ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΕΣ ΔΡΟΜΩΝ ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ

Γράφει η Ζαχαρένια Σημανδηράκη*
1. Τα ονόματα των δυο αγωνιστριών που αναφέρει ο κ. Καρεφυλλάκης, Αντωνούσα Καστανάκη και Άννα Κοντογιάννη, έχουν από καιρό δοθεί σε δρόμους των Χανίων με δική μου πρόταση, όταν ήμουν ακόμη στην Επιτροπή Ονοματοθεσίας.
2. Η τωρινή ονοματοδοσία των δρόμων με τους τρεις αναφερόμενους φιλόκρητες αποτελεί αποκατάσταση ονομασιών που υπήρχαν σε δρόμους των Χανίων παλαιότερα (πριν τη δεκαετία του 1930) και που είχαν ανιστόρητα αφαιρεθεί στο παρελθόν (δεκαετία του 1980), και συγκεκριμένα στους νυν δρόμους Βαγγέλη Κτιστάκη, Κώστα Χιωτάκη και Ανδρέα Αρχοντάκη. Η αποκατάσταση αυτή ψηφίστηκε ομόφωνα από το Δημοτικό Συμβούλιο Χανίων επί δημαρχίας Βιρβιδάκη και υλοποιείται τώρα. 
Οι τρεις Γενικοί Διοικητές Κρήτης την εποχή της Τουρκοκρατίας, διακριθήκαν για τα φιλελληνικά και φιλοκρητικά αισθήματα τους και προσέφεραν σημαντικό έργο στα Χανιά και την Κρήτη γενικότερα:
Ο Ρεούφ, Διετέλεσε Γενικός Διοικητής Κρήτης (1871, 1873-74). Θέλοντας να ρυθμίσει το ζήτημα της στοιχειώδους μορφώσεως των Χριστιανών παιδιών της Κρήτης, καθόρισε τα θέρετρα των επικοινωνούντων οροσειρών, Ομαλού, Γιούχτα, Δείκτης, Σητείας, που χρησίμευαν ως βοσκότοποι, να καταβάλλονται και να χρησιμοποιούνται για την ανέγερση σχολείων. Άλλα έργα του ήταν το Ελληνικό Σχολείο (παλαιό Δημαρχείο), η αποξήρανση των αλυκών της Σουδας, το Φρούριο Ιτζεδιν για την προστασία του Κόλπου της Σούδας, η δημιουργία του συνοικισμού "Κάτω Σούδα" και φυσικά ο Δημοτικός Κήπος που τον έφτιαξε και μάλιστα σύμφωνα με ευρωπαϊκά πρότυπα το 1870 και επέβλεψε προσωπικά τη δενδροφύτευσή του φέρνοντας τα φυτά από το εξωτερικό. 
Ο Φωτιάδης ήταν Έλληνας, Φαναριώτης διπλωμάτης, διετέλεσε πρεσβευτής στην Αθήνα και ήταν ο πρώτος Χριστιανός Γενικός Διοικητής Κρήτης (1879 - 1885). Επί διοικήσεώς του η Κρήτη διοργανώθηκε πολιτικά, διοικητικά και δικαστικά, ενώ ο ίδιος βοήθησε τον απελευθερωτικό αγώνα των Κρητών. 
Τέλος ο Βέροβιτς ήταν Ορθόδοξος, καταγόταν από το Μαυροβούνιο, διετέλεσε Ηγεμόνας της Σάμου (1894) και Γενικός Διοικητής Κρήτης (1896 - 1897). Κατά την ολιγόμηνη διοίκησή του επέδειξε φιλοκρητικές διαθέσεις. Προασπίζοντας τους Κρήτες, δραπέτευσε από τα Χανιά μετά τις σφαγές του Ιανουαρίου 1897 για να μείνει το νησί χωρίς πολιτικό Διοικητή και να καταληφθεί η Κρήτη από τον Ελληνικό στρατό. Καταδιώχθηκε από το σουλτάνο και διέφυγε στη Βενετία. Η μετέπειτα Κρητική Βουλή το 1901, επί Κρητικής Πολιτείας, τον τίμησε για τις υπηρεσίες του υπέρ της Κρήτης και του χορήγησε ισόβια σύνταξη.
Τα παραπάνω αποδεικνύονται από την έκδοση του Δήμου Χανίων το 1938 «ΟΝΟΜΑΣΙΑΙ ΤΩΝ ΟΔΩΝ, ΠΛΑΤΕΙΩΝ Κ.Λ.Π ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΧΑΝΙΑ» με συγγραφέα τον γνωστό Ιστορικό, Καθηγητή Πανεπ. Αθηνών Νικόλαο Β. Τωμαδάκη, τότε Διευθυντή του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης.
Θεωρώ ότι σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει να υπερισχύει η ψυχραιμία και η αναδίφηση λίγο περισσότερο - και προ παντός αμερόληπτα - της τοπικής ιστορίας.
*Ειδικός Συνεργάτις των Γενικών Αρχείων του Κράτους