμοί όπως το Πάνω Χωριό, η Καμάρα, το Κατοχώρι, τα Ξηριανά, τα Παπουτσιανά κλπ.